ضرورت مصرف مکمل ها در کودکان زیر 2 سال
یکی از راهکارهای عمده برای پیشگیری و کنترل کمبود ریزمغذی ها در کودکان، مکمل یاری است، در کشور ما بر اساس نتایج بررسی های کشوری انجام شده کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن در کودکان زیر 2 سال کشور شایع است. کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن با عوارض متعددی که بعضا غیر قابل جبران است، همراه است. مطالعات نشان داده است که اثرات نامطلوب فقر آهن در دوران جنینی و 2 سال اول زندگی کودک بر رشد و تکامل مغزی غیر قابل جبران است.
اگرچه کمبود آهن می تواند در تمام مراحل زندگی سبب کاهش قدرت ادراک و یادگیری گردد ولی اثرات نامطلوب کم خونی در دوران شیر خوارگی و اویل کودکی غیر قابل جبران است. تکامل و هماهنگ شدن حرکات کودکان کم خون به تاخیر میافتد و این کودکان درم درسه نیز یادگیری کمتری دارند. ضریب هوشی این کودکان 5 تا 10 امتیاز کمتار از حد طبیعی برآورد شده است. در کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن میزان ابتلا به بیماری های عفونی بیشتر است زیرا سیستم ایمنی آن ها قادر به مبارزه موثر با عوامل بیماریزا نیست.
کمبود ویتامین A از دیگر مشکلات تغذیه ای شایع در جهان به شمار می رود. افزایش مرگ و میر در اثر بیماری به ویژه سرخک در کودکان مبتلا هب کمبود ویتامین A گزارش شده است و خطر ابتلا به بیماری های تنفسی و اسهالی در این کودکان 2 تا 3 برابر بیشترا ست. اختلال در سیستم خون سازی، کاهش رشد و افزایش ابتلا به بیماری ها به دلیل کاهش قدرت ایمنی بدن از دیگر عوارض و پیامد های کمبود ویتامین A می باشد. کمبود ویتامین D نیز در شیر خواری منجر به بیماری ریکتز یا راشیتیسم می شود.
در مورد مکمل آهن، بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت، برای کلیه شیرخوارانی که با وزن طبیعی متولد می شوند ( اعم از شیر مادر خوار و یا شیر خشک خوار) دادن قطره آهن از پایان 6 ماهگی و یا همزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان 24 ماهگی به میزان روزانه 12/5 میلی گرم آهن توصیه می شود.
دوران شیردهی مادران برای بهبود ذخایر بدنی خود باید مکمل آهن و مولتی ویتامین مینرال را تا 3 ماه بعد از زایمان ادامه دهند. ذخایر آهن مادر در دوران باردارب برای تامین اهن مورد نیاز جنین مصرف می شود و خونریزی هنگام زایمان نیز به از دست دهی آهن بدن کمک می کند. بنابراین برای تکمیل ذخایر آهن بدن لازم است مادران شیرده از مکمل آهن به میزان روزانه یک عدد قرص فروس سولفات مطابق با توصیه های وزارت بهداشت استفاده نمایند.
مکمل های ویتامین مینرال که در دوره بارداری مصرف آن توصیه می شود نیز در دوره شیر دهی تا 3 ماه پس از زایمان روزانه یک عدد مطابق با دستورالعمل های وزارت بهداشت باید مصرف شود. مصرف این مکمل ها علاوه بر تکمیل ذخایر بدن مادر، موجب بهبود ترکیب شیر مادر از لحاظ ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز شیر خوار کمک می کند.
مصرف مکمل ها و ویتامین و املاح پس از 3 ماه شیردهی ضرورتی ندارد و در صورتی که مادر از برنامه غذایی مناسبی پیروی می کند و تمام گروه های غذایی اصلی شامل نان و غلات، سیزی ها، میوه ها، شیر و مواد لبنی، و گروه گوشت و جایگزین های آن به مقدار کافی در برنامه غذایی گنجانده می شود، نیازی به مصرف مکمل نیست. در دوران شیردهی نیاز به کلسیم بیشتر از دوران دیگر است و مادران شیر ده باید روزانه 3-4 واحد از گروه شیر و مواد لبنی(ماست و پنیر) مصرف کنند. یک واحد از گروه شیر و لبنیات شامل یک لیوان شیر و یا ماست و یا 50 گرم پنیر یا ¾ لیوان کشک و یا 5/1 لیوان بستنی است. همچنین ید مورد نیاز بدن را باید با مصرف نمک ید دار تصفیه شئه تامین نمود زیرا منابع غذایی از نظر ید فقرند و نمی توانند ید مورد نیاز بدن را تامین کنند.
منبع: دفتر بهبود تغذیه سلامت جامعه وزارت بهداشت و درمان