عملکرد مکمل های غذایی ایزوفلاوون‌های سویا چگونه است؟

ایزوفلاوون‌های سویا، فیتواستروژن‌هایی (استروژن‌های گیاهی) هستند که در دانه‌های سویا یافت می‌شوند. فیتو استروژن‌ها، ترکیبات غیراستروئیدی مشتق از گیاه هستند که دارای فعالیت بیولوژیکی شبه استروژنی هستند.

ایزوفلاوون‌های سویا هم اثرات ضعیف استروژنی و هم اثرات ضعیف ضداستروژنی دارد. آنها به گیرنده‌های آلفای استروژنی (ER-alpha) و بتا (ER-Beta) متصل می‌شوند و به نظر می‌رسد که به ER-Beta نسبت به ER-alpha بهتر متصل می‌شوند.

ایزوفلاوون‌های سویا متشکل از سه ایزوفلاوون اصلی و اشکال گلیکوزیدی آنها هستند.
سه ایزوفلاوون اصلی، آگلیکون‌های جنیستئین، دایدزئین و گلی‌سیتئین می‌باشد.

اشکال گلیکوزیله‌ی جنیستئین، جنیستین، ″6 ـ O ـ مالونیل جنیستین و ″6 ـ O ـ استیل جنیستین هستند؛ و اشکال گلیکوزیله‌ی دایدزئین، دایدزین، ″6 ـ O ـ مالونیل دایدزین و ″6 ـ O ـ استیل دایدزین و اشکال مربوط به گلی‌سیتئین، گلی‌سیتین، ″6 ـ O ـ مالونیل گلی‌سیتین و ″6 ـ O ـ استیل گلی‌سیتین هستند.

گلیکوزیدهای مالونیل جنیستئین، اشکال اصلی ایزوفلاوون‌های سویا هستند که در دانه‌های سویا یافت می‌شوند. غذاهای تخمیری سویا مانند tempeh و miso از نظر آگلیکون‌های ایزوفلاوون سویا غنی هستند.

فراوان‌ترین ایزوفلاوون‌های سویا در دانه‌های سویا، گلیکوزیدهای جنیستئین (حدود 50%) و بعد از آن گلیکوزیدهای دایدزئین (حدود 40%) هستند. کمترین مقدار ایزوفلاوون‌های سویا در دانه‌های سویا مربوط به گلیکوزیدهای گلی‌سیتئین است (حدود 10ـ5%).

پروتئین سویای مشتق از دانه‌های سویا حاوی حدود 2 میلی‌گرم جنیستین و دایدزین در هر گرم از پروتئین است. در جوانه سویا، ترتیب مواد متفاوت است.

گلیکوزیدهای گلی‌سیتئین حدود 40%، گلیکوزیدهای دایدزئین حدود 50% و گلیکوزیدهای جنیستئین حدود 10% جوانه سویا را تشکیل می‌دهند.

ایزوفلاوون‌های سویا، هنگامی‌که به‌صورت مکمل‌های غذایی به فروش می‌رسند، عمدتاً به‌صورت ایزوفلاوون گلیکوزیدهای جنیستین، دایدزین و گلی‌سیتین وجود دارند.

عملکرد مکمل های غذایی ایزوفلاوون‌های سویا
ایزوفلاوون‌های سویا دارای فعالیت‌های استروژنی، ضد استروژنی و غیراستروژنی می‌باشد.

ایزوفلاوون‌های سویا همچنین می‌توانند اثرات آنتی‌اکسیدانی، ضدسرطانی، آنتی آتروژنیک، محافظ عروقی و ضد استئوپروز داشته باشند. ایزوفلاوون‌های سویا در درمان گرگرفتگی‌های یائسگی نیز موثرند.

مکانیسم اثر مکمل های غذایی ایزوفلاوون‌های سویا
ایزوفلاوون‌های سویا فعالیت استروژنی ضعیف دارند. ترتیب فعالیت در بررسی‌های in vivo به این صورت است، گلی‌سیتئین بیشتر از جنیستئین بیشتر از دایدزئین.

آنها به گیرنده‌های استروژنی آلفا و بتا متصل می‌شوند. به‌نظر می‌رسد که به گیرنده‌ی استروژنی بتا بهتر از گیرنده‌ی استروژنی آلفا متصل می‌گردند.

بیشترین ایزوفلاوون سویا مطالعه شده، جنیستئین می‌باشد. جنیستئین دارای فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی است. این ماده یک پاک‌سازی کننده‌ی گونه‌های اکسیژن فعال است و پراکسیداسیون چربی را مهار می‌کند.

همچنین تولید آنیون سوپراکسید توسط آنزیم گزانتین اکسیداز را مهار می‌نماید. به‌علاوه، نشان داده شده است که جنیستئین، در آزمایشات حیوانی، فعالیت‌های آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان سوپراکسید دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز، کاتالاز و گلوتاتیون ردوکتاز را افزایش می‌دهد.

دایدزئین و گلی‌سیتئین نیز فعالیت پاک‌سازی ‌کننده‌ی اکسیژن فعال دارند. به هرحال، این ایزوفلاوون‌ها به اندازه‌ی جنیستئین مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند.

در مورد فعالیت ضد سرطانی نیز باز جنیستئین در بین ایزوفلاوون‌های سویا بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته است. چند مکانیسم برای فعالیت ضدسرطانی جنیستئین پیشنهاد شده‌ است که شامل تنظیم افزایشی آپوپتوز، مهار آنژیوژنز، مهار DNA توپرایزومراز II و مهار پروتئین تیروزین کینازها است.

فعالیت استروژنی ضعیف جنیستئین، در فعالیت آن در مقابل سرطان پروستات شرکت دارد. مکانیسم‌های دیگر ضد سرطان پروستات شامل مهار NF (فاکتور هسته‌ای) Kappa B- در سلول‌های سرطانی پروستات، تنظیم کاهشی TGF (فاکتور رشد دگرگونی)ـ بتا و مهار EGF (فاکتور رشد اپی‌درمال) ـ رشد تحریکی می‌باشد.

فعالیت ضداستروژنی جنیستئین می‌تواند مکانیسم دیگری برای توجیه فعالیت آن در مقابل سرطان پستان باشد.

مکانیسم‌های احتمالی ضد سرطان پستان شامل مهار فعالیت آروماتاز و تحریک گلوبولین اتصالی به هورمون جنسی می‌باشد که هر دو آنها می‌توانند سطوح استروژن آندوژن را کاهش دهند.

فعالیت آنتی آتروژنیک ایزوفلاوون‌های سویا می‌تواند به واسطه‌ی فعالیت آنتی‌اکسیدانی آنها، خصوصاً با توجه به مهار پراکسیداسیون چربی و اکسیداسیون LDL به‌وجود آید.

به نظر می‌رسد اکسیداسیون لیپوپروتئین- کلسترول با چگالی پائین، عامل اصلی در پاتوژنز آترواسکلروزیس باشد. ایزوفلاوون‌های سویا فعالیت کاهش دهنده کلسترول دارند، اما مکانیسم این اثر نامشخص است.

ایزوفلاوون‌های سویا عملکرد اندوتلیال را مستقل از تغییرات فشارخون، چربی یا کنترل قندخون بهبود می‌بخشند. مکانیسم این عمل نامشخص است.

اثرات استروژنی ضعیف ایزوفلاوون‌های سویا می‌توانند با مهار بازجذب استخوان و بهبود چگالی آن، اثرات محافظتی بر ضد استئوپروز داشته باشند. با این حال، مکانیسم این اثر در حال حاضر به طور کامل مشخص نیست.

فعالیت استروژنی ضعیف ایزوفلاوون‌های سویا همچنین در کاهش علایم گرگرفتگی کمک می‌کند.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.