آیا مکمل های غذایی MCT در کاهش وزن تاثیر دارند؟

تری گلیسیریدهای با زنجیره‌ی متوسط که معمولاً بصورت MCT یا MCTs مخفف می‌شوند، استرهای گلیسرول بوده که دارای اسیدهای چرب با زنجیره‌ی متوسط یعنی دارای 6 تا 12 اتم کربن می‌باشد.

این اسیدهای چرب اجزای تشکیل دهنده‌ی روغن نارگیل و روغن نخل بوده و همچنین در میوه‌ی درخت کافور وجود دارند. روغن نارگیل و روغن نخل را روغن لوریک نیز مینامند زیرا این روغن‌ها مقادیر فراوانی اسید چرب 12 کربنی، لوریک یا دو دکانویک اسید دارند.

تری گلیسیریدهای با زنجیره‌ی متوسط که برای مقاصد تجاری یا تغذیه‌ای استفاده می‌شوند از روغن‌های لوریک استخراج می‌شوند.

طی روند تولید MCTs، روغن‌های لوریک به اسیدهای چرب با زنجیره‌ی متوسط و گلیسرول هیدرولیز می‌شوند. در مخلوط بدست‌ آمده، گلیسرول را جدا کرده و اسیدهای چرب با زنجیره‌ی متوسط بصورت جزء به جزء تقطیر می‌شوند.

جزئی از اسید چرب با زنجیره‌ی متوسط که برای مقاصد تجاری استفاده می‌شود اساساً از کاپریلیک یا اوکتانویک اسید 8 کربنی و کاپریک یا دکانوئیک اسید 10 کربنی تشکیل شده است.

در محصولات تجاری مقادیر بسیار کمی از کاپروییک یا هگزانویک اسید 6 کربنی و لوریک اسید 12 کربنی وجود دارد.

در نهایت،‌ مخلوط غنی از کاپریلیک و کاپریک مجدداً با گلیسرول استریفیه می‌شود تا تری گلیسیریدهایی با زنجیره‌ی متوسط تولید کنند که اساساً استرهای گلیسرال کاپروییک (C6) کاپریلیک (C8) کاپریک  (C10) و لوریک اسید (C12) با نسبت حدودی 1: 42:55:2 می‌باشد. ساختار شیمیایی MCTs به شکل زیر است:

R بخش‌های الکیلی، بخصوص مربوط به اسیدهای (C8)، کاپریلیک (اوکتانوئیک) و (C10)، کاپریک (دکانوئیک)، را نشان می‌دهد.

MCT همچنین بعنوان روغن نارگیل فراکسیونه (روغنی که برخی اسیدهای چرب آن جدا شده است) شناخته می‌شود. طی فرآیندی بنام استریفیکاسیون داخلی، اسیدهای چرب با زنجیره‌ی طولانی مانند اولئیک و لینولئیک اسید به محصولات نهایی تبدیل می‌شوند.

مشتقات MCT که طی فرآیند استریفیکاسیون داخلی تولید می‌شوند، لیپیدهایا تری گلیسیریدهای ساختاری می‌باشد.

برخلاف بسیاری از روغن‌های طبیعی با منشأ گیاهی یا حیوانی، MCT‌ها پایدار بوده و در برابر اکسیداسیون مقاومند که اساساً به دلیل اشباع بودن اسیدهای چرب با زنجیره‌ی متوسط آنها می‌باشد.

عملکرد مکمل های غذایی MCT
نقش اصلی MCT‌ها سوبسترای تولید کننده‌ انرژی بوده که بخصوص در افراد مبتلا به سندرم‌های سوء جذب سودمند هستند. MCT‌ها کتوژن (تولید کننده‌ی کتون) می‌باشد.

مکانیسم اثر مکمل های غذایی MCT
فیزیولوژی و بیوشیمی تری گلیسیریدها با زنجیره‌ی متوسط بسیار متفاوت از تری‌گلیسیریدها با زنجیره‌ی بلند می‌باشد.

MCT‌ها به سرعت از روده‌ی باریک جذب می‌شوند، سپس بصورت دست‌نخورده یا پس از هیدرولیز وارد گردش خون پورت شده و به کبد منتقل می‌شوند.

تری گلیسیریدهای با زنجیره‌ی طولانی ابتدا در روده‌ی باریک به اسیدهای چرب با زنجیره‌ی طولانی هیدرولیز شده و مجدداً در سلولهای مخاط روده‌ی باریک به تری گلیسیریدهای با زنجیره‌ی طولانی استریفیه می‌شوند.

این تری گلیسیریدها توسط شیلومیکرون‌ها حمل شده و از طریق سیستم لنفاوی به گردش خون سیستمیک منتقل می‌شوند. گردش خون سیستمیک، تری گلیسیریدهای با زنجیره‌ی طولانی را در بافت‌های مختلف بدن شامل بافت چربی و کبد پخش می‌کند.

از آنجا که MCTها، برخلاف اسیدهای چرب با زنجیره‌ی طولانی، برای هضم و جذب نیاز به آنزیم‌های پانکراتیک یا نمک‌های صفراوی ندارند، از این رو در مبتلایان به سندرم‌های سوء جذب، نسبت به اسیدهای چرب با زنجیره‌ی طولانی بهتر جذب می‌شوند.

این سندرم‌ها عبارتند از: اختلالات پانکراس، اختلالات کبدی، اختلالات گوارشی و اختلالات مربوط به سیستم لنفاوی.

اسیدهای چرب با زنجیره‌ی متوسط توسط سلولهای کبدی برداشت شده و به Fatty acyl coA با زنجیره‌ی متوسط تبدیل می‌شوند. این ماده، بدون نیاز به کارنیتین، وارد میتوکندری‌ها می‌شود.

در سمت دیگر، اسیدهای چرب با زنجیره‌ی طولانی نیز در سلولهایی مانند سلولهای کبدی به استرهای کوآنزیم A ی خود تبدیل شده، ولی برای عبور از غشای میتوکندری‌ها باید به استرهای کارنیتین تبدیل شوند.

در داخل میتوکندری‌های سلولهای کبدی، Fatty acyl coA با زنجیره‌ی متوسط به استواستات و بتا- هیدروکسی بوتیرات و سپس به دی‌اکسید کربن، آب و انرژی تبدیل می‌شود.

طی اکسیداسیون MCT، 3/8 کیلوکالری انرژی به ازای هر گرم ماده تولید می‌شود.
MCT‌ها به راحتی متابولیزه شده، از این رو در افراد بدحال یا دارای کمبود کارنیتین میتوانند مفید باشند.

MCT‌ها کتوژن می‌باشد. متابولیسم MCT در داخل سلولهای کبدی دو جسم کتونی، استواستات و بتا- هیدورکسی بوتیرات، تولید می‌کند.

اجسام کتونی توسط جریان خون به بافت‌های مختلف بدن منتقل شده و در آنجا برای تولید انرژی و سایر واکنش‌های بیوشیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند.

گفته می‌شود کتوز آستانه‌ی تشنج را بالا برده و شدت تشنج را کاهش می‌دهد. این نکته اگرچه در حد یک فرضیه است ولی با توجه به آن منطقی می‌باشد که از رژیم‌های کتوژن برای درمان اختلالات تشنجی استفاده شود.

فارماکوکینتیک مکمل های غذایی MCT
MCT‌ها به سرعت از روده‌ی باریک جذب شده و بصورت دست نخورده یا پس از هیدرولیز از طریق گردش خون پورت به کبد منتقل می‌شوند.

این ترکیبات در سلولهای کبدی به استرهای Fatty acyl CoA با زنجیره‌ی متوسط تبدیل می‌شوند. Fatty acyl CoA‌ها با زنجیره‌ی متوسط (بویژه استرهای مربوط به کاپریلیک و کاپریک اسید) به داخل میتوکندری‌ها منتقل شده و به استواستات و بتا- هیدروکسی بوتیرات متابولیز می‌شوند.

اولین آنزیم میتوکندریایی در این فرآیند اسیل کوآنزیم A دهیدروژناز است.

استواستات و بتا- هیدروکسی بوتیرات میتوانند در کبد بیشتر متابولیزه شده و دی‌اکسید کربن، آب و انرژی تولید کنند، میتوانند در کبد وارد سایر مسیرهای متابولیکی شده و یا اینکه از طریق گردش خون سیستمیک به بافت‌های مختلف رفته، در آنجا متابولیزه شده و CO2، آب و انرژی تولید کنند.

مقدار بسیار کمی از MCT خورده شده در بدن بصورت چربی ذخیره می‌شود.

اندیکاسیون‌ و کاربرد مکمل های غذایی MCT
با اینکه MCT‌ها در بازار مکمل‌های غذایی برای کاهش وزن و افزایش توانایی انجام فعالیت‌های جسمی/ ورزشی استفاده می‌شوند، ولی بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که MCT‌ها درهیچ یک از این موارد تأثیری ندارند.

شرایطی که در آن از MCT‌ها بعنوان مکمل تغذیه‌ای می‌توانند موثر واقع شوند عبارتند از: تغذیه‌ی روده‌ای و تغذیه‌ی کامل وریدی، در برخی از نوزادان و بیماران جراحی شده، افراد بسیار بدحال با سیستم ایمنی سرکوب شده، بیماری‌های ریوی، بیماری‌های کبدی، اختلالات نورولوژیک و سندرم‌های مختلف سوء جذب.

MCT‌ها همچنین میتواند در برخی موارد صرع و سایر ناهنجاری‌های تشنجی مفید باشد. شواهدی مقدماتی بیان میکنند که MCT میتواند در برخی از سرطان‌ها مفید بوده و اثرات مثبت روی سیستم ایمنی داشته باشد.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.