خودآگاهی راجع به مصرف مکمل های غذایی روغن زیتون

روغن زیتون چربی عمده مصرفی در رژیم مدیترانه‌ای می‌باشد که مصرف آن با کاهش بروز بیماری قلبی-کرونری (CHD)، برخی انواع سرطان شامل سرطان پروستات، پستان کولورکتال و سایر بیماری‌های دژنراتیو مزمن همراه است.

ترکیبات تشکیل دهنده روغن زیتون مانند اجزای پلی فنولی، آگلیکون اولئوروپئین و هیدروکسی تیروزول مسئول فواید آن هستند.

نتایج چندین مطالعه نشان می‌دهد که هیدروکسی تیروزول دارای فعالیت آنتی اکسیدانی ضد التهابی، آنتی ترومبیک و ضد سرطانی می‌باشد.

هیدروکسی تیروزول یافت شده در روغن زیتون، مسئول پایداری بالای آن است.

این ماده در پالپ روغن زیتون، پس ماندهای زیتون آسیاب شده، شراب قرمز و همچنین به عنوان متابولیت انتقال دهنده عصبی دوپامین در مغز انسان که در آنجا به عنوان 3 و 4- دی هیدروکسی فنیل اتانول شناخته می‌شود نیز، یافت می‌شود.

هیدروکسی تیروزول اکثراً از هیدرولیز سکوئیریدوئید اولئوروپئین آگلیکون، که خود از گلیکوزید اولئوروپئین مشتق شده، تشکیل می‌شود [اولئوروپئین را ببینید].

تولید روغن زیتون شامل آسیاب کردن زیتون‌ها به همراه هسته، جهت تولید یک خمیر غلیظ می‌باشد. طی روند خمیر سازی، زیتون‌های له شده به طور ممتد با آب شسته شده و سپس به طور مکانیکی جهت خروج محتوی روغن پرس می‌شود.

علاوه بر استخراج روغن، فشردن مخمیر، آب اضافی آن را هم بیرون می‏آورد.

پسماندهای حاصل از استخراج روغن زیتون، مایع سیاهی است که از آب گیاه، آب شستشو و تیمار و مقداری پالپ زیتون و روغن بازمانده تشکیل شده است.

مقادیر زیادی از این پسماند هر سال در ناحیه مدیترانه تولید می‌شود. اگرچه این پسماند زیتون، منبع اصلی هیدروکسی تیروزول زیتون است اما می‏تواند موجب مشکلات زیست محیطی شود.

اکثر مکمل‌های غذایی حاوی هیدروکسی تیروزول با روشهای متنوعی، تولید می‌شوند.حذف هسته و افزودن سیتریک اسید، جهت تبدیل اولئوروپئین به هیدروکسی تیروزول و برای جلوگیری از تخمیر آب گیاه، از جمله اصلاحات می‌باشد.

انواع فنول‌های موجود در روغن زیتون بکر متفاوت از انواع موجود درمیوه می‌باشد. زیتون حاوی گلیکوزیدهای قطبی اولئوروپئین و لیگستروزید می‌باشد.

اولئوروپئین استری از النوئیک اسید با 4’, 3 – دی هیدروکسی فنیل اتانول (هیدروکسی تیروزول) بوده و لیگستروزید استری از النوئیک اسید با 4- هیدروکسی فنیل اتانول (تیروزول) می‌باشد.

اولئوروپئین و لیگستروزید استری ترکیبات والد آگلیکون‌های لیگستروزید و اولئوروپئین کمتر قطبی می‌باشد که طی عمل آمدن با حذف بخش گلوکز از گلیکوزیدهای اولئو روپئین و لیگستروزید توسط گلوکوزیداز – بتا تشکیل می‌شوند.

این آگلیکون ومشتقات مختلف آنها بارزترین فنول‌های روغن زیتون می‌باشد.

هیدروکسی تیروزول از نظر شیمیایی به صورت 4- (2-هیدروکسی اتیل) -1 و 2 – بنزندیول توصیف می‌شود. همچنین 3 و 4 – د هیدروکسی فنیل اتانول، 2 (3و 4 – دی هیدروکسی فنیل) اتانول، بتا 3 و 4 – دی هیدروکسی فنیل اتیل الکل و 3 – هیدروکسی تیروزول نیز نامیده می‌شود.

فرمول تجربی آن C8H10O3، وزن مولکولی آن 16/154 و شماره عضویت CAS آن 1-60-10597 می‌باشد.

هیدروکسی تیروزول گاهی به صورت DOPET (3 و4 – دی هیدروکسی فنیل اتانول) به اختصار در می‌آید. حلالیت هیدروکسی تیروزول در آب در 25ÜC  5 گرم در 100 میلی لیتر می‌باشد.

عملکرد مکمل های غذایی روغن زیتون

هیدروکسی تیروزول فعالیت آنتی اکسیدانی دارد و همچنین ممکن است فعالیت‌های ضد سرطانی، ضد التهابی، ضد میکروبی، ضد ترومبوز و محافظت از شبکیه داشته باشد.


مکانیسم عمل مکمل های غذایی روغن زیتون

فعالیت ضد سرطانی: نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد که هیدروکسی تیروزول ممکن است اثرات ضد سرطانی داشته باشد. هیدروکسی تیروزول فعالیت مهاری قوی برسنتز DNA در سلول‌های لوکمی پرومیلوستیک انسانی HL60 دارد.

همچنین آپوپتوز یا مرگ برنامه ریزی شده سلول را در این سلول‌ها القا می‏کند. به علاوه، پیشرفت سیکل سلولی را در HL60 هماهنگ کرده که موجب می‌شود، این سلول‌ها در فاز G0/G1 سیکل سلولی 25 ساعت بعد از درمان انباشته شوند.

این ماده همچنین تمایز این سلول‌ها را القا می‏کند. در میان پروتئین‌های مختلف دخیل در تنظیم سیکل سلولی، هیدروکسی تیروزول سطح کیناز وابسته به سیکلین (CDK)6 را کاهش و سطح سیکلین D3 را افزایش می‏دهد. مهار کننده‌های CDK، P15 با این تیمار تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند.

با این حال، بیان P21WAF1/CiP1 و P27Kip1 در هر دو سطح رونویسی (RNA پیامبر) و ترجمه (پروتئین) افزایش می‌یابد. بنابراین، هیدروکسی تیروزول ممکن است بیان ژنهای دخیل در تنظیم تکثیرو افتراق سلولهای تومور را تحت تأثیر قرار دهد.

مکانیزم دقیق عمل این اثرات نامعلوم می‌باشد. مطالعات بیشتری در حال انجام است.

گروه دیگری گزارش کردند که هیدروکسی تیروزول آپوپتوز را در سلول‌های لوکمی میلیوسیتیک انسانی HL60 القا می‏کند. آپوپتوز در این سلول‌ها نتیجه رها سازی سریع سیتو کرم C – که موجب فعال شدن کاسپاز8 می‌شود – از فضای بین غشایی میتو کندری است.

هیدروکسی تیروزول آپوپتوزرا درلنفوسیت‌های خون محیطی فعال شده و در حال استراحت طبیعی القا می‏کند. این ماده آپوپتوز را در خطوط سلولی کولورکتال – HT-29 و CaCo2 القا نمی‏کند.

محققان نتیجه گرفتند که تنظیم کاهشی پاسخ ایمنی ممکن است اثرات احتمالی ضد التهابی و پیشگیرانه شیمیایی روغن زیتون در سطح روده باشد.

به‏علاوه تنظیم کاهشی تکثیر لنفوسیت بدون هر اثری روی سلول‌های روده، ممکن است در کمک به درمان پاتولوژی‌های التهابی مزمن روده مانند بیماری کرون، مفید باشد.

احتمال القای آپوپتوز در لنفوسیت ممکن است در درمان تومورهای هماتولوژیک با رشد آهسته (لوکمی مزمن، لنفوم بادرجه پایین و غیره) که با یک رون کند رشد، افزایش بقای سلول‌های بدخیم و مقاومت شدید به مداخله شیمیایی درمانی معمول، مشخص می‌شوند، حائز اهمیت باشد.

فعالیت ضد التهابی: هیدروکسی تیروزول تولید سیتوکین فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF – آلفا) در موش‌های BALB تیمار شده با لیپوپلی ساکارید (LPS)، یک مدل حیوانی از التهاب را کاهش می‏دهد.

فعالیت ضد التهابی مشابهی نیز در رده سلول مونوسیت انسانی THP-1 نشان داده شده است. دو گزارش مبنی بر اینکه هیدروکسی تیروزول، آنزیم بیش التهابی 5- لیپواکسیژناز (5-LOX) را مهار می‏کند، وجود دارد.

مهار 5-LOX با مکانیسم ایکوزانوئیدها تداخل کرده و بنابراین تولید لکوترین B4 را در لکوسیت‌ها کاهش می‏دهد. مکانیزم دقیق عمل اثر ضد التهابی احتمالی هیدروکسی تیروزول مشخص نیست.

فعالیت ضد میکروبی: از یافته‌ها اینگونه برمی‏آید که هیدروکسی تیروزول فعالیت ضد التهابی روی هر دو گونه باکتری گرم مثبت و گرم منفی شامل گونه‌های سالمونلا Salmonella، گونه‌های ویبریو Vibrio و استافیلوکوکوس آرئوس Staphylococcus aureus دارد.

همچنین نشان داده شده که گونه‌های گوناگون مایکوپلاسما، شامل Mycoplasma Hominis، Mycoplasma Pneumoniae و Mycoplasma Fermentuns را مهار می‏کند.

اثر ضد میکروبی متابولیت‌های ثانویه گیاهی مانند فنول‌های زیتون، مقابله با عوامل پاتوژنی آسیب رسان به گیاه می‌باشد.

فنول‌ها فعالیت ضد میکروبی شامل فعالیت‌های ضد باکتریایی، ضد قارچی و ضد ویروسی دارند. فعالیت ضد میکروبی فنول‌ها از توانایی آنها در تخریب پروتئین‌ها ناشی شده و عموماً به عنوان عوامل فعال سطحی دسته‌بندی می‌شود.

این ترکیبات با ایجاد نشت اجزای سیتوپلاسمی وارد عمل شده، با غلظت‌های بالا پروتئین‌ها را رسوب می‏دهند حال آنکه غلظت‌های پایین آنزیم‌ها را غیر فعال می‏کنند. با این حال، مکانیسم عمل ضد میکروبی خاص هیدروکسی تیروزیل کاملاً مشخص نشده است.

فعالیت آنتی اکسیدانی: هیدروکسی تیروزول فعالیت آنتی اکسیدانی قوی دارد. ORAC آن (ظرفیت جذب رادیکال اکسیژن) - یک روش برای تعیین ظرفیت آنتی اکسیدانی غذا یا مواد شیمیایی- بیشترین مقادیر شناخته شده برای یک آنتی اکسیدان طبیعی می‌باشد.

در تست ORAC از فلوروسین به عنوان پروب فلورسنت جهت اندازه‌گیری ظرفیت آنتی اکسیدان‌ها در نابودی رادیکال‌های پروکسیل استفاده می‌شود.

این ترکیب علاوه بر توانایی مقابله با رادیکال‌های پروکسیل، دارای فعالیت گسترده علیه رادیکال‌های آنیون سوپراکسید، هیدروکسیل و پروکسی نیتریت می‌باشد.

هیدروکسی تیروزول همچنین اکسیداسیون LDL (لیپو پروتئین با چگالی پایین) را در محیط آزمایشگاه و در موجود زنده، مهار می‌کند. نقش LDL اکسید شده در پاتوژنز آترواسکلروز، قطعی است.

هیدروکسی تیروزول به طور کارآمدی از آئورت رت ایزوله شده، در برابر آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال نیتریک اکسید (NO)، محافظت می‏کند. تحت شرایط فیزیولوژِیک، NO فاکتور مهم تنظیم تون عروقی می‌باشد.

هیدروکسی پراکسید لیپوفیل کیومن(cumene) یا CHP که برای القا استرس اکسیداتیو در آئورت رتها استفاده شد، به عنوان مدلی برای هیدرو پراکسیدازهای لیپیدی (LOOH) که در روند پراکسیداسیون لیپید طی استرس اکسیراتیو تشکیل می‌شوند، استفاده می‌شود.

تشکیل رادیکال هیدروکسیل از طریق شکافت همولیتیک LOOH، سبب القا استرس اکسیداتیو می‌شود.

رادیکال هیدروکسیل از فعال‌ترین گونه‌های رادیکالی شناخته شده می‌باشد. فعالیت مقابله با رادیکال هیدروکسیل، به بخش کاتکولی هیدروکسی تیروزول مربوط است.

مطالعه دیگری در رت‌ها نشان داد که هیدروکسی تیروزول عوارض استرس اکسیداتیو ناشی از دود سیگار را کاهش می‏دهد.

در این مطالعه، سطوح ادراری ایزو پروستانF2، 8- ایزوپروستاگلاندین F2alpha جهت بررسی استرس اکسیداتیو در نظر گرفته شد.

ایزو پروستانF2 خانواده‌ای از ایزومرهای پروستاگلاندین F2alphاست که از اسید آراشیدونیک تحت مکانیسم‌های کاتالیز شده توسط رادیکال‌های آزاد تشکیل می‌شود.

تماس رت‌ها با دود سیگار به طور غیر فعال، دفع ادراری 8- ایزو –PGF2alpha را افزایش داده و درمان آنها با هیدروکسی تیروزول به طور کامل از افزایش ایزو پروستانF2 در تماس غیر فعال با دود سیگار جلوگیری می‏کند.

سایر فعالیت‌های آنتی اکسیدانی هیدروکسی تیروزول شامل محافظت از سلول‌های تومورکولون و انتروسیت‌های انسانی در برابر اثرات سیتوتوکسیک و آسیب اکسیداتیو ناشی از درمان با پراکسیدهیدروژن، سرکوب تیتراسیون تیروزین وابسته به پراکسی نیتریت و به ویژه محافظت از سلول‌ها مقابل آسیب DNA ناشی از پراکسی نیتریت می‌باشد.

فعالیت ضد ترومبوز: مطالعات محدودی نشان می‌دهد که هیدروکسی تیروزول فعالیت آنتی ترومیک دارد. اثر ضد تجمع پلاکتی هیدروکسی تیروزول در پلاسما ی غنی از پلاکت انسان نشان داده شده است.

اثر ضد تجمعی پلی فنول با کاهش غلظت ترومبوکسان (TXB2)B2 وایکوزانوئید 12 – هیدروکسی ایکوزاتترانوئیک اسید (12-HETE) که نقش مهمی در تجمع پلاکتی بازی می‏کند، همراه است.

یک مطالعه انسانی نشان داد که هیدروکسی تیروزول به شکل عصاره آبی ضایعات روغن زیتون سرشار از هیدروکسی تیتروزول، TXB2 سرم را در بیماران دیابتی نوع 1پایین می‌آورد که این امر تجمع پلاکتی را مهار می‌کند.

مهار تجمع پلاکتی توسط هیدروکسی تیروزول مجدداً در یک مطالعه که تعداد محدودی فنول روغن زیتون را مورد آزمایش قرار داد، دیده شد. اثر آنها روی تجمع پلاکتی و مهار فسفودی استراز آدنوزین مونو فسفات حلقوی (CAMP-PDE) ممکن است در این عملکرد نقش داشته باشد.

هیدروکسی تیروزول اگرچه تجمع پلاکتی را مهار می‌کند اما آگلیکون اولئوروپئین مهار کننده قوی تری است که cAMP-PDE را نیز مهار می‌کند در حالی که هیدروکسی تیروزول چنین اثری ندارد.

فعالیت محافظت کنندگی شبکه: خطوط سلولی ARPE-19 انسانی یک مدل سلولی از تخریب ماکولار ناشی از سن و استعمال دخانیات می‌باشد. سیگار کشیدن به عنوان ریسک فاکتور ایجاد بیماری‌های دژنراتیو مزمن در نظر گرفته می‌شود.

آکرولئین، ماده شیمیایی موجود در دود سیگار، که جز اصلی فاز گازی دود سیگار است، موجب پراکسیداسیون لیپیدها می‌شود.

تماس سلول‌های اپی تلیوم پیگمان دار شبیکه به آکرولئین به مدت 24 ساعت، موجب از دست رفتن بخش اعظم قابلیت حیات، آسیب اکسیداتیو پروتئین‌ها و DNA، کاهش در آنزیم‌های آنتی اکسیدان و آنتی اکسیدان‌های سلول، غیر فعال شدن مسیر محافظ سلول Keap 1/ Nrf2 و اختلال عملکرد میتو کندریایی می‌شود.

پیش درمانی با هیدروکسی تیروزول، به طور وابسته به دوز سلول‌های اپی تلیال شبکیه را از آسیب اکسیداتیو و اختلال عملکرد میتوکندریایی ناشی از آکرولئین محافظت می‏کند.


فارماکوکینتیک مکمل های غذایی روغن زیتون

فارماکوکینتیک هیدروکسی تیروزول در انسانها محدود است. پس از خوردن، هیدروکسی تیروزول به طور کارآمدی از طریق انتشار غیر فعال از لومن روده باریک به درون انتروسیت‌ها جذب می‌شود.

این ماده از انتروسیت‌ها از طریق گردش خون باب به کبد و از آنجا وارد گردش خون سیستمیک می‌شود. گردش خون سیستمیک هیدروکسی تیروزول را به بافت‌های گوناگون بدن منتقل می‏کند.

به نظر می‏رسد که هیدروکسی تیروزول از سد خونی مغزی رد شده و به مغز جایی که می‏تواند با هیدروکسی تیروزول که از کاتابولیسم دوپامین حاصل شده مخلوط شود، وارد شود.

متابولیت‌های اصلی هیدروکسی تیروزول درانسان‌ها شامل 4- هیدروکسی – 3- متوکسی فنیل اتانول که هومووانیلیل الکل هم خوانده می‌شود (که از هیدروکسی تیروزول از طریق آنزیم کاتکول – O- متیل ترانسفراز (COMT) تولید می‌شود)و نیز 4- هیدروکسی3- متوکسی فنیل استیک اسید (هومووانیلیک اسید) و کنژوگه‌های گلوکورونید هیدروکسی تیروزول می‌باشد.

اکثر هیدروکسی تیروزول خورده شده در نهایت در ادرار به صورت کنژوگه گلوکورونید دفع می‌شود. متابولیتهای بالا و گاهی اوقات هیدروکسی تیروزول غیرکنژوگه در ادرار یافت می‌شود. به نظر می‏رسد گلوکورونیداسیون هیدروکسی تیروزولهم در روده باریک و هم در کبد رخ می‌دهد.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.