عوارض مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید چیست؟
اندیکاسیون و کاربرد مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید
نیکوتینیک‌اسید میتواند سطح LDL-کلسترول و تری‌گلیسیریدها را کاهش داده و از ایجاد آترواسکلروز جلوگیری کند.
اخیراً محققان روی توانایی‌های این ماده در افزایش HDL-کلسترول "خوب" تمرکز کرده‌اند و در تلاشند تا راه‌هایی برای حذف گر گرفتگی (flush) ناشی از نیاسین، که باعث می‌شود برخی افراد از مصرف این ماده خودداری کنند، پیدا کنند.
موارد منع مصرف مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید
نیاسین در افرادیکه به هریک از اجزای تشکیل دهنده‌ی مکمل‌های حاوی نیاسین حساسیت دارند منع مصرف دارد.
مصرف دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید در افرادیکه اختلال عملکرد کبدی، افزایش غیر قابل توجیح آمینوترانسفرازهای سرمی (ترانس‌آمینازها)، بیماری زخم پپتیک فعال و خونریزی شریانی دارند ممنوع است.
موارد احتیاط مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید
زنان باردار و مادران شیرده باید از مصرف مکمل‌های نیاسین با دوزهای بالاتر از مقادیر توصیه شده‌ی RDA ایالات متحده (20 میلی‌گرم در روز) خودداری کنند مگر اینکه دوزهای بالاتر توسط پزشک معالج آنها تجویز شده باشد.
استفاده از نیکوتینیک اسید بعنوان عامل آنتی‌هایپرلیپیدمی (کاهنده چربی خون) باید فقط تحت نظارت پزشک صورت گیرد.
افراد با سابقه‌ی بیماری کبدی صفراوی، زردی، بیماری زخم پپتیک یا گاستریت باید در استفاده از دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید احتیاط کنند.
افراد با سابقه‌ی دیابت، اختلال عملکرد کلیوی، بیماری قلبی عروقی (بخصوص انفارکتوس حاد میوکارد و آنژین ناپایدار قلبی) و نقرس باید در استفاده از دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید احتیاط کنند.
افرادیکه مقادیر زیادی الکل مصرف میکنند نیز باید در استفاده از دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید احتیاط کنند.
در افرادیکه دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید مصرف میکنند باید سطح سرمی آمینوترانسفرازها بطور منظم بررسی شود.
سطوح آسپارتات آمینوترانسفراز (AST یا SGOT یا گلوتامات اگزالواستات ترانس‌آمیناز سرمی) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT یا SGPT یا گلوتامات پیروات ترانس‌آمیناز سرمی) باید قبل از شروع درمان با دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید اندازه‌گیری شود، پس از آن نیز این اندازه‌گیری‌ها بصورت هر 12-6 هفته تا یکسال و پس از یکسال بصورت دوره‌ای و منظم ادامه یابد.
در صورتیکه مقدار آمینوترانسفرازها سه برابر یا بیشتر از سه برابر حداکثر میزان نرمال باشد، باید مصرف نیکوتینیک‌اسید با دوزهای بالا قطع شود.
فرم‌های آهسته رهش و متوسط آزاد شونده نیکوتینیک‌اسید نباید جایگزین نیکوتینیک اسید سریع آزاد شونده (کریستالین) با همان مقدار دوز برابر شوند.
در افرادیکه فرم‌های کند آزاد شونده‌ی نیکوتینیک اسید را جایگزین فرم‌های سریع آزاد شونده با همان مقدار دوز برابر کرده‌اند، مواردی از بروز مسمومیت شدید کبدی و نکروز سریع و برق‌آسای کبد گزارش شده است.
افرادی که درمان را از فرم سریع آزاد شونده‌ی نیکوتینیک‌اسید به فرم‌های کند آزاد شونده‌ی آن تغییر میدهند، در ابتدا باید با دوزهای پایین فرم‌های کند آزاد شونده شروع کرده و به تدریج دوز دارو را افزایش دهند تا به دوز درمانی مورد نظر برسند.
دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید میتواند روی تحمل گلوکز اثرات منفی داشته باشد. بیماران دیابتی که از نیکوتینیک‌اسید برای کاهش چربی خون استفاده میکنند، باید سطح گلوکز سرم خود را با دقت کنترل کرده و در صورت لزوم دوز داروهای ضد دیابت آنها تنظیم شود.
عوارض جانبی مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید
نیکوتینیک‌اسید میتواند باعث انبساط عروق خونی جلدی بخصوص در نواحی صورت، گردن و سینه شده و میزان جریان خون را در این نواحی افزایش دهد.
این امر منجر به ایجاد گر گرفتگی (flush) ناشی از نیاسین یا نیکوتینیک‌اسید می‌شود. تصور می‌شود گر گرفتگی ناشی از نیاسین بواسطه‌ی ایکوزانوئیدهای منبسط‌کننده عروق بویژه پروستاگلاندین ایجاد می‌شود.
تصور می‌شود که یک آنتاگونیست گیرنده‌ی بتواند بطور قابل توجهی این عارضه را کاهش دهد و در حال حاضر حداقل یک شرکت دارویی در حال تهیه یک‌چنین دارویی می‌باشد.
هیستامین نیز میتواند در ایجاد گر گرفتگی ناشی از نیاسین تا حدودی نقش داشته باشد. گر گرفتگی اولین و آزار دهنده‌ترین عارضه‌ای است که پس از مصرف دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید تظاهر می‌یابد.
این عارضه دلیل اصلی همکاری بد بیماران در استفاده از دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید برای درمان هایپرلیپیدمی می‌باشد. به نظر میرسد نیکوتینآمید منجر به گر گرفتگی (flushing) نمی‌شود.
هرچند که دوزهای بالای نیکوتینآمید اثرات آنتی‌هایپرلیپیدمی ندارند. علایم گر گرفتگی بصورت احساس سوزش و خارش می‌باشد. حالت قرمزی گر گرفتگی ابتدا در صورت، بازوها و سینه ایجاد می‌شود.
گر گرفتگی غالباً با خارش و سردرد همراه است. در یک مطالعه، %5 از افرادیکه 50 میلی‌گرم نیکوتینیک‌اسید می‌خوردند دچار گر گرفتگی شدند، %50 بعد از خوردن 100 میلی‌گرم نیکوتینیک‌اسید دچار این عارضه شدند و %100 افراد پس از خوردن 500 میلی‌گرم نیکوتینیک‌اسید گر گرفتگی را تجربه کردند.
در یک مطالعه‌ی دیگر، %66 افراد پس از خوردن 50 میلی‌گرم نیکوتینیک‌اسید دچار گر گرفتگی شدند. براساس این مطالعات، سازمان غذا و دارو، LOAEL (کمترین میزان دارو که در آن عارضه‌ی جانبی تظاهر می‌یابد) برای نیاسین تعیین کرد که 5omg/d می‌باشد.
براساس این LOAEL، حداکثر میزان دریافت قابل تحمل (UL) نیاسین در بالغین 35mg/d می‌باشد. برای محاسبه‌ی این UL، میزان LOAEL 5omg/d را بر ضریب عدم قطعیت (Uncertainty factor) 5/1 تقسیم کرده و سپس آن را گرد کردند.
عارضه‌ی گر گرفتگی ناشی از نیاسین گذرا بوده و به‌دنبال مصرف مداوم این ویتامین نسبت به این عارضه تحمل ایجاد می‌شود. همانطور که در بالا ذکر شد، گر گرفتگی به واسطه‌ی پروستاگلاندین‌ها ایجاد می‌شود و با مصرف مداوم و کاهش میزان پروستاگلاندین‌ها، نسبت به این عارضه تحمل ایجاد می‌شود.
سایر عوارض جانبی نیکوتینیک‌اسید عبارتند از: گیجی، تپش قلب، افزایش تعداد ضربان قلب، سطحی شدن تنفس و تنفس‌های کوتاه، تعریق، لرز، راش‌پوستی، بی‌خوابی، تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و میالژیا. نیکوتینیک‌اسید میتواند باعث هپاتوتوکسیسیتی شود.
در موارد بسیار شدید، بیماران دچار اختلال کارکرد کبدی و هپاتیت سریع و برق‌آسا (fulminant) شده و میتواند به سمت مرحله‌ی 3و4 انسفالوپاتی پیشرفت کند که نیاز به پیوند کبد دارد.
شایعترین تظاهرات هپاتیت ناشی از نیکوتینیک‌اسید افزایش سطح آمینوترانسفرازهای (ترانس‌آمینازها) سرمی و زردی می‌باشد.
بیشتر افرادیکه دچار هپاتوتوکسیسیتی ناشی از نیکوتینیک‌اسید شده‌اند، فرم آهسته رهش این دارو را مصرف میکرده‌اند.
اخیراً یک مقایسه‌ی double-blind بیان کرده است که فرم آهسته رهش بسیار بیشتر از فرم سریع آزادشونده هپاتوتوکسیک می‌باشد. یک مطالعه‌ی دیگر گزارش کرده است که هردو فرم آهسته رهش و سریع آزاد شونده‌ی نیکوتینیک‌اسید هپاتوتوکسیک هستند.
دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید (حدود 3 گرم در روز) باعث اختلال در تحمل گلوکز در افراد سالم می‌شود. بعلاوه، تحمل گلوکز در برخی از بیماران دیابتی با مصرف نیکوتینیک‌اسید بدتر می‌شود.
دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید همچنین باعث اختلالات بینایی شامل تاری‌دید، ادم‌ماکولا، آمبلیوپی‌توکسیک و ماکولوپاتی سیستیک می‌شود.
اختلالات بینایی ناشی از نیکوتینیک‌اسید شایع نبوده و برگشت‌پذیر می‌باشد. مصرف نیکوتینیک‌اسید همچنین باعث افزایش سطح اوریک‌اسید می‌شود.
تداخلات مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید
داروها
آلفا 1- بلاکرها (دوکسازوسین doxazosin، پرازوسین prazosin، تامسولوسین tamsulosin، ترازوسین terazosin): مصرف همزمان دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید و یک بلاکر میتواند اثرات کاهش فشار خون این داروها را تقویت کند و منجر به افت فشار خون وضعیتی شود.
مهارکننده‌های آلفا-گلوکوزیداز (آکاربوز acarbose، میگلیتول miglitol): دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید میتواند اثرات ضد دیابتی مهارکننده‌های آلفا-گلوکوزیداز را کاهش دهد و نیاز به تنظیم دوز این داروها باشد.
بی‌گوانیدها (مت فورمین metformin): دوزهای بالای نیکوتینیک‌اسید میتواند اثرات ضد دیابتی مت فورمین را کاهش دهد و نیاز به تنظیم دوز این دارو باشد.
بلاک‌کننده‌های کانال کلسیم: مصرف همزمان نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و بلاک کننده‌های کانال کلسیم میتواند اثرات کاهش فشار خون این بلاک کننده‌ها را تقویت کند.
کلستیرامین Cholestyramine: مصرف همزمان نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و کلستیرامین میتواند جذب نیکوتینیک‌اسید را کاهش دهد.
توصیه شده است که بین مصرف نیکوتینیک‌اسید و کلستیرامین 4 تا 6 ساعت فاصله باشد. نیکوتینیک‌اسید و کلستیرامین اثرات مکمل آنتی‌هایپرلیپیدمی برهم دارند.
کلستیپول Colestipol: مصرف همزمان نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و کلستیپول جذب نیکوتینیک‌اسید را کاهش می‌دهد. توصیه شده است بین مصرف نیکوتینیک‌اسید و کلستیپول 6-4 ساعت فاصله باشد. نیکوتینیک‌اسید و کلستیپول اثرات مکمل آنتی هایپرلیپیدمی برهم دارند.
عوامل مسدود کننده‌ی گانگلیونی (مکامیلامین mecamylamine HCL، تری‌متافان trimethaphan): نیکوتینیک‌اسید میتواند اثرات داروهای مسدود کننده‌ی گانگلیونی را تقویت کرده و باعث افت فشار خون وضعیتی شود.
جم‌فیبروزیل Gemfibrozil: مصرف نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و جم‌فیبروزیل میتواند باعث تأثیرات مکمل آنتی‌هایپرلیپیدمی داروها برهم شود.
مهارکننده‌های HMG-COA ردوکتاز یا استاتین‌ها (اتورواستاتین atorvastatin، سری‌واستاتین cerivastatin، فلوواستاتین fluvastatin، لوواستاتین levastatin، پراواستاتین pravastatin، سیمواستاتین simvastatin): مصرف همزمان نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و مهارکننده‌های HMG-COA ردوکتاز به‌ندرت موجب بروز رابدومیولیز می‌شود.
افرادیکه بطور همزمان نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و مهارکننده‌های HMG-COA ردوکتاز مصرف میکنند باید به دقت از لحاظ بروز علایم و نشانه‌های درد عضلانی، تندرنس (حساسیت به لمس) و ضعف بررسی شوند.
مصرف نیکوتینیک‌اسید و یک استاتین موجب اثرات تکمیلی آنتی‌هایپرلیپیدمی این داروها برهم می‌شود.
مگلیتینیدها Maglitinides (رپاگلینید repaglinide): نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا میتواند اثرات ضد دیابتی رپاگلینید، یک آنالوگ مگلیتینید، را کاهش دهد. از این‌رو دوز این داروها باید مجدداً تنظیم شود.
چسب نیکوتین: استفاده‌ی همزمان از چسب نیکوتین و نیکوتینیک اسید میتواند عارضه‌ی گر گرفتگی را تشدید کند.
نیترات‌ها: مصرف همزمان نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و نیترات‌ها میتواند اثرات کاهش فشار خون توسط نیترات‌ها را تقویت کند.
(ایبوپروفن و غیره) و آسپرین: مصرف آسپرین (80 تا 325 میلی‌گرم)، ایبوپروفن (200 تا 400 میلی‌گرم) یا سایر NSAIDها، 30 دقیقه تا یک ساعت قبل از نیکوتینیک‌اسید میتواند عوارض گر گرفتگی ناشی از نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا را کاهش دهد.
نیکوتینیک‌اسید باعث تحریک تولید ایکوزانوئیدهای منبسط‌کننده‌ی عروق بویژه پروستاگلاندین می‌شود. تصور می‌شود پروستاگلاندین باعث ایجاد گر گرفتگی ناشی از نیکوتینیک‌اسید می‌شود.
آسپرین میتواند بصورت آنتاگونیست عمل کرده و همچنین کلیرانس متابولیکی نیکوتینیک‌اسید را کاهش دهد.
سولفونیل اوره‌آزها (کلرپروپامید chlorpropamide، گلی‌مپیرید glimepiride، گلی‌پیزاید glipizide، گلی‌بوراید glyburide): نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا میتواند اثرات ضد دیابتی سولفونیل اوره‌آزها را کاهش داده و نیاز به تنظیم مجدد دوز این داروها باشد.
تیازولیدین دیون‌ها Thiazolidinediones (پیوگلیتازون pioglitazone، روسی گلیتازون rosiglitazone): نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا میتواند اثرات ضد دیابتی تیازولیدین دیون‌ها را کاهش داده و نیاز به تنظیم مجدد دوز این داروها باشد.
وارفارین warfarin: فرم‌های آهسته رهش (متوسط آزاد شونده‌ها) نیکوتینیک‌اسید منجر به اندکی افزایش در زمان پروترومبین می‌شوند که این اثر از لحاظ آماری قابل توجه می‌باشد.
مصرف همزمان فرم‌های آهسته رهش نیکوتینیک‌اسید و همچنین سایر فرم‌های آن میتواند اثرات ضد انعقادی وارفارین را افزایش دهد. در افرادی که وارفارین و نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا را بطور همزمان مصرف میکنند، INR باید به دقت و منظم بررسی شود.
مکمل‌های غذایی
برنج مخمر قرمز (Red yeast rice): این مکمل غذایی حاوی مهارکننده‌های HMG-CoA ردوکتاز مانند لوواستاتین می‌باشد.
مصرف همزمان نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و مهار کننده‌های HMG-CoA ردوکتاز مانند لوواستاتین به ندرت باعث بروز رابدومیولیز می‌شود. در سایر موارد نیکوتینیک‌اسید با دوز بالا و این مکمل اثرات تکمیلی آنتی‌هایپرلیپیدمی برهم دارند.
لوتئولین Luteolin: مطالعات روی حیوان‌ها بیان میکنند فلاونوئید لوتئولین میتواند به تصحیح گر گرفتگی ناشی از نیاسین کمک کند.
غذاها
نوشیدنی‌های حاوی اتانول: مصرف همزمان نیکوتینیک‌اسید و نوشیدنی‌های حاوی اتانول میتواند باعث تشدید گر گرفتگی ناشی از نیکوتینیک‌اسید شود.
نوشیدنی‌های داغ و غذاهای داغ: مصرف همزمان نیکوتینیک اسید و نوشیدنی‌ها یا غذاهای داغ میتواند باعث تشدید گر گرفتگی ناشی از نیکوتینیک اسید شود.
اور دوز مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید
هیچ گزارشی از مصرف بیش از حد نیاسین در منابع وجود ندارد.
دوز و نحوه مصرف مکمل های غذایی نیکوتینیک‌اسید
نیاسین بصورت نیکوتینآمید (نیاسین‌آمید) فرم اصلی مورد استفاده در مکمل‌های غذایی است. این ماده بصورت ترکیبات یک جزئی (به توضیحات نیکوتینآمید مراجعه کنید) و یا در فرآورده‌های مولتی‌ویتامین و مولتی‌ویتامین/ مولتی‌منیرال وجود دارد.
دوزهای تکمیلی معمول این ماده از 20 تا 100 میلی‌گرم در روز متغیر می‌باشد. نیکوتینآمید همچنین فرمی از نیاسین می‌باشد که در غنی سازی غذایی بکار میرود.
سازمان غذا و داروی آکادمی ملی علوم موارد زیر را بعنوان مقادیر دریافت روازنه‌ی نیاسین از رژیم غذایی (DRIs) توصیه می‌کند: (نیاسین اشاره دارد به نیکوتینیک‌اسید و نیکوتینآمید؛ معادل‌های نیاسین اشاره دارد به نیکوتینیک‌اسید، نیکوتینآمید و سهم نیاسین تولید شده از تبدیل L-تریپتوفان موجود در رژیم غذایی. سهم نسبی تریپتوفان بصورت زیر تخمین زده می‌شود:
60mg تریپتوفان= یک mg نیاسین= 1mg معادل‌های نیاسین.)
آخرین گزارشات از مقادیر دریافت روزانه از رژیم غذایی (DRI) و حداکثر میزان دریافت قابل تحمل (UL) برای نیاسین به شرح زیر می‌باشد:
|
حداکثر میزان دریافت قابل تحمل (UL) |
میزان دریافت کافی (AI) |
|
|
غیر قابل تعیین |
2mg/day نیاسین 0/2 mg/kg ~ |
نوزادان 6-0 ماه |
|
غیر قابل تعیین |
4mg/kg از معادل‌های نیاسین 0/4mg/kg ~ |
12-7 ماه |
|
حداکثر میزان دریافت قابل تحمل (UL) |
میزان مجاز دریافتاز رژیم غذایی (RDA) |
کودکان |
|
mg/day 10
mg/day 15 |
mg/day 6 از معادل‌های نیاسین mg/day8 از معادل‌های نیاسین |
3-1 سال
8-4 سال |
........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر
توصیه
های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های
غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی
بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت
مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل
از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های
غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر
دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان
باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به
توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه
داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و
معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه
مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و
دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.
