بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، سایت هیچگونه فعالیتی در راستای فروش مکمل های غذایی ندارد.

دسته بندی دارو و مکمل ها برای رویارویی با ناباروری / دکتر رحیم آزاد

دسته بندی دارو  و مکمل ها برای رویارویی با ناباروی
دکتر رحیم آزاد-داروساز

رحیم آزاد، متولد 1336، شیرازی است. در  سال 1355 به دانشکده داروسازی دانشگاه تهران وارد شده است. او را به عنوان یکی از نام آشناترین فعالان حوزه داروهای ناباروری می شناسند. تجربه مدیریت چند دهه ای وی در داروخانه های مختلف، سبب شد با ایشان در خصوص انواع داروهای ناباروی و نحوه نگهداری آن ها گفتگو کنیم و از توصیه هایی که ایشان به مردم دارند بهره مند شویم.


•    دسته بندی انواع دارو های ناباروری

درمان ناباروری شامل استفاده از داروهایی است که سبب تحریک تخمدان برای افزایش و رشد تخمک در خانم ها و تحریک اسپرماتوژنز در آقایان می شوند.
این داروها عمدتا گنادوتروپین ها هستند که به دو دسته دارویی منوتروپین ها و فولیتروپین ها تقسیم می شوند.
منوتروپین ها (HMG)، ترکیبات حاوی FSH و LH هستند که عمدتا از ادرار زنان یائسه گرفته می شوند. از داروهای این دسته، در حال حاضر، Menotrop، KarmaHMG، PD Homog، Merional و Menopor در بازار دارویی کشور موجود هستند که از بین آن ها، Menopor دارای خلوص و اثر بخشی بیشتر است.
فولیتروپین ها ترکیبات حاوی FSH هستند که به دو شکل نو ترکیب(Recombinant) و ترکیبات ادراری موجود هستند. از ترکیبات مشتق از ادرار می توان به Fostimon اشاره کرد. از داروهای نو ترکیب نیز می توان Gonal-F و Puregon را نام برد.
فرآیند تحریک تخمک و اسپرماتوژنز، توسطس ترکیبات دیگری به نام HCG کامل می شوند.

•    نقش مکمل های غذایی در دوره بارداری

در دوره بارداری نیاز به مصرف برخی ریزمغذی ها به صورت چشمگیری افزایش پیدا می کند. به عنوان مثال نیاز به ویتامین ها و مواد معدنی در این دوره، مضاعف می شود. مطالعات متعددی بر ضرورت تامین اسید فولیک، آهن، کلسیم و سایر ویتامین ها و مواد معدنی صحه گذاشته اند. در این خصوص انواع مولتی ویتامین ها و مکمل های ویژه دوره بارداری و حتی پیش از بارداری توسط شرکت های دارویی تدارک دیده شده است که بنا بر تشخیص پزشک، در اختیار افراد قرار میگیرد.

•    نحوه نگهداری دارو های ناباروری در داروخانه

اکثر دارو های مورد استفاده در درمان های ناباروری، شرایط نگه داری مخصوص دارند و باید در دمایی کمتر از 25 درجه سانتی گراد نگه داری شوند. بعضی از این دارو ها نیز باید در دمایی بین 2 تا 8 درجه سانتی گراد نگه داری شوند. توجه به شرایط نگه اری از اهمیت خاصی برخوردار است. ما در داروخانه، یک اتاق کامل برای نگه داری و رعایت اصول نگهداری این دارو ها اختصاص داده ایم.

•    نکته های که مردم باید بدانند

-    با توجه به نکاتی که درباره ی نگهداری دارو ها گفته شد، باید مردم توجه کنند که زنجیره سرد از داروخانه به منزل رعایت گردد و در منزل نیز شرایط گفته شده را مهیا کنند.
-    این داروها باید از داروخانه های معتبر و مجاز تهیه شوند و نباید از مراکز غیر رسمی، اقدام به خرید کرد.
-    مردم باید دور داروهایی که از طریق ماهواره ها و تبلیغات غیر رسمی، معرفی می شوند خط بکشند. اعتماد به داروهایی که نتوانسته اند مراجع نظارتی داخل کشورمان را مجاب کنند، کار پرخطر و پر ریسکی است که می تواند سلامت مادر و جنین را به صورت جدی تهدید کند.
-    هر کارخانه ای برای داروی خود، شرایط نگهداری و روش مصرف دارو را تعین می کند و مردم باید به بروشور همراه دارو و همچنین توضیحاتی که داروساز مقیم در داروخانه ارائه می دهد، توجه ویژه کنند.
-    برخی از این دارو ها در روزهای خاصی از دوران سیکل تزریق می شوند و روش تزریق و حتی زاویه ی تزریق آنها نیز در اثر بخشی آن ها اهمیت دارد. این قبیل راهنمایی ها را می توانند از دکتر داروساز داروخانه سوال کنند تا بهترین نتیجه را بگیرند.

•    میزان دسترسی مردم به دارو های ناباروری

با توجه به افزایش مراکز ارائه این گونه خدمات و افزایش تعداد داروخانه های توزیع کننده این نوع دارو ها، مشکل عمده ای در دسترسی به دارو ها وجود ندارد. البته در مقاطعی، به علت گران بودن و ارزبری زیاد برخی اقلام، دچار کمبود می شویم. البته با توجه به تولید اکثر این اقلام در ایران، امکان جایگزینی با دارو های ایرانی وجود دارد.

•    وضعیت پوشش بیمه این داروها

اکثر این دارو ها، تحت پوشش بیمه قرار دارند و تعداد بسیار کمی هنوز تحت پوشش قرار نگرفته اند که امیدواریم در آینده این دارو ها نیز تحت پوشش بیمه قرار گیرند.

•    مشکلات مالی مردم در زمینه تامین این دارو ها

درمان ناباروری، پروسه گرانی محسوب می شود؛ که این هزینه ها شامل آزمایشات، تشخیص و روند درمانی و دارو می باشد که نسبت به سطح درآمد عامه مردم، بالا است. ولی این مبلغ در مقایسه با هزینه های مشابه در کشور های دیگر، بسیار پایین است و از سایر کشور ها، به خصوص کشورهای همسایه، زوج های نابارور جهت درمان، به ایران مراجعه می کنند.

•    مشکلات داروخانه ها در زمینه عرضه دارو های ناباروری

با توجه به شرایط خاص نگهداری و حساسیت این دارو ها و حاشیه سود اندکی که دارند و همچنین عدم پرداخت به موقع بیمه ها و خرید نقدی این نوع دارو ها، سرمایه زیادی لازم است. از طرف دیگر، مالیات نیز اخذ می شود. با توجه به دلایل ذکر شده، توزیع این دارو ها، صرفه اقتصادی چندانی ندارد.
به نظر اینجانب، برای دارو هایی که زیر 8 درصد سود دارند، نباید مالیات لحاظ شود تا داروخانه ها بتوانند به بیماران سرویس لازم را بدهند.

•    فروش آنلاین دارو های ناباروری

امکان فروش آنلاین برای هیچ دارویی میسر نیست. طبق قانون، خرید و فروش دارو باید داخل داروخانه  و زیر نظر دکتر داروساز انجام پذیرد. ولی مکمل های غذایی و اقلام غیر دارویی را می توان از طریق سایت های رسمی داروخانه ها خریداری کرد. در این رابطه تاکنون تعدادی از داروخانه ها توانسته اند از سازمان غذا و دارو مجوز دریافت کرده و داروخانه آنلاین برای عرضه اقلام غیر دارویی، راه اندازی کنند.

•    تهیه دارو های ناباروری، بدون نسخه

این داروها، دارو های بسیار تخصصی محسوب می شوند و حتما باید توسط متخصص مربوطه تجویز گردند و با نسخه دریافت شوند.

•    داروهای سقط جنین و شرایط تهیه آن

در بیمارانی که پرونده بستری دارند، پزشک مربوطه با توجه به علت سقط، سونوگرافی انجام شده و آزمایشات موجود در پرونده، نسخه تجویز می کند و داروساز داروهای تجویز شده را به بخش تحویل می دهد.
بیماران سرپایی نیز باید به همراه مدارک لازم جهت دریافت دارو، مانند سونوگرافی و نسخه مربوطه، به داروخانه هایی که دارای سهمیه هستند، مراجعه کنند.

•    گیاهان و داروهای گیاهی موثر بر باروری

برخی اقلام دارویی مانند رازیانه، گل مغربی، سویا و اگانوس کالیتوس(اگنوگل)، جهت درمان اختلالات هورمونی، زیر نظر پزشک، می توانند استفاده شوند.
اخیرا مکمل های زیادی نیز وارد بازار دارویی ایران شده که لیست آن ها در سایت های معتبر موجود است و هم مردم و هم پزشکان می توانند بروزترین لیست مکمل ها را از روی این سایت ها ملاحظه کنند و اطلاعات مربوط به آن مکمل خاص را دریافت کنند.

•    تفاوت دارو های گیاهی و شیمیایی

داروهای شیمیایی، پس از مطالعات بالینی و تعیین دوز مصرف، وارد بازار می شوند و تقریبا با شناخت کافی و کامل، توسط افراد متخصص تجویز می شوند.
ولی متاسفانه در مورد گیاهان دارویی، مطالعات کار آزمایی و تعین دوز مصرفی کمتری صورتی می‌گیرد و از این ناخوشایند تر اینکه شاهد تجویز این نوع گیاهان دارویی توسط افراد غیر کارشناس هستیم، در صورتیکه می دانیم اثر بخشی یک گیاه دارویی به عوامل زیادی ارتباط دارد؛ مانند سن گیاه، محل کاشت و حتی زمان برداشت که فعلا هیچ استاندارد سازی خاصی برای عرضه و فروش آن ها انجام نمی گیرد.

•    تهیه داروها از عطاری

عطاری جایگاه بالایی در فرهنگ ما دارد، اما طبق قانون عطاران فقط مجاز به ارائه گیاهان دارویی هستند. اگر دارویی در عطاری فروخته شود، خلاف قانون است. گیاه می تواند توسط مردم به عنوان یک کالای موثر بر سلامت مصرف شود، ولی وقتی گیاه در کارخانجات دارویی فرآوری شد، به دارو تبدیل می شود. حتی باید اضافه کنیم که محل ارائه داروهای گیاهی هم عطاری نیست. خصوصا اینکه نباید فراموش کنیم که بیش از نیمی از عطاری ها فاقد مجوز هستند و بالطبع در چنین شرایطی نظارت هم وجود نخواهد داشت.
در واقع نباید به بهانه توسعه طب سنتی، مردم برای تهیه داروهای خود به سمت عطاری ها هدایت شوند. ما باید در توسعه طب سنتی به فکر تجهیز لابراتوارهای این صنعت باشیم و مسیر اخذ مجوزهای سازمان غذا و دارو را دنبال کنیم. چنانچه اگر محصولی مطالعات بالینی داشته و فرآیند تولید را بر اساس مجوزهای سازمان غذا و دارو طی کرده، قطعاً داروخانه ها از عرضه این محصولات استقبال می کنند. متاسفانه برخی افراد برای رفع مشکلات ناباروری، از داروهای غیرتایید شده در برخی عطاری استفاده کرده اند و عواقب بدی گریبانشان را گرفته است.
ممکن است که برای افزایش اسپرم ها در طب سنتی، گیاهان یا درمان های عملی تجویز شود، ولی موضوع اساسی این است که تجویز دارو، با پزشک است و تهیه آن با داروساز و در این فرایند عطاری، نمی تواند ورودی داشته باشد. علاوه براین، نکته قابل توجه این است که در گام نخست باید تشخیص درست داده شود که آیا مشکل ناباروری ناشی از ضعف اسپرم ها است یا عامل دیگری دخیل است. در بحث نازایی و نا باروری اگر یکی از زوجین دارای مشکل باشد، تقویت طرف مقابل که مشکلی ندارد، چگونه می خواهد باعث رفع مساله شود. ضمن اینکه پس از تشخیص علت، باید مشخص شود که آیا مصرف گیاهان مذکور، عوارض دیگری را به دنبال دارد یا خیر. دلایل متعددی وجود دارد که نشان می دهد مردم به جای مراجعه به عطاری ها و ازدست دادن فرصت طلایی درمان، بهتر است به سمت مراکز باروری و ناباروی که از سوی وزارت بهداشت مجوز دریافت کرده اند، هدایت شوند.

پیشنهاد خواندنی

خار گل گیاهی برای حفاظت از کبد مشاهده
خار گل گیاهی برای حفاظت از کبد