تاثیر مکمل های غذایی دهیدرواپی اندروسترون در سلامت
دهیدرواپی اندروسترون که معمولاً به شکل DHEA مخفف میگردد، یک ماده طبیعی ساخته شده توسط غدد آدرنال، گنادها و مغز میباشد. DHEA پیش هورمون استروئیدی و پیشساز آندروژن و استروژنها است.
DHEA و متابولیت آن دهیدرواپی اندروسترون ـ 3 ـ سولفات یا DHEAS،عمدهترین محصول ترشحی استروئیدی غدة آدرنال و فراوانترین استروئید در حال گردش در بدن بزرگسالان میباشد.
نسبت DHEAS به DHEA در سرم تقریباً 1: 300 تا 1: 500 است و غلظت DHEAS در سرم تقریباً 20 برابر بالاتر از سایر هورمونهای استروئیدی است. غلظت میانگین DHEAS در سرم بهطور پیشرونده از یک پیک در سن 25 سالگی به کمتر از 20% آن پیک تا قبل از سن 70 سالگی کاهش مییابد. بهعلاوه، سطوح سرمی DHEAS بهطور معمول در افراد دچار بیماریهای مزمن از قبیل سرطان و AIDS کاهش مییابد، ضمن اینکه سطوح DHEA از یک ریتم شبانه روزی با یک پیک در صبح پیروی میکند.
سطوح DHEAS در بین روز نسبتاً ثابت است و بنابراین بهعنوان یک مارکر برای سطح DHEA و ترشح آندروژن آدرنال استفاده میشوند.
تا به امروز، نقشهای انحصاری فیزیولیژیک DHEA و DHEAS ناشناخته ماندهاند.DHEA در قشر آدرنال در ناحیهای که بهعنوان زونا رتیکولاریس شناخته میشود، از کلسترول ساخته میشود. پرگننولون و 17 ـ هیدروکسی پرگننولون حد واسط سنتز کلسترول بوده، اکسیژن و سیتوکرومP450a17 نیز در این مسیر دخیلاند. DHEA دارای فعالیت ضعیف آندروژنی است.
این ماده در غده آدرنال به آندروژنهای دیگر شامل اندروستن دیول و تستسترون متابولیزه میگردد. هم چنین به استروژن، استرون و استرادیول نیز متابولیزه میشود. DHEAاز طریق یک واکنش برگشت پذیر به DHEAS تبدیل میشود. DHEA و DHEAS در مغز یافت شدهاند و به نظر میرسد، مسیرهای تولید این محصولات در سیستم عصبی وجود دارد.
نورواستروئیدها، استروئیدهایی هستند که به طور مستقل در سیستم عصبی تجمع مییابند و حداقل در قسمتی تحت حمایت مواد تولید شده در غدد اندوکرین سازنده استروئید هستند.این مواد میتوانند به صورت denovo در سیستم عصبی از پیشسازهای استرولی ساخته شوند. DHEA و DHEAS در سیستم عصبی بهعنوان نورواستروئیدها (Neurosteroids) طبقهبندی میگردند.
نورواستروئیدها شامل ترکیبات 3 ـ آلفا ـ هیدروکسی (بهطور مثال پرگننولون،DHEA و DHEAS) و متابولیتهای پروژسترون میباشد. دیده شده است که بیان آنزیم P450c17 و بیوسنتز DHEA توسط مسیر توزیع سه گانه آستروسیتها،الیگودندروسیتها و نورونها تداخل مینمایند. DHEA وDHEAS بهعنوان تعدیل گرهای گیرندههای گاماآمینوبوتیریک اسید نوع I و گیرندههای N ـ متیل ـ D ـ آسپارتات عمل مینماید و ممکن است دارای خصوصیات افزایش حافظه، ضد اضطرابی و القای خواب REM (خواب با حرکات سریع چشم) باشند.
DHEA و DHEAS توسط مؤسسات بیوتکنولوژی بهعنوان داروهای احتمالی تکامل یافتهاند. Prestara یک شکل صناعی DHEA، یک داروی انحصاری برای پیشگیری از کاهش تراکم مواد معدنی استخوان در بیماران مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک(SLE) تحت درمان با گلوکوکورتیکوئیدها محسوب میشود. DHEA نیز به عنوان یک درمان احتمالی برای لوپوس اریتماتوز سیستمیک در حال بررسی است.
DHEAS تزریقی جهت درمان احتمالی حملات حاد آسم و سوختگی شدید در حال پیشرفت است. DHEA قابل تزریق برای حفظ بافت عصبی و میوکارد از اثرات نامطلوب آسیبهای ایسکمی/پرفیوژن دوباره مرتبط با حملات قلبی، سکته مغزی و جراحی قلبی عروقی تکامل یافته است. عرضه مطمئن و مؤثر این داروها در حال بررسی است.
DHEA به صورت دهیدرواپی اندروسترون و پراسترون شناخته میشود. DHEAS به صورت دهیدرواپی اندروسترون سولفات، دهیدرواپی اندروسترون ـ 3 ـ سولفات و پراسترون سولفات شناخته میشود.
DHEA میتواند در آزمایشگاه از استروئید ساپوجنین دیوزجنین ساخته شود که از گیاهان Dioscora wild yam مانند Cabeza de negro و barbasco استخراج میشود.
بسیاری از مکملهای DHEA با این روش ساخته میشوند. در حقیقت، این عصارههای یام وحشی مکزیکی بهعنوان نقاط آغازین برای ساخت اجزای قرص خوراکی جلوگیری از بارداری (OCP) عمل کردند.
عصارههای گیاهان یام وحشی Dioscorea mexicana، Dioscorea Villosa با دیگر گونههای Dioscorea پس از خوردن آنها به DHEA تبدیل نمیشوند. اطلاعاتی که یام وحشی را بهعنوان" DHEA طبیعی" عرضه میکنند، نامعتبر هستند.
عملکرد مکمل های غذایی دهیدرواپی اندروسترون
DHEA خوراکی دارای فعالیت خفیف اندروژنی است. DHEA و DHEAS دارای چندین فعالیت اثبات شده شامل فعالیتهای ضدالتهابی، ضد سرطانی، ضد چاقی،ضد دیابت، تنظیم کننده ایمنی، افزایش حافظه و ضد پیری میباشد.
مکانیسم اثر مکمل های غذایی دهیدرواپی اندروسترون
بعضی از اثرات گزارش شدة DHEA خوراکی ممکن است ناشی از فعالیت ضعیف اندروژنیک آن باشد. DHEA به اندروستندیون که در گردش خون به اندروژن و استروژن تبدیل میگردد، متابولیزه میشود.
فواید مشاهده شدة DHEA در زنان پس از یائسگی، ممکن است به دلیل فعالیت اندروژنیک ضعیف آن باشد. تجویز DHEA در دوزهای فیزیولوژیک، اندروژنها را در زنان افزایش میدهد، اما در مردان اینگونه نیست. استروژنهای در گردش هم در زنان و هم در مردان افزایش مییابد.
DHEA یک تنظیم کننده مهاری کمپلکس گیرندههای گاما ـ آمینوبوتیریکاسید ـ بنزودیازپاین در رتها میباشد که اثر اسیدهای آمینه تحریکی موجود بر گیرندههای NMDA را در رتها افزایش میدهد. چگونگی ارتباط این با اثرات DHEA خوراکی در انسان، مورد بحث است.
کاهش فعالیت سیستم ایمنی انسانی که با گذشت سن رخ میدهد، بهعنوان پیری ایمنی شناخته میشود. اگرچه نه به عنوان تنها فاکتور، اما افزایش نسبت کورتیزول/ DHEA هم یک فاکتور دخیل در پیری ایمنی به نظر میرسد. دو هورمون استروئیدی آدرنال در ظاهر دارای اثرات متضادی به عملکرد ایمنی هستند.
بهطور کلی، کورتیزول یک عامل سرکوبگر ایمنی است در حالی که DHEA عملکرد ایمنی را افزایش میدهد. تغذیه تکمیلی با DHEA در افراد مسن ممکن است مفید باشد. اگرچه مطالعات انسان بالینی بیشتری برای تأیید آن مورد نیاز است.
با افزایش سن، چندین تغییر در مسیرهای پیامرسانی التهابی و در مدیاتورهای التهابی مختلف رخ میدهند. این تغییرات در ارتباط با شماری از بیماریهای دژنراتیو مختلف شامل بیماری قلبی عروقی و بیماریهای نورودژنراتیو میباشد.
DHEA و DHEAS ممکن است قادر به تعدیل بعضی از این تغییرات باشند. گزارش شده است که درمان سلولهای اندوتلیال آئورت با DHEAS به وضوح فعال شدن فاکتور عمده رونویسی التهابی NF-کاپا B القا شده با فاکتور نکروزتومور ـ آلفا (TNF ـ آلفا)، فعال کننده فاکتورهای رونویسی عمده التهابی مانند NF کاپا B، را مهار کرده و همچنین سطح مهار کننده NF کاپا B مانند IKappaB آلفا را افزایش میدهد.
تصور میشود که گیرندههای آلفای فعال شده با پرولیفراسیون پراکسی زوم(آلفا ـ PPAR) در این مهار دخیل است.
در یک مطالعه دیگر دربارة DHEAS اما نه دربارة DHEA، گزارش شد که این ماده بیان ژن پراکسی زومی را از طریق فعالسازی PPAR ـ آلفا افزایش میدهد بنابراین، ممکن است DHEA بهعنوان یک تنظیمگر اندوژن مهم در مسیرهای کبدی وابسته به PPAR ـ آلفا عمل کند، که هموستاز لیپید را برقرار کرده و از کاهش بیان PPAR ـ آلفا سلول در طی افزایش سن جلوگیری میکند.
شواهدی وجود دارد که در مردان و زنان مسن، سطح DHEAS بهطور منفی با غلظت سرمی سیتوکین التهابی اینترلوکین ـ 6 (IL-6) در ارتباط است. افزایش تولید IL-6 در طول گذشت سن ممکن است در ارتباط با کاهش ترشح DHEAS باشد.
در تجویز DHEAS به حیوانات مسن دیده شد که PPAR ـ آلفا فعال و اثرات بیش التهابی IL-6 معکوس گردید. کارآزماییهای بالینی بیشتری برای بررسی فعالیت التهابی DHEAS و DHEA و مکانیزم این فعالیت مورد نیاز است.
چندین مطالعه انسانی بر روی اثر DHEA در لوپوس اریتماتوز سیسمیک (SLE) در حال انجام است، اما هنوز نتیجهای به دست نیامده است.
........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر
توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.
علاوه بر این، توجه داشته باشید با توجه به شیوع تبلیغات ماهواره ای و اینترنتی، بهترین و معتبرتین مکان برای تهیه مکمل های غذایی، صرفا داروخانه ها هستند و عرضه مکمل های غذایی در خارج از داروخانه، بر اساس دستورالعمل سازمان غذا و دارو، در خارج از داروخانه ممنوع است.