عملکرد مکمل های غذایی بتا کاروتن چگونه است؟

 بتا- کاروتن عضوی از کلاسی از مواد به نام کاروتنوئید‏ها می‌باشد. بتا- کاروتن همانند دیگر کاروتنوئید‏ها یک رنگدانه‌ای محلول در چربی طبیعی است که به طور عمده در گیاهان جلبک‏ها (Dunaliella salina، lDunaliella bardaw) و باکتریهای فتوسنتز کننده یافت می‌شود که به عنوان یک رنگدانه جمع کننده نور است و این ارگانیسم‏ها را در برابر اثرات سمی اکسیژن محافظت می‌نماید.

کاروتنوئیدها، پلی ایزوپرنوئید‏هایی هستند که به طور معمول حاوی 40 اتم کربن و یک سیستم گسترده ازباندهای دوگانه کونژوگه می‌باشد. آنها معمولا نشانه‌ی داخلی نشان می‌دهند و به کرات حاوی یک یا دو ساختار حلقوی درانتهای زنجیره‏های کونژوگه‌ی خود هستند. بتا- کاروتن دارای یک ساختار حلقوی در هر انتهای زنجیره‌ی کونژوگه خود می‌باشد.

کاروتنوئیدها، رنگدانه‏های اصلی مسئول رنگ‏های قرمز، نارنجی، زرد و سبز سبزیجات و میوه‌ها می‌باشد. بتا- کاروتن مسئول رنگ هویج است.

عملکرد‏ مکمل های غذایی بتا کاروتن
ممکن است بتا کاروتن دارای فعالیت آنتی‏اکسیدانی باشد. همچنین ممکن است دارای فعالیت‏های تنظیم کننده ایمنی، ضد سرطانی و آنتی آتروژنیک در بعضی موارد باشد.

مکانیسم عمل مکمل های غذایی بتا کاروتن
مشخص شده است که بتا – کاروتن در شرایط in vitro دارای فعالیت آنتی‏اکسیدانی است. همچنین اکسیژن تک اتمی (1O2) را غیرفعال می‌سازد، رادیکال‏های پراکسیل را پاکسازی نموده و پراکسیداسیون لیپیدها را مهارمی کند. مکانیسم اثر آنتی‏اکسیدانی بتا - کاروتن به طور واضح شناخته نشده است.

برخی مطالعات اما نه همه آنها نشان دهنده تفاوت در فعالیت‌های ایزومرهای بتا- کاروتن در شرایط in vitro هستند. یک مطالعه نشان داد که بتا - کاروتن 9 - سیس، یک شکل طبیعی بتا کاروتن، از متیل لینولئات در برابر اکسیداسیون، مؤثرتر از بتا - کاروتن تمام - ترانس محافظت می‏کند. با این وجود، یک مطالعه دیگر نمایان ساخت که بتا - کاروتن و- سیس و بتا -کاروتن تمام - ترانس دراثرات آنتی‏اکسیدانی که توسط لومینسانس شیمیایی نوتروفیل افزایش یافته انسان ارزیابی شده است، معادل اند.

اینکه آیا بتا - کاروتن دارای اثر آنتی‏اکسیدانی قابل توجه در شرایط in vivo می‌باشد، واضح نیست. نتایج حاصل از چندین مطالعه‌ی انسانی بهبود در معیار‏ها ی فعالیت آنتی‏اکسیدانی (کاهش اکسیداسیون LDL القا شده توسط مس، کاهش شکست زنجیره‏ DNA و بازهای پیریمیدین‏ اکسید شده در لنفوسیت‏ها، کاهش سطوح پراکسید لیپیدی سرم، کاهش پنتان تنفس، کاهش مالون دی آلدهید سرم، افزایش فعالیت سوپراکسید دیسموتاز- مس/ روی سلول قرمز خون) در افرادی که دریافت بتا- کاروتن بالایی دارند، را نشان می‌دهد.

مطالعاتی که در آنها سطوح نسبتا پایین تا متوسط بتا- کاروتن استفاده شده است، بیانگر هیچ تغییر یا تغییرات متناقض در فعالیت آنتی‏اکسیدانی است. در یک مطالعه مشخص شد که با تجویز بتا- کاروتن به افراد دچار سیستیک فیبروزیس، مالون دی آلدئید سرم کاهش می‌یابد. ممکن است در بعضی از شرایطی که استرس اکسیداتیوافزایش می‌یابد، بتا کاروتن فعالیت آنتی‏اکسیدانی داشته‏ باشد.

رتینول دارای فعالیت آنتی‏اکسیدانی کمی است. بنابراین، فعالیت احتمالی آنتی‏اکسیدانی بتا- کاروتن در شرایط in vivo نتیجه‌ای از تبدیل آن به رتینول است.
مشخص شده است که بتا - کاروتن دارای اثر تنظیم کننده ایمنی می‌باشد. در مردان سالم غیر سیگاری، بتا - کاروتن (15 میلی‌گرم در روز) به طور بارزی درصد بیان مونوسیت‌ها، مولکول کلاسII کمپلکس تطابق بافتی عمده‌ی HLA-DR را افزایش می‌دهد، تا بیان مولکول‏های اتصالی مولکول-1 اتصالی داخل سلول و آنتی ژن -3 مرتبط با عملکرد لوکوسیت را افزایش ‏دهد و ترشح فاکتورنکروز تومور (TNF) – آلفا به خارج سلول را توسط مونوسیت‏های خون افزایش می‏دهد.

مکمل‏ بتا - کاروتن فعالیت سلول کشنده‌ی طبیعی را درمردان مسن، افزایش می‏دهد تا پاسخ لنفوسیتی به میتوژن‏ها را در مردان سالم سیگاری افزایش داده و شمارلنفوسیت CD4 را در بعضی افراد دچار AIDS افزایش می‏دهد. مکانیسم اثر احتمالی تنظیم کننده ایمنی بتا - کاروتن ناشناخته است. تصور می‌شود که فعالیت احتمالی تنظیم کننده ایمنی ممکن است مستقل از نقش بتا - کاروتن به عنوان یک پیش ساز رتینول باشد.

بتا - کاروتن رشد بعضی از سلول‏های بدخیم شامل سلول‏های سرطانی پروستات انسان را در شرایط in vitro مهار می‌نماید. مکانیسم این عمل به خوبی شناخته نشده است. ممکن است بتا - کاروتن تمایز سلولی را افزایش داده، موجب تنظیم کاهشی گیرنده‏های فاکتور رشد اپیدرمی شود، فعالیت آدنیل سیکلاز را کاهش دهد، بیان پروتئین‏های اتصال دهنده فاصله را افزایش داده و در برابر آسیب اکسیداتیو نقش محافظتی ایفا نماید.

توانایی بتا - کاروتن در تنظیم فرآیند سرطان زایی، حداقل در شرایط in vitro، تا حدی ناشی از تبدیل آن به رتینوئید‏ها است. در این زمینه شواهدی وجود دارد که ممکن است بتا - کاروتن در رده‏های سلولی پروستات انسان به رتینول و دیگر متابولیت‏های مربوط به آن (به طور مثال رتینوئیک اسید) تبدیل گردد.

چندین مطالعه‌ی مشاهده‌ای اپیدمیولوژیکی نشان دادند که ارتباط معکوس بین دریافت بتا - کاروتن رژیمی و شماری از سرطان‏ها به ویژه سرطان ریه وجود دارد. مطالعات مداخله‌ای نقش حفاظتی بتا- کاروتن در برابر سرطان ریه را تایید نکرده‌اند.

در حقیقت، دو بررسی مداخله‌ای با عنوان آلفا - توکوفرول، بتا - کاروتن (ATBC) و مطالعه پیشگیری از سرطان (مطالعه‌ی "finnish") و بررسی کارایی کاروتن و رتینول (CARET)، هردو گزارش کردند که افزایش غیر قابل انتظاری در تعداد موارد سرطان ریه درگروه‏هایی که مکمل‏ بتا- کاروتن را دریافت کرده بودند، مشاهده شد. افراد در مطالعات ATBC  و CARET سیگاری بودند.

در این مطالعات، مکانیسم نه فعالیت احتمالی ضد سرطانی بتا - کاروتن بلکه فعالیت‏ احتمالی پروکارسینوژنیک آن حداقل در افراد سیگاری نیاز به توضیح دارد. چندین توجیه احتمالی برای توضیح افزایش غیر قابل انتظار سرطان ریه پیشنهاد شده است. ممکن است بتا - کاروتن زمانی که در غلظت‌های بالا در یک محیط اکسیداتیو مانند ریه افراد سیگاری در مرحله پیشرفته فرآیند نئوپلاستیک وجود دارد، به عنوان یک پرواکسیدان عمل کند.

(بتا - کاروتن ممکن است در پیشگیری از سرطان ریه در صورتی که به طور مداوم وقبل یا در حین فاز‏های آغازین و مراحل اولیه‌ی پیشرفت بیماری استفاده شود، مؤثر باشد.) مشخص شده است که مکمل بتا - کاروتن در مهارجذب کاروتنوئید لوتئین که ممکن است دارای فعالیت پیشگیری شیمیایی باشد موثر است. بتا- کاروتن ممکن است دارای یک اثر سرطان‌زایی هم زمان نیز باشد.

مشاهده شده است که بتا - کاروتن در ریه‏ موش اثرات تقویت کننده درفاز I آنزیم‏های فعال کننده سرطان زا شامل فعال کننده هیدرو کربن‏های آروماتیک چند حلقوی (PAHs) دارد. در نهایت متابولیت‏ها ی اکسیداتیو بتا - کاروتن ممکن است انتقال سیگنال رتینوئید را کاهش و سرطان‌زایی را افزایش دهند. مکانیسم اثر احتمالی بتا - کاروتن در افزایش سرطان ریه در سیگاری‏ها معما باقی مانده است. عقیده‌ی کلی این است که این اثر مرتبط با فعالیت پرواکسیدانی بتا- کاروتن یا متابولیت‏های اکسیداتیو بتا- کاروتن در زمینه فشار افزایش یافته‌ی اکسیژن در ریه‏های افراد سیگاری می‌باشد.

ممکن است بتا - کاروتن دارای فعالیت ضد سرطانی در مورد سرطان پروستات باشد. در مطالعه‌ی سلامت پزشکان مشخص شد که مردانی که سطح پایه‌ی بتا - کاروتن پایینی در آغاز مطالعه داشتند، زمانی که مکمل 50 میلی گرمی بتا – کاروتن را یک روز در میان دریافت کردند، خطر پیشرفت سرطان پروستات در آنها کاهش یافت.

مکانیسم احتمالی این اثر ضد سرطانی نامشخص است. مرور در مکانیسم‏های فعالیت احتمالی ضد سرطانی در موقعیت‌های مشخص به این ترتیب است: بتا- کاروتن به طور متابولیکی به رتینوئید‏ها تبدیل می‌شود که بیان ژن فاکتورهای مرتبط با تمایز و تکثیر سلولی را توسط رتینوئیک اسید تنظیم می‏کنند. همچنین بتا - کاروتن ممکن است فعالیت آنزیم‌هایی که گزنوبیوتیک‏ها را متابولیزه می‌کنند، تنظیم نماید.

به علاوه مشخص شد ه است که کاروتنوئیدها سطح آنزیم‏های سم زدای فازII از قبیل گلوتاتیون S - ترانسفرار مو (GST-mu) و گلوتاتیون پراکسیداز را افزایش می‏دهد. همچنین احتمالا ممکن است بتا - کاروتن نقشی در تنظیم ایمنی ایفا نماید.

فعالیت احتمالی آنتی ‏اکسیدانی آن ممکن است در نتیجه پیشگیری از آسیب اکسیداتیو به DNA و مهار پراکسیداسیون لیپید و همچنین تنظیم بیان ژن‏های حساس به وضعیت احیای داخل سلول باشد که ممکن است در سرطانزایی دخیل باشند. همچنین ممکن است بتا - کاروتن موجب تنظیم بیان ژن کونکسین 43 شود که منجر به القای اتصالات فاصله دار و توانایی مهار تغییرات نئوپلاستیک گردد.

در نهایت، مشخص شده است که بتا - کاروتن در حیوانات بیان آنزیم HMG-COA ردوکتاز را تنظیم می‌نماید.همچنین سنتز آندوژن کلسترول را مهار نموده و در نتیجه موجب مهار تکثیر سلولی و تغییرات بدخیم می‌شود.

 مطالعات اپیدمیولوژیک و بعضی از مطالعات مداخله‌ای و نه همه‌ی آنها، ارتباط معکوسی را بین بیماری عروق کرونر و دریافت بتا - کاروتن مطرح ساخته‌اند. ممکن است فعالیت آنتی‏اکسیدانی بتا- کاروتن تا حدی در فعالیت احتمالی آنتی آتروژنیک آن دخیل باشد. افرادی که مکمل‏های بتا- کاروتن اما نه لیکوپن، دریافت می‌کنند، دارای LDL با اکسیداسیون کمتری نسبت به گروه‌های کنترل‏ هستند که از اکسیداسیون خود به خودی آغاز شده از سلول اندوتلیال استفاده می‏کنند.

........................................
منبع: مکمل شناسی به نقل از پی در آر

توصیه های مکمل شناسی در خصوص مصرف منطقی و بهینه مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی نیاز به آگاهی و تشخیص صحیح دارد و به این جهت مصرف مکمل های غذایی بدون مشاوره با پزشک توصیه نمی شود. ضمن اینکه اطلاعات موجود در وبسایت مکمل شناسی به هیچ وجه جایگزین مشاوره با پزشک نخواهد بود و ضروری است قبل از هرگونه اقدامی، موضوع را با پزشک معالج مطرح نمایید.
مصرف مکمل های غذایی بویژه در خصوص کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری زمینه ای نظیر دیابت، بیماری های ریوی یا قلبی و عروقی دارند و همچنین در رابطه با زنان باردار از حساسیت بیشتری برخوردار است و ممکن است در صورت عدم توجه به توصیه های پزشک، منجر به عوارض غیر قابل جبرانی شود.