درمان شدت یافته با انسولین/ آشنایی با ویژگی های پمپ انسولین

از آنجاکه بدن بیماران دیابتی نوع یک، قادر به تولید انسولین نیست، تزریق انسولین در این بیماران برای ادامه حیات ضروری است. همچنین درصدی از بیماران

مبتلا به دیابت نوع دو که قند خونشان با ورزش، رژیم غذایی و داروهای خوراکی کنترل نمیشود، کاندید تزریق انسولین هستند. 1 در مجموع، درصد کمی از بیماران، کاندید درمان انحصاری با انسولین هستند که این میزان در کشور امریکا، 12% بیماران دیابتی را است.

در درمان بیماران با انسولین، دو هدف دنبال میشود.
1.    دستیابی به کنترل پایدار قند خون
2.    به حداقل رساندن نوسانات روزانه قند خون

کنترل پایدار قندخون از طریق بررسی سطح هموگلوبین ای-وان-سی صورت میگیرد که نشاندهنده میانگین قندخون در 3 الی 4 ماه گذشته است. انجمن دیابت آمریکا، محدوده درمانی هموگلوبین ای-وان-سی را در بالغین غیر باردارمبتلا به دیابت، کمتر از 7% توصیه میکند.2

با کنترل پایدار قندخون، میزان ابتلا به بیماریهای وابسته به دیابت در طولانی مدت، همچون اختلالات عروقی، بشدت کاهش می یابد. دستیابی به کنترل پایدار قند خون منوط به حفظ میزان قند خون در محدوده طبیعی است. حتی در افراد سالم، سطح قند خون، در طول روز با توجه به غذای دریافتی و تغییرات هورمونی، متغیر است. بیماران دیابتی، این تغییرات را در غالب افزایش (هایپر) و یا کاهش (هایپو) تشدیدیافته قند خون تجربه میکنند که خطرناک است و درمان با انسولین میتواند تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کند. باید در نظر داشت، دریافت انسولین ناکافی نیز میتواند منجر به بروز هیپرگلیسمی ونهایتا ًافزایش خطر ابتلا به بیماریهای وابسته به دیابت در طولانی مدت گردد. از سوی دیگر، تزریق بیش از میزان نیاز انسولین، خطر بروز افت شدید قند را در پی دارد که بشدت خطرناک است. بنابراین، حتی در بیمارانی که به کنترل پایدار قند خون دست یافته اند، همواره خطر بروز تغییرات روزانه قندخونو بروز هیپر یا هیپوگلیسمی وجود دارد.

مزایای تزریق متعدد روزانه انسولین در مقایسه با رژیم سنتی انسولین درمانی:

این روش که امروزه جایگزین رژیم ثابت درمان با انسولین است، بر اساس مطالعات گسترده صورت گرفته، به عنوان بهترین روش درمان در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک معرفی شده است و فرد را قادر میسازد تا به کنترل پایدار قند خون دستیابد.
در درمان سنتی، فرد روزانه یک تا سه بار انسولین به شکل ثابت دریافت میکند. در مقابل، درمان شدت یافته را داریم که انسولین بولوس 3 تا 4 بار در روز با توجه به قند مصرفی، فعالیت جسمانی و میزان قند خون محاسبه و تزریق میگردد.در این روش بیماران برای سهولت کار میتوانند از پمپ انسولین استفاده کنند که کار محاسبه را بسیار آسان کرده و تعداد دفعات تزریق را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد. 3

بر مبنای مطالعات صورت گرفته، 44% بیمارانی که از روش درمان شدت یافته، استفاده میکنند، به ای وان سی پایینتر از 6.05% دست میابند که نرمال تلقی می گردد.همچنین عوارض طولانی مدت ناشی از عدم کنترل دیابت همچون اختلالات شبکیه چشم، کلیه، اعصاب محیطی و مرکزی و بیماریهای قلبی در این بیماران تا حد زیادی کاهش یافته است.3,4

انسولین درمانی شدت یافته از دو راه اعمال میگردد:

 

الف. تزریق متعدد انسولین بطور روزانه (MDI)

در مدل تزریقات مکرر روزانه یا MDI، کل انسولین مورد نیاز بیمار حداقل سه بار در روز تزریق میشود. در این روش، دو نوع انسولین برای کنترل قند خون  استفاده میشود:
1.    انسولین بلند اثر به عنوان انسولین  بازال یا پایه که نیاز کلی بدن به انسولین را تامین می کند.
2.    انسولین سریع الاثر به عنوان بولوس که نیاز بدن به انسولین مورد نیاز قند حاصل از وعده های غذایی را تامین می کند.
 این روش نسبت به روش پمپ درمانی انعطاف پذیری کمتری دارد و بدلیل دفعات تزریق روزانه که حداقل سه بار میباشد، گاه با عدم پذیرش بیمار همراه است.

ب. تزریق زیرجلدی مداوم انسولین ( استفاده از پمپ انسولین یا CSII )

به طور معمول، یک پانکراس سالم، هر 6 تا 12 دقیقه در حال ترشح انسولین است. 5 تکنولوژی بکار رفته در پمپ انسولین نیز سعی دارد با تقلید از عملکرد پانکراس، چندین بار در هر ساعت انسولین مورد نیاز را به بدن وارد کند.6 به همین دلیل، تنها انسولین مورد استفاده در پمپهای انسولین چه برای انسولین پایه و چه انسولین بولوس، انسولین کوتاه اثر است،که  میزان کل انسولین مورد نیاز بیمار در طول شبانه روز با اندازه های کم و به طور پیوسته تزریق می کند.
دقت اندازه گیری در پمپهای انسولین بسیار بالاست، تا حدی که قادر است اندازه های کوچک انسولین تا حد 0.05 واحد را به بیمار تزریق کنند که این دقت اندازه گیری خصوصا در کودکان حائز اهمیت است.

همچنین پمپ های انسولین، قابلیت تزریق چند نوع بولوس مختلف متناسب با انواع غذاها را دارند. به طور مثال: برای غذاهای پیچیده ایهمچون پیتزا این امکان وجود دارد که بیمار از تزریق بولوس مولتی ویو یا چند موجی بهره گیرد. در این نوع تزریق بخشی از انسولین بولوس،درهمان لحظه تحویلشده و باقیمانده انسولین بشکل آهسته در طول 2 تا 4 ساعت توسط پمپ، تزریق میگردد که به این شکل، قادر به پوشش قند حاصل از هضم این نوع غذاهای سنگین در طی مدت طولانی تری خواهیم بود( افزایش قند خون در این نوع غذاها معمولا دو ساعت پس از خوردن غذا روی می دهد). پس از صرف غذاهای سرخ کردنی و چرب نیز می تواناز گزینه ی بولوس طولانی مدت استفاده کرد. در این شکل تزریق، کل انسولین بولوس مورد نیاز برای وعده ی غذایی، به طور آهسته در طول 2 تا 4 ساعت  تزریق می شود.

از آنجاییکه افراد استفاده کننده از پمپ انسولین،تنها هر 3 تا 5 روز،نیاز به تعویض ست تزریق دارند و اتصال ست تزریق بر روی پوست توسط یک دستگاه کوچک مخصوص، بسرعت و بدون دردصورت میگیرد، در بیمارانی که از مشکلات ناشی از تزریق های متعدد رنج می برند ویا ترس از تزریق دارنداستفاده از پمپ، گزینه ای ایده آل خواهد بود.

در برخی از مدلهای جدید پمپ انسولین، با اتصال پمپ انسولین بر روی پوست می توان بدون نیاز به لمس پمپ، فقط با بکارگیریکنترل از راه دور، تزریق روزانه، محاسبات بولوس،اندازه گیری قند خون و نتایج حاصل را مدیریت کرد. حتی می توان میزان انسولین باقیمانده از تزریق های قبلی در خون را مشاهده کرد. دستگاه قادر است میزان نیاز بدن بیمار به انسولین را از مقدار انسولین موجود در خون بیمار کم کند و در نتیجه انسولین کمتری تزریق کند. در نتیجه احتمال افت قند خون بشکل قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. حتی در صورت افت قند خون بیمار، دستگاه مصرف مقدار مشخصی کربوهیدرات را برای جبران، به بیمار پیشنهاد میدهد.
با استفاده ازاین روش، احتمال دستیابی به اهداف درمانی افزایش یافته و در کنار افزایش رضایت و کیفیت زندگی بیماران،خطرابتلا به بیماریهای دیررس ناشی از عدم کنترل دیابت در درازمدت کاهش خواهد یافت.3,4


1.    American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes – 2009. Diabetes Care
2009;32(Suppl.1):513–61
2.    American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes – 2009. Diabetes Care
2009;32(Suppl.1):513–61
3.    The Diabetes Control and Complications/Epidemiology of Diabetes Interventions and
Complications (DCCT/EDIC) Study Research Group. Intensive diabetes treatment and
cardiovascular disease in patients with type 1 diabetes. New England Journal of Medicine 2005;
353(25):2643–53
4.    The Diabetes Control and Complications Trial Research Group. The effect of intensive treatment
of diabetes on the development and progression of long-term complications in insulin-dependent
diabetes mellitus. New England Journal of Medicine 1993;329(14):977–986
5.    Encyclopedia of Endocrine Diseases. Vol. 3, p.48. Insulin Secretion Physiology. Elsevier Inc. 2004
6.    Roche Diagnostics. Data on file. 2009