معرفی گیاهان دارویی و بررسی اثرات آن ها
*************************************************
خلاصه : روشهای مختلفی برای مقابله با درمان چاقی وجود دارد و مصرف داروهای شیمیایی و گیاهی نیز یکی از این روشها میباشد . مکملهای گیاهی مختلفی در سراسر دنیا جهت مقابله با چاقی و اضافه وزن استفاده میشود ، بسیاری از این ترکیبات در کنار اثرات درمانی خود عوارض و مشکلاتی را برای مصرف کنندگان ایجاد میکند ، جستجو جهت پیدا کردن دارو و یا گیاهی که با کمترین عوارض بیشترین اثر کاهش دهنده وزن را داشته باشد بی پایان و مداوم است.
در حال حاضر گیاه گارسینیا کامبوجیا Garcinia Cambogia به عنوان گیاهی موثر در درمان چاقی و با عوارض بسیار کم معرفی و مقالات متعددی به عنوان اثبات این ادعا وجود دارد.
مقدمه : مقابله با کاهش وزن به صورت قابل ملاحظه ای در کشورهای مختلف در طی سالهای گذشته افزایش یافته است . بر اساس مطالعات آماری 30 % جمعیت ژاپن BMI بیشتر از 25 دارند. این مشکل نه تنها در ژاپن بلکه بسیاری ازکشورهای دنیا به یک معضل تبدیل شده است. مسئله اصلی این است که چاقی سرآغاز و عامل بسیاری از بیماری ها بخصوص دیابت نوع دو ، بیماری های قلب و عروق و فشار خون است و درمان این بیماریها هزینه گزافی را بر بدنه درمانی دولتها و همچنین بیماران میگذارد.
یک بیلیون نفر از جمعیت بزرگسالان جهان چاق هستند که تعداد 300 میلیون نفر انها نیاز به درمان بیماریهای مرتبط با چاقی دارند.
در رژیم غذایی در صورتیکه کربوهیدراتها بیش از نیاز روزانه خورده شوند ، پس از ورود به بدن تبدیل به چربی می شوند که این چربی ها اغلب در ناحیه شکم تجمع میابد. بنابراین کنترل میزان کربوهیدرات ها در رژیم غذایی قطعا در کاهش این چربی ها مفید است .
معیار اندازه گیری چاقی ، نسبت شاخص وزن به قد است که طبقه بندی کننده لاغری، وزن متعادل ، اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان است. (BMI). که واحد آن کیلوگرم ( وزن ) تقسیم بر مجذور متر ( قد ) تعریف شده است.(kg/m2)
در طبقه بندی بین المللی WHO ،BMI زیر 18.5 لاغر ، 20-25 نرمال 25-30 دارای اضافه وزن و اگر بالاتر از 30- 35 باشد در گروه چاق قرارگرفته و اگر بین 35 – 40 در گروه چاقی نوع 2 وبالاتر از 40.00 در گروه چاقی نوع 3 جای می گیرد.
گسترش چاقی در کشورهای فقیر و ثروتمند از الگوهای متفاوتی پیروی میکند. در کشورهای کم درآمد چاقی بیشتر در افرادی که دارای وضعیت بالاتر اجتماعی و اقتصادی و مستقر در منطقه شهری هستند و اغلب در زنان میانسال آشکار می شود . در حالیکه در کشورهای مرفه ، این معضل بیشتر در قشر کم درآمد جامعه به خصوص زنان و جامعه روستایی وجود دارد.
مشکلات سلامتی ناتوان کننده مرتبط با چاقی شامل مشکلات تنفسی ، مشکلات مزمن اسکلتی – عضلاتی، ناباروری و مشکلات پوستی میباشد ، برخلاف گسترش سریع چاقی ، داروهای بسیار محدودی برای درمان دارویی آنها وجود دارد. جدیدترین دارو ی معرفی شده جهت درمان چاقی اورلیستات است که مانع جذب چربی موجود در غذا میشود ، این دارو با دفع چربی همراه با غذا از جذب انها جلوگیری میکند. داروی دیگر معرفی شده سیبوترتامین است که باعث افزایش سوخت و سوز و مصرف انرژی می شود. این دو دارو مهمترین داروهای معرفی شده ظرف 30 سال اخیر هستند .
گیاه گارسینیا کامبوجیا
این گیاه بومی نواحی استوایی بوده و در اندونزی و جنوب شرق اسیا به فراوانی یافت میشود. میو های ان شبیه کدو حلوایی کوچک و سبز روشن است.
ماده موثره موجود در این گیاه هیدروکسی سیتریک اسید (HCA) است. 10-50% عصاره خشک میوه این گیاه دارای HCA است.
مکانیسم اثر : در مطالعات بالینی که بر روی این گیاه انجام شده ، اثرات کاهش وزن این گیاه مربوط به ماده HCA میباشد. این اسید مشتقی از اسید سیتریک است و بازدارنده آنزیم ادنوزین تری فسفات لیپاز است ، این عمل HCA میزان استیل کوآنزیم A را کاهش می دهد و بنابراین کربن لازم برای سنتز کلسترول در دسترس سلول قرار نمی گیرد. از طرف دیگر این اسید باعث افزایش آزاد سازی سروتونین در مغز شده و باعث کاهش اشتها میشود. راه دیگری که این اسید موجب کاهش وزن میشود مهار انزیم پانکراتیک الفا امیلاز است که متابولسیم کربو هیدرات ها را کاهش میدهد.
از جمله گیاهانی که در سالهای اخیر در کشورهای اروپایی و آمریکا برای کاهش درد و التهاب سیستم عضلانی-اسکلتی مورد توجه قرار گرفته است عصاره ریشه گیاه پنجه شیطان و عصاره ریشه (ریزوم) گیاه زنجبیل است.
اثر ضد درد و التهابی ریشه های گیاه پنجه شیطان مربوط به گلیکوزیدهای ایریدوئیدی خصوصاً هارپاگوزید میباشد. اگرچه مکانیزم عمل آن به خوبی شناخته نشده است، مطالعات نشان داده اند که عصاره ریشه پنجه شیطان خصوصاً هارپاگوزید از سنتز لوکوترین ها که عوامل ایجاد درد و التهاب در بافتهای بدن هستند، ممانعت به عمل می آورد. نتایج برخی مطالعاتی که روی این گیاه انجام شده است حاکی از آنست که مصرف گیاه پنجه شیطان به طور معنی داری درد را کاهش داده و تحرک مفاصل را بهبود میدهد. سایر مطالعات نیز به بررسی اثرات مفید این گیاه در بهبود التهاب مفاصل زانو، کتف، ستون فقرات و گردن پرداخته اند و دیده شده پس از 6 الی 8 هفته اثرات مفید این گیاه در کاهش درد و التهاب، افزایش حرکت مفاصل و کاهش خشکی آنها به طور قابل ملاحظه ای مشهود است.
در یک مطالعه مقایسه ای، اثر ضد التهابی این گیاه با ایندومتاسین و اثر ضددردی آن در مقایسه با استیل سالیسیلیک اسید (آسپرین) بررسی شد ، مشخص شد اثر ضد التهابی و ضد دردی این گیاه کاملا با داروهای فوق برابری میکند. بعلاوه، عدم ایجاد عوارض جانبی داروهای ضد درد-ضدالتهاب آن را به عنوان گزینه مناسبی برای مصرف طولانی مدت معرفی میکند.
گیاه زنجفیل یا زنجبیل با نام علمی Zingiber officinalis از جمله گیاهان دارویی بخصوص در کشور ایران میباشد که در طب قدیم ایران به عنوان گیاه ضد آماس معرفی شده است. این گیاه به عنوان یکی از پرسابقه ترین گیاهان دارویی در علم پزشکی بخصوص در درمان التهاب در آرتریت میباشد. تحقیقات متعدد نشان داده اند که در سطح سلولی عصاره گیاه قادر به تعدیل پاسخ های ایمنی تشدید کننده التهاب میباشد. مشخص شده اثرات متعدد این گیاه مثل کاهش چربی یا قند و بخصوص فعالیتهای ضدسرطانی این گیاه هم از طریق مکانیزم های تعدیل پروسه های التهابی صورت میگیرد.
در سایر مطالعاتی که در آنها اثر گیاه زنجبیل در درمان درد و التهاب ناشی از استئوآرتریت در مفاصل زانو و لگن بررسی شده ، نتایج حاکی از بهبود معنی دار علائم بود. مدت زمان لازم برای درمان با این گیاه کاملاً بستگی به مدت ابتلا به بیماری دارد. بدین معنی که هرچه مدت ابتلا به بیماری کوتاه تر باشد، زمان لازم برای درمان نیز کمتر است.
مطالعات نشان داده اند اثر این گیاه در تسکین درد التهاب و خشکی حرکت نسبت به ضد درد-ضد التهابهای غیر استروئیدی مطلوب تر بوده است. به عنوان مثال در یک بررسی مقایسه ای ، اثر زنجبیل با ایبوپروفن مقایسه شد و مشخص شد اثر ضدالتهابی و ضددردی یکسانی با ایبوپروفن دارد ولی عوارض جانبی ایبوپروفن مانند ناراحتی معده و زخم های گوارشی را ایجاد نمیکند.
در کنار این اثرات، زنجبیل در دردهای عضلانی و دردهای قاعدگی نیز گیاه ضد درد بسیار موثر و درمانی کم عارضه است.
*************
منبع: سامانه مکمل شناسی
