تغذیه ناسالم و رژیم‌های غذایی که این روزها بیشتر مردم استفاده می‌کنند باعث شده تا ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها در بدن آنها کم شود. برخی از این ویتامین‌ها از جمله ویتامینD نه تنها در کشور بلکه در دنیا به عنوان یک مشکل جهانی شناخته شده‌اند.
با توجه به اینکه این ریزمغذی‌ها تاثیرات بسزایی در سلامت دارند و بهترین راه برای تامین آنها تغذیه است، سازمان غذا و دارو امسال تصمیم گرفته است تا برخی از غنی‌سازی‌هایی که در سال‌های گذشته اختیاری بودند، اجباری کند. طبق آیین‌نامه این سازمان غنی‌سازی برخی محصولات غذایی بر اساس سیاست‌های کلان وزارت بهداشت ممکن است اجباری شود که از جمله این موارد می‌توان به آرد اشاره کرد که چندین سال است با آهن و اسیدفولیک غنی می‌شوند و همچنان این روند ادامه دارد.
با این وجود مسئله، اجباری شدن غنی سازی زمانی رخ می‌دهد که در کشور مشکل کمبود یک ریزمغذی جدی شود و کارشناسان بهداشتی به این نتیجه برسند که باید غنی‌سازی در مواد غذایی صورت بگیرد.
ویتامینD که در سال‌های اخیر یکی از کمبودها در میان مردم بوده است در سال جاری به سوی غنی سازی اجباری می‌رود. بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت حدود 80 درصد مردم کشور دچار کمبود ویتامین Dهستند. هدایت حسینی، رئیس انستیتو تغذیه ایران درباره این آمار به خبرنگار سپید می‌گوید: «کمبود ویتامین D در میان مادران باردار 85/3 درصد، کودکان زیر 6 سال 61/8 درصد، نوجوانان 76 درصد و در میان میانسالان 59/1 درصد است که اگر بخواهیم در کل کشور بیان کنیم همان حدود 80 درصد می‌شود.»
همچنین او به کمبود ویتامینA در میان مادران باردار و کودکان زیر 6 سال اشاره می‌کند و می‌گوید: «کمبود ویتامین آ در میان مادران باردار 14/1 درصد و در میان کودکان زیر 6 سال 18/3 درصد است.»
همچنین براساس آخرین تحقیقات به عمل آمده، 25 تا 38 درصد افراد 35 تا 55 سال کشور مبتلا به پوکی استخوان هستند که ویتامین D ( D ) و کلسیم نقش مهمی در بازدارندگی آن دارند.
ماراتن مواد غذایی برای غنی‌سازی ویتامینD
نان که یکی از مهم‌ترین مواد غذایی مردم در کشور است و به عنوان پایه‌ای برای غنی‌سازی ویتامین D در نظر گرفته شده است. سازمان غذا و دارو برای این غنی‌سازی به دنبال ماده غذایی است که بتواند این ویتامین را به خوبی در خود نگه دارد. بهروز جنت در یکی از مصاحبه‌های اخیر خود با رسانه‌ها گفت: «به دنبال ماده غذایی هستیم که اولا هنگام تولید آن ماده غذایی، ویتامین D از بین نرود و از سوی دیگر همان‌گونه که کمبود این ویتامین، تهدیدی برای سلامت محسوب می شود، دریافت زیادی آن نیز برای سلامت مخاطره در پی دارد.»
حسینی رئیس انستیتو تغذیه ایران نیز نان را پایه‌ای مناسب برای غنی‌سازی ویتامین D می‌داند و می‌گوید: «با توجه به اینکه نان‌های کشور از سال 85 با آهن و اسید فولیک غنی‌سازی شده‌اند، در نتیجه فرصت خوبی است تا از نان برای غنی‌سازی با ویتامین D استفاده شود. البته نمی‌توان نادیده گرفت که بخشی از ویتامین D بر اثر فرایندهای حرارتی و تخمیر در پخت نان، از بین می‌رود اما می‌توان با استفاده از بررسی‌های انجام شده به میزانی ویتامین D به آرد، میزان کافی مورد نیاز مردم را در نان به وجود آورد تا بعد از پخت بتوان از آن استفاده کرد.»
روغن که یکی دیگر از مواد غذایی مورد بررسی است نیز توان بالایی برای غنی‌سازی ویتامین D دارد اما بسیاری از منتقدان موافق غنی‌سازی روغن نیستند. سازمان غذا و دارو نیز اعلام کرده است که نمی‌خواهد غنی‌سازی ویتامین D را از طریق روغن‌ها انجام دهند. وزارت بهداشت نیز از اعلام کرده است که میزان مصرف روغن در کشور 31 درصد بیشتر از میزان توصیه شده در سبد غذایی مردم است.
با این حال بررسی‌ها نشان داده است که روغن می‌تواند پایه مناسبی برای این غنی‌سازی باشد. رئیس انستیتو تغذیه ایران معتقد است که غنی‌سازی روغن‌ها موجب افزایش مصرف آنها نمی‌شود و بر این اساس نگرانی‌ها در این خصوص بی‌مورد است. او درباره ویژگی‌های روغن توضیح می‌دهد: «به نظر می‌رسد روغن پایه مناسبی برای غنی‌سازی ویتامین D باشد. اگر این غنی‌سازی به صورت کشوری انجام شود و همه روغن‌هاغنی‌سازی شوند، حالت تبلیغاتی نخواهد داشت و موجب افزایش مصرف روغن نیز نمی‌شود.»
از سوی دیگر بسیاری از صاحب‌نظران لبنیات را برای غنی‌سازی پیشنهاد می‌کنند. جنت نیز معتقد است مواد غذایی انتخابی برای غنی سازی با ویتامین D نباید دریافت کالری‌شان زیاد باشد و از سوی دیگر ویتامین‌های محلول در چربی ممکن است هنگام تولید، از بین بروند. اما حسینی مصرف لبنیات را در ایران بالا نمی‌داند و همین مسئله باعث می‌شود لبنیات از جمله شیر برای این کار زیاد مورد توجه نباشد.
او می‌گوید: «ماده غذایی که برای غنی‌سازی انتخاب می‌شود باید چند ویژگی داشته باشد. ابتدا باید مصرف زیادی در کشور داشته باشد و از سوی دیگر باید بتواند ویتامین را در خود حفظ کند. همچنین باید در میان گروه‌های مختلف جامعه توزیع مشابهی داشته باشد تا مردم به طور نسبتا مساوی از آن استفاده کنند.»
حسینی در خصوص ویژگی‌های روغن می‌گوید: «روغن به دلیل اینکه در کشور زیاد استفاده می‌شود و همچنین ویتامین D در روغن بهتر جواب می‌دهد. برخی از کشورهای دنیا غنی‌سازی ویتامین D را در روغن تجربه کردند و نتایج خوبی را به دست آوردند.» با این حال اختلاف نظر در این زمینه وجود دارد و برخی از صاحب‌نظران معتقدند که غنی سازی نباید برای سلامت مضر باشد و نباید برخی از مواد غذایی مانند قند و شکر را غنی‌سازی کرد. در برخی موارد نیز غنی‌سازی مواد غذایی اثربخش نیست و میزان آن به حدی کم بوده است که تنها جنبه تبلیغاتی داشته، در حالی که مجریان ادعای غنی‌سازی داشته‌اند.
