آشنایی با مکمل های غذایی L-گلوتامین

L-گلوتامین یک آمینواسید پروتئینی است که در پروتئین‌های تمام اشکال زنده یافت می‌شود. این ماده بعنوان یک آمینواسید نیمه ضروری یا ضروری تحت شرایط خاص طبقه‌بندی می‌شود، یعنی تحت شرایط طبیعی بدن می‌تواند مقادیر کافی L-گلوتامین را برای تأمین نیازهای بدن بسازد.

ولی شرایطی نیز وجود دارد که بدن نمی‌تواند این کار را انجام دهد. اخیراً، L-گلوتامین بعنوان مهمترین آمینواسید در شرایط استرس مانند تروما (شامل ترومای جراحی)، سرطان، سپسیس و سوختگی‌ها مورد توجه قرار گرفته است.

تحت این شرایط، L-گلوتامین یک آمینواسید ضروری می‌باشد و این مسئله مهم است که مطمئن شویم مقادیر کافی از این آمینواسید جهت تأمین نیازهای افزایش یافته‌ی بدن در این شرایط دریافت می‌شود.

L-گلوتامین فراوان‌ترین آمینواسید در بدن است و سطوح پلاسمایی گلوتامین بیشتر از سایر آمینواسید‌ها می‌باشد. L-گلوتامین بیشتر در عضلات اسکلتی تولید و ذخیره می‌شود.

آمینواسید L-گلوتامات طی واکنشی به L-گلوتامین متابولیزه می‌شود که این واکنش بوسیله‌ی آنزیم گلوتامین سنتاز کاتالیز شده و برای انجام واکنش علاوه بر L-گلوتامات به آمونیاک، ATP و منیزیوم نیاز است.

L-گلوتامین یک آمینواسید بسیار ناپایدار است و در بسیاری از واکنش‌های بدن شرکت می‌کند. این آمینواسید در تنظیم بالانس اسید و باز اهمیت دارد.

L-گلوتامین باعث می‌شود که کلیه‌ها حجمی از اسید را دفع کنند و از بدن در برابر ایجاد اسیدوز محافظت می‌کند. این پروسه با تولید آمونیاک انجام می‌شود که آمونیاک تولیدی به یونهای هیدروژن متصل شده، کاتیون‌های آمونیوم را ایجاد می‌کند و همراه با آنیون کلرید به داخل ادرار دفع می‌شوند.

بطور همزمان یونهای بیکربنات به داخل گردش خون آزاد می‌شوند. L-گلوتامین از طریق انتقال آمونیاک از بافت‌های محیطی به ارگانهای احشایی بصورت گروه آمیدی L-گلوتامین، و دفع آن بصورت آمونیوم توسط کلیه‌ها یا تبدیل آن به اوره توسط کبد، از بدن در برابر مسمومیت با آمونیاک محافظت می‌کند.

همانند گروه آمینی L-گلوتامین، گروه آمیدی آن نیز می‌تواند در سایر واکنش‌های متابولیکی شرکت کند. L-گلوتامین بعنوان مهمترین حامل نیتروژن عمل کرده و نیتروژن را(از بافت‌های تولید کننده‌ی گلوتامین مانند عضلات اسکلتی) برای فعالیت‌های متابولیکی بافت‌های مصرف کننده‌ی گلوتامین تأمین می‌کند.

L-گلوتامین در تولید نوکلئوتیدهای پورینی و پیریمیدینی، قندهای آمینی (مانند گلوکزآمین)، L-گلوتامات و سایر آمینواسیدها، دی نوکلئوتید نیکوتین آمید آدنین و گلوتاتیون شرکت می‌کند. این ماده همچنین در تولید پروتئین، تولید انرژی و در صورت لزوم تولید D- گلوکز و گلیکوژن شرکت می‌کند.

نکته‌ی مهم اینکه L-گلوتامین میتواند در سلولهای روده‌ای و لنفوسیت‌ها بعنوان سوبسترای اصلی تولید انرژی فعالیت کند.

L-گلوتامین بعنوان یک ماده‌ی غذایی ایمن ساز در نظر گرفته می‌شود و L-گلوتامین تکمیلی در شرایط استرس نظیر تروما، سرطان، عفونت‌ها و سوختگی‌ها در رژیم‌های غذایی درمانی استفاده می‌شود.

میزان دریافت روزانه‌ی L-گلوتامین از رژیم غذایی 5 تا 10 گرم می‌باشد. قسمت اعظم L-گلوتامین رژیم غذایی از پروتئین‌های حیوانی و گیاهی تأمین می‌شود.

مقادیر کمی از L-گلوتامین آزاد در آب سبزیجات و غذاهای تخمیری مانند میسو (miso) و ماست یافت می‌شود. L-گلوتامین، آمید L-گلوتامیک اسید می‌باشد. فرمول مولکولی آن بصورت C5H10N2O3است و وزن مولکولی آن 15/146 دالتون می‌باشد.

فرمول ساختاری آن بصورت زیر است:
L-گلوتامین همچنین بصورت 2-آمینو گلوتارامیک اسید، لووگلوتامید، 2-(S)، 5-دی آمینو- 5-اکسوپنتانوئیک اسید و گلوتامیک اسید 5- آمید شناخته می‌شود.

مخفف تک حرفی آن Q است و همچنین بصورت مخفف سه حرفی Gln نیز بکار می‌رود. کلمات L-گلوتامین و گلوتامین بجای هم استفاده می‌شوند.

تا جایی که شناخته شده است، D-گلوتامین، استروایزومر L-گلوتامین، فعالیت بیولوژیکی ندارد. L-گلوتامین در آب زیاد محلول نیست و محلول‌های آبی آن در دمای 22 تا 24 درجه سلسیوس ناپایدارند.

به این دلایل، محلول‌ترین و پایدار‌ترین دی پپتیدهای گلوتامینی بعنوان فرم‌های حامل L-گلوتامین در محلول‌های تغذیه‌ی کامل وریدی (TPN) استفاده می‌شوند. به توضیحات پپتیدهای گلوتامینی مراجعه کنید.

عملکرد مکمل های غذایی L-گلوتامین
مکمل‌های L-گلوتامین می‌توانند اثرات تنظیم کنندگی سیستم ایمنی، آنتی کاتابولیک/ آنابولیک و حفاظت از مخاط گوارشی داشته باشند. همچنین می‌توانند فعالیت آنتی اکسیدانی نیز داشته باشند.

مکانیسم عمل مکمل های غذایی L-گلوتامین
نقش تنظیم کنندگی سیستم ایمنی مکمل L-گلوتامین از چندین راه صورت می‌گیرد. به نظر می‌رسد L-گلوتامین نقش اساسی در حفاظت از تمامیت مجرای گوارشی و بویژه روده‌ی بزرگ دارد.

تحت شرایط کاتابولیک، تمامیت و سلامت مخاط روده‌ای از بین رفته و موجب افزایش نفوذپذیری روده‌ای و انتقال باکتری‌های گرم منفی روده‌ای از روده‌ی بزرگ به داخل بدن می‌شود.

تقاضا برای L-گلوتامین توسط روده و همچنین سلول‌هایی نظیر لنفوسیت‌ها بیشتر از مقادیر تولید شده‌ی این ماده از منبع اصلی ذخیره‌ای آن یعنی عضلات اسکلتی می‌باشد.

L-گلوتامین سوخت ارجح برای انتروسیت‌ها، کولونوسیت‌ها و لنفوسیت‌ها است. از این رو L-گلوتامین تکمیلی ذخیره شده در این شرایط چندین کار انجام می‌دهد.

یکی از این کارها این است که با حفظ L-گلوتامین عضلات اسکلتی، شرایط کاتابولیک تصحیح می‌شود. همچنین انتقال باکتری‌های گرم منفی را از روده‌ی بزرگ مهار می‌کند. L-گلوتامین همچنین به حفظ IgA ترشحی، که نقش اصلی در جلوگیری از اتصال باکتریها به سلولهای مخاطی دارد، کمک می‌کند.

به نظر می‌رسد L-گلوتامین جهت تکثیر ناشی از میتوژن لنفوسیت‌ها، تولید اینترلوکین 2 (2-IL) و اینترفرون گاما (IFN-گاما) نیاز است.

همچنین جهت حفظ سلول‌های کشنده‌ی فعال شده توسط لنفوکین (LAK) وجود این ماده ضروری است. L-گلوتامین می‌تواند فاگوسیتوز نوتروفیل‌ها و مونوسیت‌ها را افزایش دهد.

این ماده همچنین می‌تواند منجر به افزایش تولید گلوتاتیون در روده شود که از طریق تصحیح شرایط اکسیداتیو نقش مهمی در حفظ تمامیت مخاط روده‌ای دارد.

مکانیسم دقیق عملکرد احتمالی تنظیم کنندگی سیستم ایمنی L-گلوتامین همچنان نامشخص است. قابل درک است که تأثیر اصلی L-گلوتامین در سطح روده‌ای می‌باشد.

احتمالاً فعالیت روده‌ای L-گلوتامین مستقیماً روی بافت لنفوئیدی روده بود و بدین صورت عملکرد سیستم ایمنی را بدون عبور از سیستم احشایی تحریک می‌کند.

فعالیت آنتی کاتابولیک / آنابولیکی L-گلوتامین تکمیلی را می‌توان با تأثیر آن در حفظ ذخایر L-گلوتامین عضلات اسکلتی توضیح داد.

فارماکوکینتیک مکمل های غذایی L-گلوتامین
بعد از خوردن این ماده، L-گلوتامین از مجرای روده‌ی باریک به داخل انتروسیت‌ها جذب می‌شود. جذب کارآمد بود و با مکانیسم انتقال فعال صورت می‌گیرد.

قسمتی از متابولیسم آمینواسید در انتروسیت‌ها انجام می‌شود.L-گلوتامینی که در انتروسیت‌ها متابولیز نشده، وارد جریان خون پورت شده و به کبد میرود و در آنجا نیز قسمتی از آمینواسید متابولیز می‌شود.

L-گلوتامینی که در کبد متابولیزه نشده واردگردش خون سیستمیک شده و در بافت‌های مختلف بدن توزیع می‌گردد. L-گلوتامین در فعالیت‌های متابولیکی مختلفی شرکت می‌کند مانند تولید L-گلوتامات که توسط آنزیم گلوتامیناز کاتالیز می‌شود.

این آمینواسید همچنین در تولید پروتئین‌ها، گلوتاتیون، نوکلئوتیدهای پورینی و پیریمیدینی و قندهای آمینی شرکت می‌کند. انتقال L-گلوتامین به داخل سلول‌ها بوسیله‌ی انتقال فعال صورت می‌گیرد. L-گلوتامین توسط فیلتراسیون گلومرولی حذف شده و تقریباً بطور کامل توسط توبولهای کلیوی باز جذب می‌شود.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.