تاثیر مکمل های غذایی پروتئین سویادر سلامت

در اکتبر سال 1999، سازمان غذا و دارو (FDA) ادعایی در زمینه‌ی سلامتی برای برچسب گذاری پروتئین سویا را پذیرفت مبنی بر این‌ که پروتئین سویا می‌تواند خطر بیماری قلبی را کاهش دهد.

ادعای سلامتی که می‌تواند بر روی برچسب‌های محصولات دارای پروتئین سویا قرار گیرد این است: " رژیم‌های غذایی دارای مقادیر کم چربی‌های اشباع شده و کلسترول که دارای 25 گرم پروتئین سویا در روز هستند، می‌توانند خطر بیماری قلبی را کاهش دهند.

" برای پیروی از این ادعای سلامتی، یک سهم از محصول باید حداقل 25/6 گرم پروتئین سویا داشته باشد و همچنین باید از نظر چربی کل و چربی اشباع شده، کلسترول و سدیم در سطح پایینی باشد.

مدارکی که از تصویب این ادعای سلامتی حمایت می‌کنند، در نتیجه‌ی متا آنالیز انجام شده توسط James W. Anderson و همکارانش در دانشگاه Kentucky به‌دست آمده است که در آگوست 1995 در مجله‌ی پزشکی New England به چاپ رسید.

این مطالعه نشان داد که مصرف منظم پروتئین سویا کلسترول توتال را تا 3/9%، LDLکلسترول را تا 9/12% و تری‌گلیسریدها را تا 5/10% کاهش می‌دهد و HDL کلسترول را تا 5/2% افزایش می‌دهد.

میانگین مصرف روزانه پروتئین سویا توسط افراد مورد مطالعه در متاآنالیز، 47 گرم بود. نکته جالب اینکه افرادی که مصرف روزانه پروتئین سویا در آنها 25 گرم بود ـ مقداری که توسط ادعای سلامتی تصویب شده است ـ فقط 5% کاهش در سطوح LDL کلسترول از خود نشان داده‌اند.

متاآنالیزهای بعدی و مطالعات بالینی بر روی اثرات مصرف پروتئین سویا بر روی چربی‌های سرمی بیانگر کاهش LDL کلسترول بین 3/5ـ 3% بودند.

در یک مطالعه 3% کاهش در LDL کلسترول با مصرف 36 گرم پروتئین سویا در روز مشاهده شد. یک مطالعه مروری متشکل از 22 تحقیق بالینی تصادفی که توسط کمیته‌ی تغذیه‌ی انجمن قلب آمریکا انجام شد و در سال 2005 منتشر گردید، گزارش داد افرادی که روزانه 50 گرم پروتئین سویا مصرف می‌کنند بیشتر از 3% کاهش در LDL کلسترول نشان نمی‌دهند و نتیجه گرفت که آنها از مصرف پروتئین سویا در کاهش کلسترول حمایت نمی‌کنند. FDA نیز در حال بازنگری ادعای سلامتی پروتئین سویا می‌باشد.

پروتئین سویا و مواد جدا شده به همراه آن، اقلام رایجی در بازار مکمل‌های غذایی شده‌اند. اغلب این مکمل‌ها همچنین حاوی ایزوفلاوون‌های سویا از جمله جنیستین، دایدزین و گلی‌سیتین هستند. (ایزوفلاوون‌های سویا، جنیستئین، دایدزئین و گلی‌سیتئین را نیز ببینید).

عملکرد مکمل های غذایی پروتئین سویا
پروتئین سویا فعالیت‌های کاهش دهنده چربی، آنتی آتروژنیک، آنتی‌اکسیدان، ضد سرطان‌ و ضد پوکی استخوان دارد.

مکانیسم اثر مکمل های غذایی پروتئین سویا
رژیم‌های غنی از پروتئین سویا سطوح سرمی، کلسترول توتال، LDL کلسترول، تری‌گلیسریدها و آپولیپوپروتئینapo B) B) را کاهش می‌دهد. مکانیسم اثر کاهش دهنده چربی پروتئین سویا نامشخص است.

چند توجیه احتمالی وجود دارد. پروتئین سویا از نظر ال ـ آرژینین غنی‌تر از پروتئین حیوانی است که از نظر ال ـ لیزین غنی‌تر است. بعضی مطالعات حیوانی نشان می‌دهند که افزایش ال ـ آرژینین رژیم غذایی با کاهش در سطوح کلسترول همراه است.

به علاوه، بعضی مطالعات حاکی از این است که در شرایط خاص مانند هایپرکلسترولمیا، دریافت زیاد ال ـ آرژینین می‌تواند وازودیلاسیون وابسته به اندوتلیال و تولید نیتریک اکسید یا NO را افزایش دهد (ال ـ آرژینین را ببینید).

این امر می‌تواند علت فعالیت احتمالی آنتی آتروژنیکی پروتئین سویا باشد.

همچنین ایزوفلاوون‌های سویا می‌توانند در فعالیت کاهش دهنده چربی و همین‌طور اثر آنتی آتروژنیکی پروتئین سویا همکاری کنند.

اغلب محصولات پروتئین سویا دارای ایزوفلاوون‌های جنسیتین، دایدزین و گلی‌سیتین هستند که اثرات استروژنی ضعیف دارند و می‌توانند فعالیت ضداستروژنی نیز داشته باشند (ایزوفلاوون‌های سویا را ببینید).

مشخص شده است که استروژن‌های خوراکی کلسترول توتال و LDL کلسترول را کاهش می‌دهند. ایزوفلاوون‌های سویا می‌توانند عملکردهای مشابهی داشته باشند.

نکته جالب اینکه، مطالعات نشان داده‌اند زمانی که ایزوفلاوون‌ها از پروتئین سویا جدا شده‌اند، پروتئین به تنهایی فعالیت کاهش دهنده کلسترولی کمی دارد.

ایزوفلاوون‌های سویا نیز به خودی خود فعالیت کاهش دهنده کلسترولی مشابه ترکیب پروتئین سویا و ایزوفلاوون‌های سویا ندارند. به احتمال زیاد این مواد اثرات سینرژیک دارند که تاکنون شناخته نشده است.

همچنین مواد دیگری وجود دارند که با پروتئین‌های سویا در ارتباطند که شامل ساپونین‌ها، مهارکننده‌ی تریپسین و پپتیدهای بیواکتیو هستند که می‌توانند در فعالیت پروتئین سویا در کاهش لیپیدها شرکت داشته باشند.

ایزوفلاوون‌های سویا آنتی‌اکسیدان هستند و فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنها می‌تواند به اثر احتمالی آنتی آتروژنیک پروتئین سویا کمک کند.

اخیراً پپتیدهای موجود در هیدروزیلات پروتئین دانه‌ی سویا به‌وسیله‌ی پروتئازهای خاصی تولید می‌شوند که گفته می‌شود اثر کاهش دهنده کلسترول دارند.

در میان مکانیسم‌های پیشنهاد شده ـ مسدود کردن جذب اسید صفراوی و/ یا کلسترول، مهار سنتز کلسترول و تحریک رونویسی رسپتوز لیپوپروتئین با چگالی پائین (LDL-R) ـ پپتیدها به نظر می‌رسد که رونویسی از LDL-R را تحریک می‌کنند.

تحریک رونویسی LDL-R در رده سلول کبدی انسان به نظر می‌رسد که سطوح سرمی کلسترول را کاهش می‌دهد. مطالعات بیشتر بر روی ماهیت پپتیدها و مکانیسم اثر آن‌ها لازم است.

اثرات آنتی‌اکسیدانی، ضدسرطانی و ضد پوکی استخوان پروتئین سویا احتمالاً به دلیل ایزوفلاوون‌های سویا است (ایزوفلاوون‌های سویا را ببینید).

پروتئین سویا سطوح پلی‌آمین مخاطی روده‌ای را در موش‌های صحرایی کاهش می‌دهد، که یک مکانیسم ضد سرطانی به شمار می‌رود. یک پپتید بیواکتیو اخیراً از دانه‌های سویا جداسازی شده است که به نظر می‌رسد فعالیت ضدجهش‌زایی قوی دارد.

فارماکوکینتیک مکمل های غذایی پروتئین سویا
هضم، جذب، توزیع و متابولیسم پروتئین سویا توسط فرایندهای فیزیولوژیکی طبیعی صورت می‌گیرد. برای فارماکوکینتیک‌ این مواد، ایزوفلاوون‌های سویا، جنیستئین، دایدزئین و گلی‌سیتئین را بیبنید.

اندیکاسیون و کاربرد مکمل های غذایی پروتئین سویا
FDA ادعای سلامتی زیر را برای پروتئین سویا مجاز دانسته است: «25 گرم پروتئین سویا در روز، به‌عنوان بخشی از رژیم با چربی اشباع و کلسترول کم، می‌تواند خطر بیماری قلبی را کاهش دهد.»

اجزای ایزوفلاوونی پروتئین سویا می‌توانند فواید بیشتری به همراه داشته باشند. نتیجه‌ی گزارشات اخیر به هرحال ادعای سلامتی مطرح شده توسط FDA را زیر سؤال می‌برد.

موارد منع مصرف مکمل های غذایی پروتئین سویا
مکمل‌های پروتئین سویا در افراد مبتلا به حساسیت نسبت به هریک از اجزای محصولات حاوی پروتئین سویا منع مصرف دارد.

موارد احتیاط مکمل های غذایی پروتئین سویا
زنان باردار و مادران شیرده باید قبل از شروع مصرف مکمل‌های پروتئین سویا با پزشک خود مشورت کنند.
زنان مبتلا به تومورهای گیرنده‌ مثبت استروژن باید در مصرف پروتئین سویا احتیاط کنند و فقط در صورت توصیه و نظارت پزشک از آنها استفاده نمایند.

تداخلات مکمل های غذایی پروتئین سویا
مکمل‌های غذایی و غذاها
سویا دارای فیتیک اسید است که ممکن است به مواد معدنی خاصی مانند کلسیم، منیزیم، منگنز، روی، مس و آهن متصل شده و فراهمی آنها را کاهش دهد.


اوردوز مکمل های غذایی پروتئین سویا
 هیچ گزارشی از اوردوز وجود ندارد.

دوز و نحوه مصرف مکمل های غذایی پروتئین سویا
چندین مکمل پروتئین سویا در دسترس هستند. به طور معمول مکمل‌های پروتئین سویا دارای ایزوفلاوون‌های سویا نیز می‌باشد. دوز متغیر است.

دریافت کلی 50ـ25 گرم از پروتئین سویا و 50 میلی‌گرم از ایزوفلاوون‌های سویا در روز می‌تواند فواید قلبی عروقی و اثرات مفید دیگری در سلامت داشته باشد. این اثر می‌تواند در اثر مصرف تغذیه‌ای و همچنین مصرف مکمل فراهم شود.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.