مکمل گیاهان جلبکی یا جلبکهای دریایی
گیاهان جلبکی یا جلبکهای دریایی به 4 گروه اصلی تقسیم میشوند: جلبک سبز یا Chlorophyceae، جلبک سبز-آبی یا Cyanophyceae، جلبک قهوهای یا Phaeophyceae، و جلبک قرمز یا Rodophyceae. مطالعهی جلبکها را فیکولوژی مینامند.
جلبکهای قهوهای و قرمز به دلیل محتوای پلی ساکاریدی، از نظر تجاری حایز اهمیت هستند. این فیکو ـ پلیساکاریدها کاربردهای وسیعی در غذاها، داروها، محصولات آرایشی و به عنوان مکملهای غذایی دارند. آگار و کاراگینان از انواع مختلفی از جلبک قرمز و آلژین از جلبکهای قهوهای استخراج میشوند. آگار متشکل از دو پلیساکارید اصلی است، آگاروز خنثی و آگاروپکتین باردار. هردوی این پلیساکاریدها از زنجیرهای خطی که یک در میان دارای اجزای بتا ـ D ـ گالاکتوز و باقیماندههای 3 و 6 ـ انهیدرو ـ آلفا ـ ال ـ گالاکتوز هستند، تشکیل میشوند. این پلیساکاریدها در مقابل هضم توسط آنزیمهای هضمکنندهی رودهای مقاوم هستند. آگار همچنین با عنوان آگار-آگار هم شناخته میشود. آگار به صورت ورقهای و پودر موجود است و معمولاً به جای ژلاتین در دستورالعملهای مختلف استفاده میشود. آگار بعضی اوقات برای بهبود تنظیم روده به کار میرود.
کاراگینانها پلیساکاریدهای هستند که از جلبکهای قرمز خاصی مشتق میشوند.
آنها گالاکتانهای پلیسولفاته با زنجیرهی مستقیم هستند که از باقی ماندههای D ـ گالاکتوز و 3 و 6 ـ انهیدرو ـ D ـ گالاکتوز تشکیل شدهاند. کاراگینانهای اصلی راkappa ـ کاراگینان، Lambda ـ کاراگینان و iota ـ کاراگینان مینامند. کاراگینانها همچنین در مقابل هضم توسط آنزیمهای هضمکنندهی روده مقاوم هستند. گزارش شده است که کاراگینانها سطوح کلسترول را در حیوانات کاهش میدهند و همچنین فعالیت ضد ویروسی در مقابل بعضی از ویروسهای غشادار در محیط کشت دارند.
آلژین، پلیساکارید مشتق شده از جلبکهای قهوهای یا phaeophyceae میباشد. آلژین در این ارگانیسمها بهصورت یک نمک ترکیبی (سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم) از آلژینیک اسید وجود دارد.
آلژینیک اسید یک پلی مر پر مولکول است که از دو نوع باقیمانده اورونیک اسید، بتا ـ D ـ مانورونیک اسید و اپیمر C5 آن آلفا ـ ال ـ گلوکورنیک اسید تشکیل شده است. اورونیک اسیدها مونوساکاریدهای سادهای هستند که در آنها گروه اولیهی هیدروکسیل در C6 اکسید شده تا شبیه کربوکسیلیک اسید مربوطه شود. برای مثال، D ـ مانورونیک اسید از D ـ مانوز مشتق میشود.
آلژین به طور عمده از اشنهی دریایی غولآسا Macrocystis pyrifera استخراج میشود.
مشتقات آن کاربرد وسیعی در صنعت غذا (ژلهسازی، نگهداری در آب، امولسیون کنندگی و ترکیبات پایدارکننده)، صنایع آرایشی، پزشکی و دندانپزشکی دارند.
آلژینات کلسیم، نمک کلسیم آلیژینیک اسید، بهعنوان پوشش زخم برای درمان زخمهای اگزوداتیو استفاده میشود. دریانوردان برای صدها سال زخمهای خود را با جلبک درمان میکردند.
آلژینات سدیم، نمک سدیم آلژینیک اسید، در برخی از محصولات آنتیاسید وجود دارد و برای درمان رفلاکس معدی ـ مروی یا GERD موثر است. آلژینات سدیم با اسید معده واکنش داده و ژل غلیظی ایجاد میکند که الوار آلژینات نامیده میشود. الوار آلژینات بر روی محتوای معده معلق میماند و بهعنوان سدی در برابر رفلاکس اسید و غذا عمل میکند.
آلژینات سدیم به صورت محکمی به چنین موادی مانند استرانتیوم، کلسیم، باریوم، کادمیوم و رادیوم متصل میشود. در گاوهای تغذیه شده با آلژینات سدیم، که به استرانتیوم 90 رادیواکتیو متصل شدهاند، این ماده باعث عبور آن از بدن بدون هیچ گونه جذبی میشود. آلژینات سدیم همچنین در درمان بیماری ouch-ouch یا Itai-Itai-Byo استفاده میشود. این بیماری در ژاپن یافت شد و عقیده بر این است که به علت مسمومیت با آب حاوی کادمیوم مورد استفاده برای آبیاری برنج ایجاد میشود. مفاصل دردناک علامت اصلی بیماری ouch-ouch است.
آلژینات سدیم میتواند یک فیبر محلول در نظر گرفته شود و مشابه سایر فیبرهای محلول مانند پکتین و پسیلیوم، آلژینات سدیم ممکن است فعالیتهای کاهش دهنده کلسترول و تنظیم کننده قند داشته باشد.
************
منبع: سامانه مکمل شناسی