توصیه های دکتر فرزانه چوبساز در مورد باروری و ناباروری

دکتر فرزانه چوبساز

دکتر فرزانه چوبساز، یکی از نام آشناترین پزشکان غرب کشور در بحث زنان، زایمان و ناباروری است. بسیاری از افرادی که به بیمارستان معتضدی کرمانشاه، که یکی از مرکزی ترین و پیشروترین مراکز در درمان ناباروری در غرب کشور است، مراجعه می کند، بواسطه شخصیت گرم و صمیمی ایشان، به رفع مشکلاتشان امیدوار تر و مصمم تر می شوند.

وی دوره پزشکی عمومی را در سال ۱۳۶۵ و دوره تخصص زنان را در سال ۱۳۶۹ سپری کرده و دارای فلوشیپ macgil از کانادا است. موسس و مسئول اولین IVF درغرب کشور است و از سال ۷۵ تا ۸۲ رئیس بخش IVF بیمارستان معتضدی کرمانشاه بوده است.

*********************************************** 

عوامل عفونی یکی از علل مهم در ناباروری محسوب می شوند. به طوری که اغلب بیماری ها در حوزه زنان و مامایی، بیماری های عفونی هستند که به دنبال آن به ناباروری مبتلا می شوند و پراکندگی این بیماری در سطح کشور با توجه به بهداشت آن منطقه متفاوت است.

بیماری شایع دیگر خطر خونریزی در سه ماهه اول و سه ماهه دوم بارداری است که ممکن است منجر به سقط شود. مشکل اساسی دیگر سوء تغذیه خانم ها به ویژه در دوران بارداری به دلیل عدم رژیم غذایی مناسب تهدید جدی برای آنها محسوب می شود.

به طور کلی نازایی به عوامی ژنتیک هم مرتبط است ولی درصد بالایی را به خود اختصاص نمی دهد. از عوامل ژنتیک مرتبط با نازایی مردانه، وجود مشکل در کروموزوم های جنسی که با آزمایش های ژنتیک قابل تشخیص می باشد. و در نازایی بانوان خانم ممکن است سندرومی داشته باشد که تخمک گذاری نداشته باشد و به صورت یائسگی های زودرس ظاهر می شود، و یا بعضی از سقط های مکرر بی دلیل، ممکن است اشکال در کروموزوم بیمار باشد.

اما فارغ از مقوله ژنتیک، یکی از فاکتورهای اساسی امروزه، بحث آلاینده ها و پارازیت ها است، زیرا حساس ترین بافت بدن در خانم و آقا، بافتی است که اسپرم و تخمک را تولید می کند و ممکن است خانمی که زمینه های مستعد دیگر دارد اشعه یا پارازیتی را دریافت کند و تخمدان او را درگیر کند و منجر به یائسگی زودرس او شود. همچنین نازایی، تغییرات سوء بافتی، سرطان های مختلف، سقط های مکرر و جنین های غیرنورمال از عوارض همین پارازیت ها هستند.

هم چنین افرادی که در صنایع شیمیایی به خصوص در کارخانه رنگ فعالیت دارند، مواد شیمیایی موجود در آنجا روی اسپرموگرام اثر سوء گذاشته و موجب ناباروری مردانه می شود.

در خانم ها ممکن است که یکسری عفونت های درمان نشده باعث بسته شدن لوله رحم شده و همچنین اضافه وزن و عدم تحرک منجر به ضعف تخمک گذاری شده و در نهایت خانم نابارور می شود

می توان این مشکل را در بخش بندی شهری و روستایی بررسی کرد. زیرا در بافت شهری از خدمات بهداشتی و درمانی مناسب بهره مند هستند، پاپ اسمیرهای منظم گرفته می شود و اگر مختصر عفونتی داشته باشند مراجعه کرده و درمان می شوند ولی متاسفانه در مناطق روستایی بیمار کمتر به مراکز بهداشت و درمان دسترسی دارد و زمانیکه بیماری به مرحله حاد می رسد مراجعه صورت می گیرد.

به طور مثال در منطقه غرب کشور، بیماری های سل لگنی بسیار شایع است و به تبع بیماران زیادی با نازایی و درگیری لوله های رحمی مراجعه می کنند.

افراد در معرض خطر

در خصوص افراد در معرض خطر باید بگوییم که روابط جنسی نامشروع، یک فاکتور بسیار تاثیرگذار است. یعنی در شرایطی که خانم یا آقا، هر کدام یا مشترکا دارای شریک  های جنسی متعدد باشند، احتمال سرایت بیماری های مختلف به ایشان بسیار زیاد است.

 این بیماری ها از سفلیک و سوزاک گرفته تا زگیل تناسلی، تبخال تناسسلی و ایدز ممکن است متفاوت باشد. هم چنین انواع پرخطر زگیل های تناسلی منجر به سرطان دهانه رحم می شود و اگر خانم بارداری دچار زگیل تناسلی باشد هنگام زایمان مشکلات عدیده ای برای نوزاد ایجاد می شود.

تغذیه عامل بسیار مهمی در حل مسایل ناباروری و دوران بارداری تلقی می شود. به طور مثال کمبود فولیک اسید ممکن است ضایعات طناب های عصبی را برای بیمار ایجاد کند و یا خانم های بارداری که با کمبود روی مواجه هستند نوزاد با معضلات جدی به دنیا می آید و یا خانمی که کمبود آهن دارد در دوران بارداری با کم خونی بسیار شدیدی مواجه خواهد شد.

همینطور کمبود منیزم، مس و بقیه ریزمغذی ها و ویتامین ها ممکن است ضایعات جبران ناپذیری را ایجاد کند. همچنین خانم هایی که تخمدان پلی کیستیک دارند علاوه بر درمان دارویی، به آنها ویتامین D برای شروع تخمک گذاری تجویز می شود.

 البته معمولا در رفع نازایی مردانه از آنتی اکسیدان ها استفاده می شود، به طور مثال ویتامین E و C به عنوان آنتی اکسیدان عمل کرده و کیفیت اسپرم را بالا می برد، همچنین کمبود آهن و ویتامین C روی کیفیت تخمک و اسپرم موثر است . در نتیجه اگر زوج بیماری دیگری نداشته باشند وجود میزان کافی از ویتامین ها و ریزمغذی ها تولید اسپرم و تخمک را به خوبی پیش می برد.

 روغن گل مغربی با امگا 3 همراه است و به کسانی که دردهای پیش از قاعدگی و سندروم PMS دارند و التهاباتی که از پروسوگلندین ها ایجاد شده را تسکین و بهبود می بخشد و حتی خانم هایی که یائسه هستند و از سندروم های منوپاز رنج می برند بسیار کمک کننده است و بسیاری از سیمپتوم های بیمار را برطرف می کند.

خانم های باردار به دلیل کمبود ریز مغذی ها علاوه بر اینکه خودشان معضل پیدا می کنند جنین شان نیز دچار مشکل و نقص می شود. بنابراین آگاهی خانم های باردار به لزوم مصرف و البته زیر نظر پزشک با مقدار درست و کافی بسیار مهم است زیرا هم زیاد از حد و هم کمبود ویتامین A و D هر دو آسیب رسان است.

خانم های باردار معمولا به اندازه کافی (4 لیوان در روز) شیر مصرف نمی کنند بنابراین مکمل های کلسیم ضروری است. مصرف مکمل منیزیم برای جلوگیری از کرمپ های حاملگی که در پا و ماهیچه ها ایجاد می شود لازم است.خانم های بارداری که تالاسمی دارند باید از فولیک اسید 5 میلی گرم استفاده کنند و قرص آهن در انتهای بارداری برای پیشگیری از کم خونی نیاز به مصرف است، همچنین مصرف زینک و مس هم بسیار ضروری است.

مصرف ویتامین D در پیشگیری از سرطان موثر است و خصوصا مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D به خانم های یائسه توصیه می شود و مصرف ریزمغذی های گروه B و منیزیم از خستگی مفرط جلوگیری می کند

خانم ها اکثرا به دلیل تغذیه نادرست  بدن فقیری دارند و در نتیجه خانم های باردار ملزم به استفاده از آهن و فولیک اسید هستند. همچنین باید از مولتی ویتامین استفتده کنند زیرا نقص هر کدام از ویتامین ها، ضایعات و نواقص اساسی را در جنین به بار می آورد. بنابراین تحت پوشش بیمه قرار گرفتن مکمل هایی که مصرف آن ها در زمان بارداری ضروری است، جامعه آینده را از خطرات انسانهای ناقص در امان نگه می دارد.

کمبود آگاهی، یکی از مهمترین چالش های سلامت زنان

مشکل اساسی، کمبود آگاهی و پایین بودن اطلاعات عمومی مردم است و در حوزه نازایی، معمولا مراجعینتوقع دارند که با یک نسخه مشکلشان برطرف شده و درمان شوند. این در حالی است که باید صبوری به خرج دهند. پزشکان تا جایی که امکان داشته باشد در مطب های خصوصی و کنفرانس های عمومی، رسانه های عمومی اعم از رادیو، تلویزیون، مجلات و ... اگاه سازی و اطلاع رسانی خود را انجام می دهند ولی باید در این خصوص یک فرهنگ سازی فراگیر در کشور شکل بگیرد

*******************

منبع: سامانه مکمل شناسی