مکمل های غذایی روغن دانه کتان
دانه کتان که به عنوان روغن کتان و روغن بذر کتان نیز شناخته میشود از دانههای گیاه Linium usitatissimum مشتقل میشود. روغن دانه کتان منبع بسیار غنی آلفا- لینولنیک اسید میباشد. غلظت آلفا- لینولنیک اسید در روغن دانه کتان تقریباً 40 تا 60% است.
مقادیر کمتر لینولئیک اسید و اولئیک اسید (هر کدام حدود 15%) همچنین در روغن دانه کتان وجود دارند. بهعلاوه، روغن دانه کتان حاوی مقادیر گوناگونی از لیگنان، سکوایزولاریسیرزینول دی گلیکوزید (SDG) میباشد.
آلفا- لینولنیک اسید (ALA) یک اسید چرب چند غیر اشباع تمام سیس، n-3 (امگا-3) حاوی 18 اتم کربن و سه پیوند دوگانه میباشد، که همچنین به عنوان ALA، ALA، 3n-3: 18؛ 9، 12، 15- اکتا دکا تری انوئیک اسید و (z,z,z)- 9، 12، 15 اکتا دکا تری انوئیک اسید شناخته میشود.
ALA در روغن دانه کتان به فرم تری گلیسرید وجود دارد. به نظر میرسد رژیم مدیترانه با ALA بالا، خطر بیماری شریان کرونری و انواع خاصی از سرطان را کاهش میدهد.
لینگنان SDG به گروهی از مواد گیاهی که بهعنوان فیتواستروژن شناخته میشوند، تعلق دارد.
لیگنانهای دانه کتان و سکوایزولاریسیرزینول دی گلوکوزید (SDG) را نیز ببنید.
عملکرد مکمل های غذایی روغن دانه کتان
روغن دانه کتان ممکن است فعالیتهای ضد التهابی، آنتی آتروژنی، ضد ایجاد لخته وضد تکثیر داشته باشد.
مکانیسم عمل مکمل های غذایی روغن دانه کتان
ALA به ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) متابولیزه میشود. EPA یک پیش ساز پروستاگلاندینهای سری-3، لوکوترینهای سری -5 و ترومبوکسانهای سری-3 میباشد. این ایکوزانوئیدها ویژگیهای ضد التهابی و آنتی آتروژنی دارند.
متابولیتهای ALA ممکن است تولید ایکوزانوئیدهای پیش التهابی، پروستاگلاندین E2 (PGE2) و لوکوترین (LTB4)B4 و همچنین سیتوکینهای پیش التهابی، فاکتور نکروز توموری – آلفا (TNF- آلفا) و اینترلوکین -1 بتا (IL-1 بتا) را نیز مهار کنند.
تجمع ALA و متابولیتهای آن در غشای سلولی میتواند در سیالیت غشا اثرگذار باشد و ممکن است در فعالیت ضد التهابی، مهار تجمع پلاکتها و احتمالاً در فعالیت ضد تکثیری ALA ایفای نقش کند.
سکوایزولاریسیرزینول دی گلیکوزید (SDG) به انترولاکتون و انترودیول متابولیزه میشود. این مواد ممکن است فعالیت ضد – فاکتورفعال کننده پلاکتی داشته باشند که باعث فعالیت ضد ایجاد لخته میشود.
متابولیتهای SDG ممکن است برخی از اثرات القا کننده استروژن در سرطان را مسدود کرده و فعالیت تنظیم کننده انتخابی گیرندهی استروژن (SERM) داشته باشند.
فارماکوکینتیک مکمل های غذایی روغن دانه کتان
تری گلیسریدهای غنی از ALA در روغن دانه کتان از روده کوچک به کمک نمکهای صفراوی جذب میشوند. درطی این فرآیند، دآسیلاسیون اسیدهای چرب تری گلیسریدها وجود دارد.
آسیلاسیون مجدد، درون سلولهای مخاطی روده کوچک رخ میدهد و تری گلیسریدهای غنی از ALA به شکل شیلومیکرونها وارد سیستم لنف میشوند.
شیلو میکرونهای غنی از ALA از لنف به درون خون منتقل میشوند، جایی که ALA سپس در ذرات چربی مختلف به سلولهای گوناگون بدن، که در آنجا به EPA و پروستاگلاندینهای سری-3، لوکوترینهای سری – 5 و ترومبوکسانهای سری -3 متابولیزه میشود، حمل میشوند.
لیگنان روغن دانه کتان، SDG، توسط باکتریهای کولون به انترولاکتون وانترودیول متابولیزه میشوند. این مواد از کولون جذب شده و به چندین متابولیت هیدروکسیله شده در بدن متابولیزه میشوند.
اندیکاسیون و کاربرد مکمل های غذایی روغن دانه کتان
دانه کتان و روغن دانه کتان ممکن است در هایپرلیپیدمی، جهت کاهش تجمع پلاکتها، کاهش فشار خون، کمک به پیشگیری از حملات قلبی و سکته مغزی و جهت بهبود برخی از علایم آرتریت، به کار روند.
این پیشنهاد مطرح است که ممکن است در برخی سرطانها مفید باشد. ادعاها مبنی بر این که این ماده در درمان اضطراب، یبوست، واژینیت و کاهش وزن مفید باشد، اثبات نشدهاند.
موارد منع مصرف مکمل های غذایی روغن دانه کتان
روغن دانه کتان در افرادی که به هر محصول حاوی روغن دانه کتان حساسیت دارند، منع مصرف دارد.
موارد احتیاط مکمل های غذایی روغن دانه کتان
نوزادان، کودکان کم سن، زنان باردار و مادران شیرده باید از مصرف مکمل روغن دانه کتان اجتناب کنند، تا زمانی که مطالعات طولانی مدت در زمینه ایمنی این محصولات انجام شود.
به دلیل احتمال فعالیت آنتی ترومبوتیک، افراد مبتلا به هموفیلی و افراد دریافت کنندهی وارفارین باید در مصرف مکملهای روغن دانه کتان یا دانه کتان مکمل احتیاط کنند. دریافت روغن دانه کتان باید در افرادی که جراحی دارند، متوقف شود.
عوارض جانبی مکمل های غذایی روغن دانه کتان
روغن دانه کتان ممکن است منجر به بروز علایم گوارشی خفیف مانند اسهال شود.
تداخلات مکمل های غذایی روغن دانه کتان
داروها
تداخلات ممکن است بین روغن دانه کتان –ALA و متابولیتهای آن و وارفارین، آسپرین و NSAIDs رخ دهد. این چنین تداخلاتی، در صورت وقوع، ممکن است با خونریزی از بینی و افزایش استعداد کبودی تظاهر یابند. در صورت وقوع، ملاحظاتی برای کاهش یا توقف دریافت باید اتخاذ شود.
مکملهای غذایی
در صورتی که روغن دانه کتان با سایر مکملهای غذایی، مانند روغنهای ماهی، که فعالیت ضد ایجاد لخته دارند، مصرف شود، ممکن است تداخلات رخ دهند.
گیاهان
ممکن است تداخلات بین ALA و متابولیتهای آن با گیاهانی مانند سیر (Allium sativa) و جینکو (Ginkgo biloba) رخ دهد. این چنین تداخلاتی ممکن است با خونریزی از بینی و به آسانی کبود شدن تظاهر یابند.
اوردوز مکمل های غذایی روغن دانه کتان
گزارشی مبنی بر اوردوز روغن دانه کتان وجود ندارد.
دوز و نحوه مصرف مکمل های غذایی روغن دانه کتان
روغن دانه کتان در اشکال کمی موجود است: کپسولهای حاوی 40 تا 60 درصد ALA، روغنها و غذاهای فراویژه. تخم مرغهای غنی از ALA از مرغهایی که از رژیمهای دانه کتان تغذیه شده اند، در دسترس میباشد.
سه تا چهار گرم از ALA تقریبا معادل 3/0 گرم EPA میباشد که از رژیم سرشار از ماهی مشتق میشود. شش کپسول 1- گرمی روغن دانه کتان با 50% ALA حاوی 3 گرم ALA میباشد.
یک قاشق غذاخوری از روغن دانه کتان حاوی 50% ALA حدود5/7 گرم ALA دارد.
بسیاری از افراد از روغن دانه کتان به عنوان سس سالاد استفاده میکنند. از آنجا که روغن دانه کتان به راحتی اکسید میشود، مهم است که حاوی یک آنتی اکسیدان مانند ویتامین E باشد. مقادیر لیگنان دانه کتان در روغن دانه کتان بسیار متغیر است.
........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر