مکمل های غذایی فولات، مکملی ضروری برای بارداری!

واژه‌ی فولات به دو طریق مختلف استفاده می‌شود. فولات، عضوی از خانواده ویتامین B، واژه‌ای جمعی برای تعدادی از اشکال شیمیایی می‌باشد که از نظر ساختاری به هم مربوطند و فعالیت بیولوژیکی مشابه اسید فولیک دارند.

فولات همچنین واژه‌ای است که برای شکل آنیونی اسید فولیک استفاده می‌شود. اسید فولیک پا پتروئیل گلوتامیک اسید (PGA) متشکل از پارا آمینو بنزوئیک اسید می‌باشد که در یک انتها به حلقه پتریدین و در انتهای دیگر با گلوتامیک اسید پیوند دارد.

قسمت پتریدین – پاراآمینوئیک بنزوئیک اسید مولکول گروه پتروئیل نامیده می‌شود. اسید فولیک یک شکل فولات سنتتیک می‌باشد که برای غنی سازی غذاها و مکمل‌های غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرم یکی از اشکال طبیعی اصلی فولات نیست.

اشکال طبیعی فولات در میزان وضعیت احیای گروه پتروئیل، طبیعت جایگزین‌های روی حلقه پتریدین و تعداد باقی مانده‌های گلوتامیل متصل به گروه پتروئیل متفاوت می‌باشد.

فولات‌های طبیعی شامل 5- متیل تترا هیدرو فولات (5-MTHF)، 5- فرمیل تتراهیدروفولات (5- فرمیل- THF)، 10- فرمیل تترا هیدرو فولات (10- فرمیل –THF)، 5 و 10- متیلن تترا هیدرو فولات (5، 10- متیلن –THF)، 5- فورمیمینو تتراهیدرو فولات (5- فورمیمینو- THF)، 5و 6 و 7و 8- تترا هیدرو فولات (THF) و دی هیدروفولات (DHF) می‌باشد.

بیشتر فولات‌های طبیعی پتروئیل پلی گلوتامات‌ها می‌باشد که حاوی دو تا هفت گلوتامات که با پیوندهای آمیدی (پیتیدی) به گاما کربوکسیل گلوتامات متصل شده‏اند.

فولات‌های داخل سلولی عمده، پتروئیل گلوتامات‌ها هستد، حال آنکه فولات‌های خارج سلولی عمده پتروئیل مونو گلوتامات‌ها می‌باشد. پتروئیل پلی گلوتامات‌ها با 11 باقی مانده گلوتامیک اسید به طورطبیعی وجود دارد.

فولات در چندین فرآیند بیولوژیک کلیدی شامل سنتز DNA، RNA و پروتئین‌ها شرکت می‌کند.
این ماده برای همانند سازی و ترمیم DNA و حفظ یکپارچگی ژنوم ضروری می‌باشد و در تنظیم بیان ژن دخالت دارد.

کمبود فولات منجر به آنمی، موسوم به آنمی مگالوبلاستیک می‌شود که بسیار مشابه به آنمی ناشی از کمبود ویتامین B12 می‌باشد. با این حال، کمبود فولات منجر به علایم و نشانه‌های عصبی که در کمبود و ویتامین B12 رخ می‌دهد، نمی‌شود.

سایر علایم و نشانه‌های کمبود فولات شامل ضعف، خستگی مفرط، تحریک پذیری، سردرد، اختلال در تمرکز، کرامپ، تپش قلب، تنفس کوتاه و گلوسیت آتروفیک می‌باشد.

یافته‌های آزمایشگاهی کمبود فولات شامل کاهش غلظت فولات اریتروسیت و سرم، بالا رفتن غلظت هوموسیستئین سرم، هایپرسگمانتاسیون نوتروفیل‌ها، کاهش غلظت هموگلوبین و اریتروسیت، کاهش هماتوکریت و ماکروسیتیک، اریتروسیت‌های هایپرکرومیک می‌باشد.

به نظر می‏رسد کمبود مرزی فولات خطر بیماری‌های قلبی عروقی، انواع خاص سرطان، بیماری آلزایمر و افسردگی را افزایش می‏دهد.

کمبود مرزی فولات در زنان باردار منجر به افزایش بروز نقایص لوله عصبی شامل meningomyelocele (e.g., spina bifida)، anencephaly، meningocele و craniorachischisis، در نوزادانشان می‌گردد.

 برخی شرایط می‌توانند منجر به کمبود فولات شوند. مصرف کنندگان مداوم الکل ممکن است دچار کمبود ویتامین ثانویه به دریافت ناکافی و همچنین نقص جذب فولات ناشی از اتانول و متابولیسم کبدی صفراوی، و همچنین افزایش ترشح فولات کلیوی در اثر اتانول باشند.

سندرم‌های سوء جذب شامل بیماری کرون، لنفوما یا آمیلوئیدوز روده کوچک، انتروپاتی دیابتی، اسپرو گرمسیری و اسپرو غیر گرمسیری (انتروپاتی حساسیت به گلوتن) می‌تواند منجر به کمبود فولات ثانویه به جذب ناکافی این ویتامین شود، همان طور که قطع یا بترداشتن روده کوچک می‌تواند همین اثر را داشته باشد.

برخی شرایط یا وضعیت‌ها، مانند آنمی همولیتیک مزمن (مثلاً بیماری سلول داسی)، همودیالیز یا دیالیز صفاقی مزمن، اختلالات پوستی پوسته ریزی دهنده مزمن و بارداری موجب افزایش نیاز به فولات و در صورت عدم تأمین نیاز، باعث کمبود فولات می‌شود.

داروهای خاص، مانند methotrexate، trimethoprim، pyrimethsmine، sulfasalazine و phenytoin، با متابولیسم فولات تداخل کرده و ممکن است موجب کمبود عملکردی فولات شوند.

در حقیقت، مکانیسم عمل ضد متابولیت‌های خاص، شامل methotrexate، 5-fluoruracil و آنتی فولات‌های جدیدتر چند هدفی، وابسته به ایجاد کمبود عملکردی فولات توسط آنها می‌باشد.

برخی اختلالات ژنتیکی منجر به کمبود فولات شده و به درمان با فولات پاسخ می‌دهند. کاهش شدت بیماری ناشی از فولات در آنمی آپلاستیک با نقص خانوادگی دریافت فولات سلولی گزارش شده است.

با دانستن افزایش نیاز به فولات طی دوران بارداری و نقایص لوله عصبی در نوزادان متولد شده از زنان باردار با وضعیت مرزی فولات، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) دستور داد که اسید فولیک به تمام غلات غنی شده، جهت پیشگیری از نقایص لوله عصبی اضافه شود.

این دستور در یک ژوئن 1998 اجرا شد. سطح اسید فولیک برای غنی سازی غلات، 140 میکروگرم در 100 گرم می‌باشد.

سرویس بهداشت عمومی ایالات متحده توصیه می‏کند که تمام زنان در سنین باروری روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک جهت کاهش خطر داشتن کودک مبتلا به اسپینا بیفیدا یا سایر نقایص لوله عصبی، مصرف کنند. این یکی از معدود ادعاهای سلامتی می‌باشد که FDA برای مکمل‌های غذایی مجاز شمرده است.

FDA روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک را مناسب‌ترین دوز برای پیشگیری از نقایص لوله عصبی تعیین کرده است. زنانی که قبلا کودکی با نقایص لوله عصبی داشته اند، به دوزهای بالاتری نیاز دارند.

 فولات‌های طبیعی در گیاهان با برگ‌های سبز تیره (اسفناج، کلم، سبزی خردل، سبزی شلغم، چغندر، مارچوبه، پرتقال، بروکلی، گل کلم، مرکبات،عدس، لوبیا، جگر و مخمر آبجو) یافت می‌شوند.

 بازده جذب فولات طبیعی تقریباً 50% اسید فولیک می‌باشد (فارماکوکینتیک را ببینید). نکته جالب این که، فولات به دلیل حضورش در سبزیجات برگ سبز (فولیوم به لاتین یعنی برگ) نامگذاری شده است و در ابتدا از چهار تون اسفناج جداسازی شد که روش خام تکنیک‌های جداسازی در هفت دهه پیش تر می‌باشد.

عملکرد بیومکانیکی اصلی فولات‌ها، واسطه واکنش‌های انتقال یک کربن می‌باشد.
5- متیل تترا هیدروفولات یک گروه متیل را به هوموسیستئین، برای تبدیل شدن هوموسیستئین به ال- متیونین، اهدا می‏کند. آنزیمی که این واکنش را کاتالیز می‏کند، میتونین سنتاز می‌باشد.

ویتامین B12 یک کوفاکتور در این واکنش است. این از اهمیت بالایی برخوردار است و تنها واکنشی در بدن است که فولات و ویتامین B12 با یکدیگر همکاری دارند. (ویتامین B12 را ببینید).

ال - متیونین تولید شده در این واکنش می‌تواند در سنتز پروتئین شرکت کند و همچنین منبع اصلی برای سنتز s-آدنوزین –L- متیونین (SAMe) می‌باشد.

گروه متیل که در تشکیل ال - متیونین توسط 5- متیل تتراهیدرو فولات به هوموسیستئین داده می‌شود، توسط SAMe در تعدادی از واکنش‌های ترانس میتلاسیون شامل اسیدهای نوکلئیک، فسفولیپیدها و پروتئین‌ها و همچنین برای سنتز اپی نفرین، ملاتونین، کراتین و سایر مولکول‌ها، استفاده می‌شود
(s- آدنوزیل-L- متیونین را ببینید).

تتراهیدروفولات محصول فولات حاصل از واکنش میتونین سنتاز می‌باشد. 5- متیل تترا هیدرو فولات می‌تواند فقط از یک راه تولید شود: تبدیل 5 و 10 – متیلن تتراهیدروفولات به 5- متیل تتراهیدروفولات ازطریق آنزیم متیلن تتراهیدروفولات ردوکتاز (MTHFR). 5، 10 – متیلن تترا هیدروفولات از تترا هیدرو فولات از طریق آنزیم سرین هیدروکسی متیل ترانسفراز، مجددا تولید می‌شود، واکنشی که علاوه بر تولید 5، 10 – متیلن تتراهیدروفولات، گلایسین نیز تولید می‏کند.

5-10 – متیلن تترا هیدروفولات، علاوه برنقش درمتابولیسم هوموسیستئین، گروه یک کربن برای متیلاسیون دئوکسی یوریدیلیک اسید جهت تیمیدیلیک اسید، پیش ساز DNA، فراهم می‏کند. این واکنش توسط تیمیدیلات سنتاز کاتالیز شده و محصول فولات این واکنش دی هیدرو فولات می‌باشد. دی هیدرو فولات به تترا هیدرو فولات از طریق آنزیم دی هیدروفولات ردوکتاز تبدیل می‌شود.

فولات‌ها همچنین در واکنش‌هایی که منجر به سنتز نوکلئوتید پورین، تبدیل به هم سرین وگلایسین، تولید و استفاده از فرمات، متابولیسم الِ- هیستیدین به ال – گلوتامیک اسید،متابولیسم دی متیل گلایسین به سارکوزین ومتابولیسم سارکوزین به گلایسین می‌شوند، شرکت دارند.

یکی از فولات‌های طبیعی، اسید فولینیک می‌باشد که به عنوان عامل دارویی استفاده می‌شود. اسید فولینیک، که به عنوان leucovorin، فاکتور citrovorum و 5 - فرمیل تترا هیدرو فولات نیز شناخته می‌شود، به عنوان درمان نجات دهنده به دنبال متوترکسات با دوز بالا در درمان استئوسارکوم استفاده می‌شود.

این ماده در بهبود مسمومیت متوترکسات به کار می‌رود. همچنین در درمان آنمی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود فولات و در پیشگیری یا درمان عوارض جانبی سمی تری مترکسات و پیریمتامین استفاده می‌شود.

ترکیب فولینیک اسید و 5- فلورو یوراسیل اخیراً درمان استاندارد برای متاستاز سرطان کولورکتال بوده است. فولینیک اسید، تمایل فلورویوراسیل برای اتصال به تیمیدین سنتاز را افزایش می‌دهد. فولیک‏اسید به صورت نمک کلسیسم برا ی تجویز وریدی یا خوراکی در دسترس می‌باشد.

علاوه بر اینکه به عنوان پتروئیل گلوتامیک اسید یا PGA شناخته می‌شود، اسید فولیک از نظر شیمیایی به عنوان N-[4-[ [2-آمینو-1 و 4- دی هیدرو-4- اکسو -6- پتریدینیل) متیل] آمینو ]بنزوئیل]-ال- گلوتامیک اسید شناخته می‌شود. نام‌های قدیمی‌تر اسید فولیک، ویتامین B9، فولیسین، ویتامین Bc و ویتامین M می‌باشد.

فرمول مولکولی آن C19H19N7O6 و وزن مولکولی آن 40/441 دالتون است. فولینیک اسید کریستال‌های نارنجی مایل به زرد تشکیل می‌دهد. این رنگ توسط حلقه‌ی پتریدین فولیک ‏اسید ایجاد می‌شود. پتریدین همچنین رنگ را به رنگ بال‌های پروانه در می‌آورد.

عملکرد مکمل های غذایی فولات
اسید فولیک خطر نقایص لوله عصبی و احتمالاً سایر انواع نقایص هنگام تولد را کاهش می‏دهد. همچنین ممکن است عملکردهای آنتی آتروژنی، ضد سرطانی، محافظت کننده‌ی سیستم عصبی و ضد افسردگی داشته باشد.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.