آشنایی با مکمل های غذایی آلژینات سدیم

گیاهان جلبکی یا جلبک‌های دریایی به 4 گروه اصلی تقسیم می‌شوند: جلبک سبز یا Chlorophyceae، جلبک سبز-آبی یا Cyanophyceae، جلبک قهوه‌ای یا Phaeophyceae، و جلبک قرمز یا Rodophyceae. مطالعه‌ی جلبک‌ها را فیکولوژی می‌نامند.

جلبک‌های قهوه‌ای و قرمز به دلیل محتوای پلی ساکاریدی، از نظر تجاری حایز اهمیت هستند. این فیکو ـ پلی‌ساکاریدها کاربردهای وسیعی در غذاها، داروها، محصولات آرایشی و به عنوان مکمل‌های غذایی دارند.

آگار و کاراگینان از انواع مختلفی از جلبک قرمز و آلژین از جلبک‌های قهوه‌ای استخراج می‌شوند. آگار متشکل از دو پلی‌ساکارید اصلی است، آگاروز خنثی و آگاروپکتین باردار.

هردوی این پلی‌ساکاریدها از زنجیر‌های خطی که یک در میان دارای اجزای بتا ـ D ـ گالاکتوز و باقیمانده‌های 3 و 6 ـ انهیدرو ـ آلفا ـ ال ـ گالاکتوز هستند، تشکیل می‌شوند.

این پلی‌ساکاریدها در مقابل هضم توسط آنزیم‌های هضم‌کننده‌ی روده‌ای مقاوم هستند. آگار هم‌چنین با عنوان آگار-آگار هم شناخته می‌شود.

آگار به ‌صورت ورقه‌ای و پودر موجود است و معمولاً به جای ژلاتین در دستورالعمل‌های مختلف استفاده می‌شود. آگار بعضی اوقات برای بهبود تنظیم روده‌ به ‌کار می‌رود.

کاراگینان‌ها پلی‌ساکاریدهای هستند که از جلبک‌‌های قرمز خاصی مشتق می‌شوند.

آنها گالاکتان‌های پلی‌سولفاته با زنجیره‌ی مستقیم هستند که از باقی مانده‌های D ـ گالاکتوز و 3 و 6 ـ انهیدرو ـ D ـ گالاکتوز تشکیل شده‌اند. کاراگینان‌های اصلی راkappa ـ کاراگینان، Lambda ـ کاراگینان و iota ـ کاراگینان می‌نامند.

کاراگینان‌ها همچنین در مقابل هضم توسط آنزیم‌های هضم‌کننده‌ی روده‌ مقاوم هستند. گزارش شده است که کاراگینان‌ها سطوح کلسترول را در حیوانات کاهش می‌دهند و همچنین فعالیت ضد ویروسی در مقابل بعضی از ویروس‌های غشادار در محیط کشت دارند.

آلژین، پلی‌ساکارید مشتق شده از جلبک‌های قهوه‌ای یا phaeophyceae می‌باشد. آلژین در این ارگانیسم‌ها به‌صورت یک نمک ترکیبی (سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم) از آلژینیک اسید وجود دارد.

آلژینیک اسید یک پلی مر پر مولکول است که از دو نوع باقیمانده اورونیک اسید، بتا ـ D ـ مانورونیک اسید و اپی‌مر C5 آن آلفا ـ ال ـ گلوکورنیک اسید تشکیل شده است.

اورونیک اسیدها مونوساکاریدهای ساده‌ای هستند که در آنها گروه اولیه‌ی هیدروکسیل در C6 اکسید شده تا شبیه کربوکسیلیک اسید مربوطه شود. برای مثال، D ـ مانورونیک اسید از D ـ مانوز مشتق می‌شود.

آلژین به طور عمده از اشنه‌ی دریایی غول‌آسا Macrocystis pyrifera استخراج می‌شود.
مشتقات آن کاربرد وسیعی در صنعت غذا (ژله‌سازی، نگهداری در آب، امولسیون ‌کنندگی و ترکیبات پایدارکننده)، صنایع آرایشی، پزشکی و دندان‌پزشکی دارند.

آلژینات کلسیم، نمک کلسیم آلیژینیک اسید، به‌عنوان پوشش زخم برای درمان زخم‌های اگزوداتیو استفاده می‌شود. دریانوردان برای صدها سال زخم‌های خود را با جلبک درمان می‌کردند.

آلژینات سدیم، نمک سدیم آلژینیک اسید، در برخی از محصولات آنتی‌اسید وجود دارد و برای درمان رفلاکس معدی ـ مروی یا GERD موثر است. آلژینات سدیم با اسید معده واکنش داده و ژل غلیظی ایجاد می‌کند که الوار آلژینات نامیده می‌شود.

الوار آلژینات بر روی محتوای معده معلق می‌ماند و به‌عنوان سدی در برابر رفلاکس اسید و غذا عمل می‌کند.
آلژینات سدیم به ‌صورت محکمی به چنین موادی مانند استرانتیوم، کلسیم، باریوم، کادمیوم و رادیوم متصل می‌شود.

در گاوهای تغذیه شده با آلژینات سدیم، که به استرانتیوم 90 رادیواکتیو متصل شده‌اند، این ماده باعث عبور آن از بدن بدون هیچ گونه جذبی می‌شود.

آلژینات سدیم همچنین در درمان بیماری ouch-ouch یا Itai-Itai-Byo استفاده می‌شود. این بیماری در ژاپن یافت شد و عقیده بر این است که به علت مسمومیت با آب حاوی کادمیوم مورد استفاده برای آبیاری برنج ایجاد می‌شود.

مفاصل دردناک علامت اصلی بیماری ouch-ouch است.

آلژینات سدیم می‌تواند یک فیبر محلول در نظر گرفته شود و مشابه سایر فیبرهای محلول مانند پکتین و پسیلیوم، آلژینات سدیم ممکن است فعالیت‌های کاهش دهنده کلسترول و تنظیم ‌کننده قند داشته باشد.

عملکرد مکمل های غذایی آلژینات سدیم
آلژینات سدیم ممکن است دارای اثرات کاهش دهنده کلسترول خون و تنظیم‌کننده قند خون باشد. همچنین می‌تواند اثر سم‌زدایی از خود بروز دهد.

مکانیسم اثر مکمل های غذایی آلژینات سدیم
مشاهده شده است که آلژینات سدیم در مطالعات حیوانی، کلسترول را کاهش می‌دهد. گمان می‌رود که این امر شاید به دلیل افزایش ترشح مدفوعی اسید صفراوی تحریک شده با آلژینات باشد.

آلژینات سدیم همچنین می‌تواند سطوح گلوکز خون را در حیوانات دیابتی کاهش دهد. مکانیسم این عمل ناشناخته است. آلژینات سدیم محکم به موادی مانند استرانتیوم، کادمیوم، رادیوم و باریوم متصل می‌شود.

همچنین این ماده به سرب متصل می‌گردد، امّا نه به همین صورت. اتصال آلژینات سدیم به این مواد، جذب آنها را کاهش می‌دهد.

فارماکوکینتیک مکمل های غذایی آلژینات سدیم
اطلاعات کمی از فارماکوکینتیک آلژینات سدیم در انسان‌ها وجود دارد. به نظر می‌رسد که این ماده در مقابل هضم توسط آنزیم‌های گوارشی مقاوم است و شاید توسط باکتری‌های کولون به استات اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه، پروپیونات و بوتیرات تخمیر شود.

اندیکاسیون و کاربرد مکمل های غذایی آلژینات سدیم
آلژینات سدیم می‌تواند به‌صورت یک داروی کاهش دهنده چربی مفید باشد، اما شواهد برای این مورد مصرف احتمالی، مقدماتی است. به‌ طور مشابه، مدارک اولیه‌ای مبنی بر این ‌که این ماده می‌تواند در دیابت مفید باشد نیز وجود دارد.

این ماده اثرات سم‌زدایی دارد و می‌تواند در برخی از افراد مبتلا به بیماری رفلاکس معدی ـ مروی سودمند باشد. جلبک دریایی، غنی از ید، در بسیاری از بخش‌های دنیا برای پیشگیری و درمان گواتر استفاده می‌شود.

کاراگینان‌ها در بعضی از جلبک‌های قرمز یافت شده‌اند که فعالیت ضد ویروسی دارند. آگار توسط برخی برای تنظیم کار روده‌ها استفاده می‌شود.

آلژینات کلسیم برای بهبود زخم استفاده شده است و آلژینات سدیم در درمان بیماری ouch-ouch مؤثر است. دیگر اجزای پلی‌ساکاریدی جلبک دریایی در آزمایشگاه اثرات تنظیم‌کننده ایمنی و فعالیت ضد سرطان از خود نشان داده‌اند.

موارد استفاده از محصولات جلبک دریایی در درمان سنتی شامل تب، اگزما، سنگ صفراوی و بیماری کبدی، نقرس، مشکلات قاعدگی، پر فشاری خون، بیماری کلیوی و جرب (scabies) می‌باشد. تحقیق معتبری برای حمایت از مصارف سنتی این ماده وجود ندارد.

موارد منع مصرف مکمل های غذایی آلژینات سدیم
آلژینات سدیم در افراد مبتلا به حساسیت نسبت به هریک از اجزای یک محصول حاوی آلژینات سدیم، منع مصرف دارد.

موارد احتیاط مکمل های غذایی آلژینات سدیم
زنان باردار و مادران شیرده باید از مصرف مکمل‌های آلژینات سدیم اجتناب کنند، مگر در صورت توصیه توسط پزشک.

عوارض جانبی مکمل های غذایی آلژینات سدیم
علایم گوارشی مانند نفخ ممکن است با مصرف مکمل‌های آلژینات سدیم رخ دهد.

تداخلات مکمل های غذایی آلژینات سدیم
مکمل‌های غذایی
 آلژینات سدیم ممکن است جذب کاروتنوئیدها از جمله بتا- کاروتن، لیکوپن و لوتئین را اگر هم‌زمان مصرف شوند، کاهش دهد. همچنین می‌تواند جذب مواد معدنی مانند کلسیم، روی، منگنز، کروم و منیزیم را در صورت مصرف هم ‌زمان، کاهش دهد.

غذاها
 آلژینات سدیم می‌تواند جذب کاروتنوئیدهای غذاها مانند بتا ـ کاروتن، لیکوپن و لوتئین‌ و مواد معدنی موجود در غذاها مانند کلسیم، منیزیم، روی، منگنز و کروم را کاهش دهد.

دوز و نحوه مصرف مکمل های غذایی آلژینات سدیم
مکمل‌های آلژینات سدیم را می‌توان در بازار یافت، امّا دوزهای مشخصی وجود ندارد.
گیاهان جلبکی و جلبک‌های دریایی متنوعی به ‌صورت مکمل‌ در دسترس هستند.

گیاهان جلبکی یا جلبک‌های دریایی که اغلب به‌صورت غذا و مکمل مصرف می‌شوند، hijiki، Kombu، Wakame و arame هستند. همگی اینها جلبک یا خزه‌های قهوه‌ای هستند.

جلبک‌های قرمز و برخی از مواد تشکیل‌دهنده‌ی آنها نیز به‌صورت وسیعی مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل nori، آگار یا آگار ـ آگار، dulse و Irish moss هستند. دوزهای مشخصی وجود ندارد.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.