نقش ریز مغذی ها در بیماری های خود ایمنی

از بین عوامل محیطی علاوه بر عفونت ها، کمبود برخی ریز مغذی ها به عنوان عامل زمینه ساز، تشدید کننده و یا عامل تاخیر در پاسخ به درمان ذکر شده اند. در این مقاله به مرور برخی از این عوامل در ارتباط با بیماری های اتوایمیون پرداخته است. 

در مطالعات سال های اخیر استرس های اکسیداتیو به عنوانن یکی از عوامل بروز بیماریه ای اتوایمیون از جمله هنوخ شوئن لاین پورپورا و التهاب مزمن مفصل جوانان مطرح شده است و بنابراین تاثیر برخی از مکمل ها به عنوان آنتی اکسیدان در پیشگیری از بیماری و یا جلوگیری از شدت بیمار مطرح می باشد. به طور کلی در هر بیماری التهابی با افزایش واکنشگر های آازد اکسیژن در پیشگیری روبه رو هستیم.

هر چند نقش آن ها در بیماری زایی در بیماری های خاص مورد اختلاف نظر است، مطالعات متعددی بر نقش آسیب های اکسیداتیو و افزایش رادیکال های آزاد در بیماری های التهابی خود ایمن تاکید دارند. هم چنین در مطالعات اخیر شواهدی از بر هم خوردن تعادل بین سطوح سرمی آنتی اکسیدان ها در این بیماری ها یافت شده است. بنابراین افزودن داروهای با خاصیت آنتی اکسیدانی مانند ویتامین E به رژیم های درمانی بیماران مبتلا به بیماری های اتوایمیون می تواند در پاسخ درمانی مناسب تر موثر باشد. 

کودکان دچار آرتریت مزمن کودکان در معرض آسیب های اکسیداتیو قرار دارند و سطح سرمی عوامل ضد اکسیداتیو در افراد دچار آرتریت مزمن کاهش قابل ملاحظه ای داشتند. به عبارت دیگر استرس اکسیداتیو در آرتریت مزمن ایدیوپاتیک افزایش می یابد و دفاع آنتی اکسیدانی کاهش می یابد. 

بیماری های اتوایمیون و ویتامین ها: 

 ویتامین D: از بین ویتامین ها، نقش ویتامین D در درمان بیماری های اتوایمیون بسیار مطالعه شده است. هم چنین شواهد اپیدمیولوژیک نشان می دهد که ارتباط معنی داری بین کمبود ویتامین D  و بروز بیماری های خود ایمنی وجود دارد.

وجود گیرنده ویتامین D  یا VDRS  در سلول های ایمنی بدن موید این موضوع است که ویتامین D میتواند خاصیت تنظیم ایمنی داشته باشد. ویتامین D  در بهبود عملکرد اندوتلیال نقش داشته و در بیماران مبتلا به لوپوس باعث افزایش موفقیت درمان می شود. کمبود ویتامین D یک عامل خطر در عوارض قلبی-عروقی می باشد و بنابراین تجویز ویتامین D به عنوان مکمل می تواند با بهبود تون اتونوم قلبی باعث کاهش ریسک گرفتاری قلبی در بیماری های اتوایمیون شود. 

ویتامین A: از ویتامین های موثر دیگر در بیماری های اتوایمیون ویتامینA  می باشد. کمبود ویتامین A ارتباط مستقیمی با اختلال سیستم ایمنی و ابتلا به بیماری های عفونی دارد. کمبود ویتامین A  میتواند زیر گروه های سلول T، سیتوکائین ها و زیر گروه های انتی بادی های را تحت تاثیر قرار دهد. 

ویتامین E: در مطالعات حیوانی کمبود ویتامین E  و رژیم غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 و 6 نیز با تحت تاثیر قرار گرفتن سیستم ایمنی باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت می شود. ویتامین E و سایر مواد آنتی اکسیدان باعث افزایش تعداد سلول های CD4+ می شوند. هم چنین کمبود ویتامین E با آسیب به غشای لیزوزومی می تواند باعث شروع فرایند التهابی شود. 

ویتامین B6 یا پیرویدوکسین: کمبود پیروکسیدین سبب القای آتروفی سیستم لنفوئیدی و در نتیجه کاهش سلول های لنفوست می شود. هم چنین در کمبود پیرویدوکسین پاسخ آنتی بادی و تولید اینترلوکین 2 کاهش می یابد. 

روی: در حیوانات نشان داده شده است روی در پیشگیری از بیماری های اتوایمیون موثر است و میتواند از فرایند ایمونوپاتولوژیک جلوگیری نماید. 

مس: در مطالعات حیوانی نشان داده شده است مس در جلوگیری از عفونت موثر است و کمبود آن باعث اختلال عملکرد در سلول های T و کاهش تولید اینترلوکین 2 می شود. 

کمبود سلنیوم باعث افزایش ابتلا به بیماری های عفونی و ویروسی می شود. سلنیوم با افزایش عملکرد سلول های T وtnf بتا باعث افزایش فعالیت سلول های natural killer cell می شود. 

سایر موارد: رژیم غذایی حاوی اسید های چرب امگا 3 و 6 با کاهش کوکائین های پیش التهابی باعث تاخیر و کند شدن و شدت روند التهابی در بمیاری های اتوایمیون در مدل حیوانی شده است. مطالعات تجربی و بالینی نشان داده که مکمل روغن ماهی در رژیم غذایی، سبب تعدیل پاسخ های ایمنی و التهابی به ویژه در درگیری های مفصلی می شود. 

علاوه بر موارد فوق اختلالات تغذیه ای ناشی از وجود التهاب، درمان طولانی با داروهای استروئیدی و ایمونوساپرسیو و هم چنین کم تحرکی ناشی از بیماری های اتوایمیون، سبب بروز عوارضی می شود که نیازمند تجویز مکمل ها در طی درمان بیماری می باشد.

کاهش تراکم استخوانی و ریسک بروز استئوپروز، تجویز ویتامین D و کلسیم را در کنار سایر عوامل پیشگیری کننده ایجاب می نمایند. کم خونی بیماری های مزمن از عوارض شایع بیماری های اتوایمیون می باشد که گاهی نیازمند تجویز آهن می باشد. 

عوارض ناشی از برخی داروهای رایج در درمان بیماری های اتوایمیون نیز نیازمند تجویز پیشگیرانه مکمل های تغذیه ای می باشد. تجویز اسید فولیک یا اسیدفولینیک در درمان طولانی مدت با داروی منوترکسات برای پیشگیری از زخم های مخاطی از جمله این موارد است. 

چهارمین همایش مکمل های غذایی و رژیمی، خرداد ماه 95