مکمل های غذایی ملاتونین را بهتر بشناسیم
ملاتونین هورمون اصلی غده‌ی پینه‌آل در مهره‌داران است و در دو‌زیستان توسط بافت‌های غیر پینه‌آل نیز تولید می‌شود. این ماده در گیاهان نیز وجود دارد ولی مقدار آن بسیار کمتر از مقادیر حیوانی می‌باشد.
این هورمون در زمان‌بندی (همزمان‌سازی) ریتم‌های شبانه‌روزی پستانداران و تنظیم پاسخ‌های فصلی- پاسخ‌های فوتوپریودیک- به تغییرات طول روز در پستاندارانی که بطور فصلی زاد و ولد میکنند، نقش دارد.
پاسخ‌های فوتوپریودیک شامل تغییرات در وضعیت تولید‌مثلی، رفتاری و وزن بدن می‌باشد.
تأثیرات فصلی روی وضعیت تولید مثلی انسان‌ها نکته‌ی بسیار ظریفی است و نقش ملاتونین در این مورد، البته اگر نقش داشته باشد، نامشخص است.
اخیراً، استفاده از مکمل‌های ملاتونین جهت کمک به تصحیح اختلالات خواب و برخی موارد دیگر عمومی شده است.
ملاتونین در داخل بدن توسط سلولهای غده‌ی پینه‌آل ساخته می‌شود.
آمینواسید ضروری L-تریپتوفان یک پیش‌ساز در تولید ملاتونین می‌باشد. در این پروسه‌ی تولید، ابتدا L-تریپتوفان به 5-هیدروکسی تریپتوفان متابولیزه می‌شود و سپس این ماده به -5 هیدروکسی تریپتامین (سروتونین) تبدیل می‌شود.
-5 هیدروکسی تریپتامین طی دو مرحله که در غده‌ی پینه‌آل انجام می‌شوند به ملاتونین تبدیل می‌شود.
ملاتونین بصورت N-استیل -5 - متوکسی تریپتامین و -5)-2]-N متوکسی- 1H- ایندول- (yl-3 اتیل] استامید نیز شناخته می‌شود. فرمول ساختاری این ماده به شکل زیر می‌باشد:
ملاتونین یک ماده‌ی جامد، چربی‌دوست و آب‌گریز است که بصورت مکمل‌های صناعی موجود می‌باشد. ملاتونین مشتق از غده‌ی پینه‌آل گاو نیز در بازار موجود می‌باشد.
عملکرد مکمل های غذایی ملاتونین
مکمل‌های ملاتونین میتوانند اثرات خواب‌آور داشته باشند. این ماده همچنین عملکرد آنتی‌اکسیدانی و ضد آپوپتوز دارد.
مکانیسم اثر مکمل های غذایی ملاتونین
ملاتونین در داخل سلولهای پینه‌آل از –L تریپتوفان ساخته می‌شود. 5- هیدروکسی تریپتامین یا سروتونین یک ماده‌ی واسطه در این فرآیند تولید می‌باشد.
مرحله‌ی محدود کننده‌ی تولید ملاتونین، -n استیلاسیون 5- هیدروکسی تریپتامین توسط آنزیم آریل آلکیل آمین –N استیل ترانسفراز (AA-NAT) می‌باشد.
تولید ملاتونین دارای یک ریتم شبانه‌روزی می‌باشد که با توجه به سطح ملاتونین سرم مشخص می‌شود. این ریتم توسط ساعت فیزیولوژیک بدن که در هسته‌ی سوپراکیاسماتیک (SCN) هیپوتالاموس قرار دارد ایجاد می‌شود.
ساعت فیزیولوژیک SCN براساس سیکل تاریکی- روشنایی طبیعت روی 24 ساعت یک شبانه‌روز تنظیم شده است. روشنایی از طریق یک مسیر مستقیم از شبکیه به SCN سیگنال میفرستد.
ساعت فیزیولوژیک SCN سیگنال‌های شبانه‌روزی را از طریق یک مسیر عصبی به غده‌ی پینه‌آل میفرستد. این پروسه منجر به تولید ریتمیک ملاتونین می‌شود. ماده‌ی عصبی که به داخل غده وارد می‌شود نوراپی‌نفرین است و ماده‌ی خروجی ملاتونین می‌باشد.
بطور ویژه‌ای، ریتم آنزیم AA-NAT تحت کنترل SCN می‌باشد که منجر می‌شود ریتم تولید ملاتونین در شب‌ها افزایش یابد. از‌این‌رو، تولید و آزادسازی ملاتونین با تاریکی تحریک شده و با روشنایی مهار می‌شود.
اثرات هورمون‌ها بطور معمول به واسطه‌ی گیرنده‌ها می‌باشد. دو نوع گیرنده با تمایل بالا و یک نوع گیرنده با تمایل پایین به ملاتونین شناسایی شده‌اند.
گیرنده‌های ML1 با تمایل بالا بصورت Mellb, Mella مشخص می‌شوند. گیرنده‌ی با تمایل کم بصورت ML2 مشخص می‌شود.
گیرنده‌ی Mella در SCN و بخش توبرالیس هیپوفیز بیان می‌شود.
احتمالاً SCN محل اثر تنظیم شبانه‌روزی ملاتونین و بخش توبرالیس هیپوفیز محل اثرات تولید‌مثلی آن می‌باشد. گیرنده‌ی Mellb اساساً در شبکیه بیان می‌شود.
گیرنده‌های ML1 ملاتونین به خانواده‌ی پروتئین‌های متصل شونده به گوانیدین تری‌فسفات یا گیرنده‌های متصل شونده به پروتئین G تعلق دارند.
فعال شدن گیرنده‌های ML1 منجر به مهار فعالیت آدنیلات‌سیکلاز در سلولهای هدف می‌شود.
توزیع گیرنده‌های ML2 تا کنون مشخص نشده است. فعال شدن این گیرنده‌ها منجر به تحریک هیدرولیز فسفواینوزیتید می‌شود.
بطور خلاصه، ملاتونین هورمونی است که اثرات بیولوژیکی داشته و از طریق گیرنده‌های جفت شونده با پروتئین G سیگنال ارسال می‌کند.
ملاتونین اثرات آنتی‌اکسیدانی دارد، ولی این اثر ملاتونین فقط در دوزهای دارویی بسیار بالای این ماده دیده می‌شود.
به نظر میرسد قابل توجه‌ترین اثر آنتی‌اکسیدانی ملاتونین، توانایی این ماده در مهار فرآیندهای اکسیداسیون ناشی از یونهای آهن، بویژه واکنش Fenton می‌باشد.
ملاتونین در تیموس اثرات ضد آپوپتوز دارد. ملاتونین آپوپتوز را در تیموس و تیموسیت‌های کشت‌شده و درمان شده با دگزامتازون (یک مدل استاندارد برای مطالعه‌ی آپوپتوز) مهار می‌کند.
تصور می‌شود که این ماده از طریق کاهش گیرنده‌های گلوکو‌‌کورتیکوئید این اثر خود را اعمال می‌کند.
مکانیسم اثر مکمل‌های ملاتونین فرضی و احتمالی می‌باشد. اثر ملاتونین بعنوان یک عامل خواب‌آور میتواند از طریق عملکرد با واسطه‌ی گیرنده روی سیستم لیمبیک صورت گیرد.
دوزهای فارماکولوژیک ملاتونین میتوانند باعث کاهش دمای بدن شوند که این حالت نیز میتواند در ایجاد اثر خواب‌آوری ملاتونین نقش داشته باشد.
فارماکوکینتیک مکمل های غذایی ملاتونین
میزان جذب و فراهم زیستی ملاتونین بسیار متغیر است. ملاتونین از روده‌ی باریک جذب شده و توسط گردش خون پورت به کبد منتقل می‌شود.
مقادیر متغیری از ملاتونین خورده شده در کبد به 6-هیدروکسی ملاتونین متابولیز می‌شوند. بعد از ترکیب شدن با سولفوریک یا گلوکورونیک اسید، توسط کلیه‌ها دفع می‌شود.
ملاتونین متابولیزه نشده توسط گردش خون سیستمیک به بافت‌های مختلف بدن برده می‌شود. نیمه عمر ملاتونین در سرم حدود 35 تا 50 دقیقه می‌باشد.
در صورتیکه ملاتونین باعث گیجی شود، این اثر 30 دقیقه بعد از خوردن آن آغاز شده و حداقل یک ساعت بطول میکشد. به نظر میرسد مصرف ملاتونین در هنگام عصر، حداکثر ترشح ملاتونین در هنگام شب را حدود 3 ساعت پیش می‌اندازد.
ملاتونین خورده شده‌ای که در عبور اولیه از کبد تحت متابولیز قرار نگرفته است، در نهایت با هیدروکسیلاسیون به 6-هیدروکسی ملاتونین متابولیزه می‌شود و این اتفاق نیز اساساً در کبد رخ می‌دهد.
بعد از ترکیب شدن با سولفوریک یا گلوکورونیک اسید توسط کلیه‌ها دفع می‌شود. یک تک دوز از این ماده در هنگام شب، صبح روز بعد بطور کامل از بدن پاک شده است. مصرف مزمن این ماده منجر به ذخیره‌ی چربی در بدن می‌شود.
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر
توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
