ویتامین A مصرف کنید، در کهنسالی دچار مشکلات بینایی نشوید

آنتی کارسینوژیک، تنظیم کننده سیستم ایمنی و آنتی اکسیدانی دارد.

 کمبود این ویتامین منجر به شب کوری و نابینایی به دلیل تخریب قرنیه (گزروفتالمی) می‌شود. توانایی ویتامین A در جلوگیری از این اختلالات بینایی و مکانیسم¬های اثر آن در این فرآیندها به خوبی شناخته شده است (توضیح را ببینید). با توجه به پژوهش‌هایی که اخیرا صورت گرفته است، مشخص شد که ویتامین A می¬تواند در برخی مشکلات بینایی در افرادی که دچار کمبود ویتامینA نیستند نیز موثر باشد. Sorsby’s fundus dystrophy (SFD)نوعی تخریب شبکیه از نوع آتوزوم غالب است که در میان سایر عوامل، می¬تواند منجر به شب کوری شود. SFD چه از نظر بالینی و چه از نظر هیستوپاتولوژیک، دارای نقاط مشترکی با دژنراسیون ماکولار، مهم‌ترین عامل از دست دادن بینایی در سالمندان می‌باشد.

مشاهده شد که در خانواده¬ای مبتلا به SFD، 000/50 واحد بین المللی روزانه ویتامین A شب کوری اعضایی از خانواده را که در مراحل اولیه¬ی بیماری بودند، ظرف یک هفته درمان نمود. مکانیسم این اثر روشن نیست. فرضیه¬ای که از پژوهش‌ها به دست می¬آید، بیان می¬کند که غشای بروک (Bruch’s) (غشای نازک هیالن که مویرگ‌های ریز مشیمیه را از شبکیه جدا می¬کند) به طور غیر طبیعی ضخیم شده و به همراه رسوبات چربی آن، به عنوان سدی در برابر انتشار ویتامین A که از عروق مشیمیه تراوش کرده است عمل کرده و اساساً باعث کمبود ویتامین A در شبکیه می‌شود.

با توجه به این فرضیه، دوزهای بالای ویتامین A بر کفایت کاهش یافته¬ی انتقال رتینول به شبکیه از طریق ماتریکس خارج سلولی غشای مختل شده¬ی بروک غالب می‌شود. اثرات مستقیم و غیر مستقیم رتینول در اپی تلیوم پیگمان دار شبکیه (RPE) از احتمالات دیگر می‌باشد. گفته می‌شود که ویتامین A عملکرد و رفتار سلول‌های RPEرا تنظیم می¬کند.

در پژوهش دیگری مشاهده شد که رتینوئیدهای خوراکی در موش‌هایی که مبتلا به نابینایی کودکی بودند قادر به بازگرداندن بینایی بود. Leber’s congenital amaurasis (LCA) یک بیماری میتوکندریایی آتوزوم مغلوب است که منجر به تحلیل شبکیه می‌شود.

این بیماری شکل نادر بیماری شایع تری به نام رتینیت پیگمنتوزوم می‌باشد. محققان دریافته¬اند که تجویز ویتامین A به فرم 9- سیس-رتینال به موش‌ها، باعث تقویت علایم بینایی می‌شود. محققان طبق فرضیه¬ای بیان می¬کنند که 9- سیس- رتینال مسیر بیوشیمیایی را که توسط بیماری مسدود می‌شود، بای پس می¬کند. به این نکته نیز باید توجه داشت که دوزهای بالای ویتامین A قادر به ایجاد عوارض جانبی جدی می‌باشد.

در تعدادی مطالعه in vitro¬ مشاهده شده است که ویتامین A و رتینوئیدها تکامل تومور را مهار می¬کنند، به ویژه تومورهایی که منشاء اپی تلیایی دارند. به نظر می‌رسد که رتینول تمام ترانس رفتار بدخیم را در سلول‌های کشت شده¬ای که با اشعه¬، مواد شیمیایی یا ویروس‌ها دچار تغییراتی شده¬اند، مهار می¬کند و تکامل تومورهای ایجاد شده را به تاخیر می¬اندازد و از بدخیمی در حیواناتی که در معرض کارسینوژن‌های بالقوه مختلف بوده¬اند، جلوگیری می¬کند. به نظر می¬رسد اثر آنتی کارسینوژنیک ویتامین A مدنظر (رتینول تمام ترانس) در این موارد حاصل تبدیل شدن آن به رتینوئیک اسید می‌باشد.

رتینوئیک اسید از طریق اتصال آن به گیرنده¬های هسته¬ای (رسپتورهای رتینوئیک اسید و گیرنده‌های رتینوئید X) می¬تواند تمایز سلولی و آپوپتوز را القا کرده و تکثیر سلولی را مهار نماید. بیشتر این اثرات از مصرف رتینول تمام ترانس در دوزهایی بسیار بالا حاصل می‌شود که می¬تواند برای استفاده¬ی عمومی و پیشگیری سمی باشد. علاوه بر آن مشخص نیست که تبدیل رتینول تمام ترانس به رتینوئیک اسید در ایجاد اثر آنتی کارسینوژنیک برجسته کافی باشد. یک پژوهش دوساله¬ی اخیر (EUROS- CAN) نشان داد دوزهای بالای رتینیل پالمیتات اثر سودمندی در رابطه با بقای بلند مدت و یا تومورهای ثانویه ابتدایی- در بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن یا ریه که بیشتر آنها در گذشته یا حال سیگاری بوده¬اند، نداشته است.

بعضی رتینوئیدها در شرایط خاص اثرات ضد سرطانی از خود نشان داده¬اند. رتینوئیک اسید تمام ترانس یک داروی اثبات شده برای درمان لوسمی پرومیلوسیتیک حاد (APL) می‌باشد. مکانیسم اثر رتینوئیک اسید تمام ترانس در درمان APL به خوبی روشن نیست. مبتلایان به APL دارای ژن غیر طبیعی رسپتور آلفای رتینوئیک اسید (RAR-alpha) هستند.

درمان با رتینوئیک اسید تمام ترانس بیان آلل طبیعی دیگر RAR-alpha را القا می¬کند که این امر می¬تواند سیستم رسپتور را در جهت تمایز طبیعی از نو تنظیم کند. بگزاروتن (bexarotene) یک آنالوگ سنتتیک رتینوئید است که در درمان لنفوم سلولT پوستی به کار می¬رود. مکانیزم عمل این ماده روشن نیست. گفته می‌شود که رسپتورهایx رتینوئید (PXR) را فعال می¬کند که با سایر گیرنده-های سلولی جفت شده و بیان ژن‌های دخیل در تمایز و رشد سلولی را کنترل می¬کند. مصرف رتینوئیدها در درمان سرطان تحت نام تمایز درمانی خوانده می‌شود.

کمبود ویتامینA منجر به کاهش مقاومت در برابر عفونت می‌شود و هر دو پاسخ ایمنی سلولی و آنتی بادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پاسخ‌های ایمنی غیر اختصاصی در برگیرنده نوتروفیل‌ها، ماکروفاژها و سلول‌های کشنده طبیعی نیز تحت تاثیر کمبود ویتامین A قرار می¬گیرند. گفته می‌شود مشارکت ویتامین A در پاسخ‌های ایمنی از طریق مسیرهای انتقال سیگنال که برای عملکرد طبیعی سیستم ایمنی ضرورت دارد، صورت می¬پذیرد. همچنین رتینول می¬تواند پاسخ ایمنی را در حیوانات و انسان‌هایی که مبتلا به کمبود ویتامین A نیستند، تحریک کند.

دوزهای بالای رتینیل پالمیتات در تحریک پاسخ‌های ایمنی غیر اختصاصی در حیوانات موثرند. رتینول و رتینوئیک اسید همچنین پاسخ آنتی بادی به آنتی ژن‌های خاص را در حیوانات تقویت می¬کنند. در بیماران جراحی که با دوزهای بالای ویتامین A برای 7 روز پس از جراحی درمان شدند، تکثیر لنفوسیتی نسبت به گروه کنترل در روز اول تفاوتی نشان نمی¬داد اما پس از 7 روز به طرز چشمگیری بیشتر بود. مکانیسم اثر تنظیم کنندگی سیستم ایمنی ویتامین A به خوبی روشن نیست. علاوه بر این مطالعه¬ی این اثر در حیواناتی که کمبود ویتامین A ندارند نیازمند دوزهایی بود که برای انسان سمی است.

مشاهده شد که کمبود ویتامین A باعث آسیب اکسیداتیو به میتوکندری در کبد موش صحرایی می‌شود. در این حیوانات کمبود ویتامینA باعث افزایش گلوتاتیون اکسید شده، مالون دی آلدئید، 8- اکسو- داکسی گوانوزین می‌شود. همچنین پتانسیل غشای میتوکندری را بسیار کاهش می‌دهد و نیز باعث کاهش 80% نسبت گلوتاتیون احیا به گلوتاتیون اکسیده می‌شود.

همچنین یافته‌ها نشان می¬دهند که ویتامین A از پراکسیداسیون لیپیدی القا شده با دوکسوروبیسین در لیپیدهای غشایی سلول‌های قلب و مغز جلوگیری می¬کند و نیز تابش شیمیایی و پراکسیداسیون لیپید در میکروزوم¬های ایزوله کبد موش صحرایی و میتوکندری را مهار می¬کند. به نظر می¬رسد مکانیسم آنتی اکسیدانی این ویتامین تا حدی به دلیل زنجیره هیدروفوبیک واحدهای پلی¬ان (polyene) ¬باشد که می¬توانند اکسیژن منفرد را نابود و رادیکال‌های thiyl را خنثی کرده و نیز با رادیکال‌های پروکسیل ترکیب شده و آنها را تثبیت کنند.

***********

منبع: سامانه مکمل شناسی