قیمتگذاری در مسیر ساماندهی
*******************************************
در دنیای مدرن و ماشینی امروز باید اعتراف کنیم که بسیار دشوار است که همه فاکتورها و مواد موردنیاز بدن از طریق تغذیه فراهم شوند و ممکن است در بعضی مقاطع زمانی نیاز شود که از طریق دیگری به بدن رساند. نقش مکملها در اینجا خود را نشان خواهد داد.
در مواردی بدن به مواد ویتامینی و یا املاح بیشتر جهت بهبود بیماری و تسریع درروند درمانی احتیاج دارد که مکملها مطرح میشوند. همچنین ورزشکاران برای تأمین برخی املاح و ویتامینها برای امور بدنسازی و یا عضله سازی خود جهت رشد و یا تأمین انرژی موردنیاز بدن گریزی جز استفاده از مکملها ندارند. البته همانطور که برای داروها دز مصرفی در نظر گرفته میشود، در مصرف مکملها هم نمیتوان زیادهروی کرد.
همچنان که در بازار مشاهده میکنید انواع وارداتی مکملها از حدود سال 82 به بعد توانستهاند بازار خیلی خوبی را در داخل کشور برای خودشان ایجاد کنند. طبیعتاً در پی آن تولید نیز خود را موظف میداند که به نیاز بازار پاسخ دهد. خوشبختانه به مدد کارشناسان سختکوشی که در حوزه تولید فعالیت میکنند، انواع تولیدی هم امروز توانستند سهم خوبی را در این خصوص به خود اختصاص دهند.
ما در کشورمان مدیران موفقی در سطح داروسازی داریم که انصافاً باید بگوییم در این صنعت تحولآفرین بودهاند. بسیاری از مولکولهایی که در سطح دنیا برای اولین بار وارد بازار دارویی شده را ما توانستهایم در ایران تولید کنیم.
در حوزه فراوردههای بیوتکنولوژی، در حوزه فراوردههای نانو تکنولوژی و برخی از مولکولهای شیمیایی ما توانستهایم موفقیتهای بزرگی به دست آوریم. اینها همه نشأتگرفته از حضور مدیران موفق و سختکوش در حوزه داروسازی است اما طبعیتا برای رسیدن به نقطه مطلوب راه زیادی برای طی شدن وجود دارد. شاید این موضوع بیشتر بستگی به این دارد که سیستم ما ژنریک است و این سیستم هم تبعاتی دارد و ما نتوانستهایم از پتانسیل مدیران خود بهخوبی استفاده کنیم.
مهمترین مؤلفه بحث کیفیت است. مادامیکه ما به کیفیت توجه کنیم و کیفیت را سرلوحه کار خود قرار دهیم میتوانیم شرکت داروسازی موفقی داشته باشیم. سپس موضوع برندینگ مطرح است. بحث برندسازی و تجاریسازی محصولات موضوع مهم و سرنوشت سازی است.
کمپانیهایی در سطح دنیا توانستهاند موفق باشند که دربرند سازی موفق عمل کنند. درواقع یکی از مهمترین عوامل موفقیت در داروسازی را میتوان استفاده از نام تجاری عنوان کرد. عامل سوم بحث بستهبندی محصولات دارویی است. محصولات باید بستهبندی مناسبی و درخورشان کالای سلامتمحور را دارا باشد.
بنابراین برای تکمیل ظرفیت و در حقیقت استفاده از ظرفیتهای خالی خطوط تولید، موضوع تولید مکملهای غذایی مطرح شد و در این مسیر اولین، کپسول امگا 3 بود که خوشبختانه با استقبال خوبی هم مواجه شد و آن در حوزه مکملها انواعی از ویتامین E، ویتامین A و ویتامین D و برخی دیگر به تولید رسید.
شرکت زهراوی با توجه به پتانسیلی که داشت و با توجه به نیروی انسانی مناسب و توانمندی تولیدی در کنار یکدیگر تصمیم گرفت سهم خود را در حوزه مکملها افزایش دهد و به سراغ گسترده کردن سبد محصولات خود نیز رفت. با توجه به اینکه ظرفیت تولید تکمیلشده بود و نیاز به زمان داشت برای ظرفیتسازی جدید و احداث خطوط جدید، اقدام به واردات بهصورت بالک کرد و بهتدریج در یک پروسه زمانی 2 ساله برای این موارد برنامهریزی داشت و برخی از آنها به تولید رسید و بقیه اقلام هم در فواصل زمانی مشخص و بهتدریج به تولید خواهد رسید.
در حوزه دارو، برخی از شرکتهای داروسازی قدمهای ارزندهای را در این مسیر برداشتهاند و اداره کل دارو هم حمایتهای مناسبی را در مقاطعی انجام داده است. البته موانعی همچون قیمت نیز در این بحث بهطورجدی مطرح است. تجربه نشان داده که محدودیت در قیمتگذاری باعث عدم موفقیت در بحث برندینگ میشود.
باید تدابیر خاصی اتخاذ شود که اولاً روند قیمتگذاری ثبات و پایداری داشته باشد و ثانیاً برای محصولاتی که کیفیت مطلوب را دارا هستند حمایتهای قیمتی مناسبی انجام شود. خوشبختانه در طی سالیان اخیر توانستهایم برندهای خوب و موفقی را در حوزه داروهای خاص معرفی کنیم که با برند سازی میتوان وضعیت بهتری را رقم زد؛ اما موضوع در خصوص مکملها متفاوت است. خصوصاً بحث private label یک چالش جدی در حوزه مکملها است.
داروها و مکملها جزء کالاهای سلامتمحور هستند و نمیتوان مثل کالاهای دیگر با آنها برخورد کرد. همه دولتها سعی دارند که قیمت داروها را با ابزارهای مختلف کنترل کنند و کشور ما هم از این قاعده مستثنا نیست. چون موضوع سلامت جامعه است و منابع محدودی که دولت در اختیار دارد باید در اختیار کل اعضای جامعه قرار گیرد؛ اما نکته حائز اهمیت این است که باید برنامه به نحوی پیش برود که حمایتهای لازم از تولید داخل هم انجام شود.
اگر بتوان قیمتها را بهگونهای تعریف کرد که هم هزینههای جاری و هم هزینههای تحقیقاتی را پوشش دهد و با انواع برند خارجی هم موازنه قیمتی داشته باشد، قطعاً باعث رشد و تعالی شرکتهای داروسازی میشود. از طرفی دیگر شرکتهای داروسازی هم در حوزه تحقیقات میتوانند سرمایهگذاری بیشتری را انجام دهند و به سمت تولید داروهای خاص رفته و تولید داروهایی با تکنولوژی خاص برآورده میشود.
صنعت بستهبندی در کشور ما نیازمند توجه بیشتر است. هم در حوزه دارو هم در حوزه غذا. ما در داروسازی زهراوی سعی کردیم با توجه به کیفیت مناسب داروهای تولیدی و رقابت با محصولات مشابه خارجی توجه بیشتری به این امر داشته باشیم.
موضوع بستهبندی در بحث مکملها نقش کلیدی ایفا میکند. بهطورمعمول انتظار مصرفکننده از مکمل بستهبندی شکیل و ظاهری مناسب است. به دلیل حضور رقبای خارجی، شرکتهای داخلی باید بتوانند کیفیت بستهبندی محصولات خود را ارتقاء دهند.
در حال حاضر صنعت داروسازی ما بیش از نیاز کشور توان تولید دارد، بنابراین نیاز است که به بازارهای خارج از مرزهای کشور نیز توجه شود؛ اما یکی از فاکتورهایی که برای این بازارها میتواند مطرح باشد اصلاح GMP و اصلاح کیفیت و رعایت استانداردهای جهانی است.
در مقوله صادرات، بسیاری از کشورهایی که دارو را صادر میکنیم دارای شرایط ثبتی و ریگولیشن های خاص خود را دارد و عوامل کیفی متفاوتی را باید تأیید کنند. همین مراتب در حوزه مکملها هم وجود دارد برای برخی از محصولاتی که در کشور در حال تولید است آنقدر ظرفیت داریم که بتوانیم در حوزه صادرات این داروها نیز اقدام کنیم. البته همانطور که قبلاً اشاره شد بستهبندی محصولات ما نیز باید با رقبای خارجی ما رقابت کنند.