مصرف منطقی مکمل ها در زنان

دکتر فاطمه سلیمانی

دکترای تخصصی مدیریت دارویی از دانشگاه تهران

دبیر کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی دارو

 **********************************

تجویز و مصرف منطقی مکمل ها در زنان به عنوان گروهی که موثرترین افراد جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور کلی زندگی یک زن را به چهار مرحله میتوان تقسیم نمود که در هر مرحله نیازهای تغذیه ای متفاوتی وجود دارد. این مراحل شامل: کودکی، سن بلوغ یا باروری، دوران بارداری و شیردهی، سن یائسگی. به جز دوران کودکی که نیازهای بدن افراد در زن و مرد یکسان می باشد، در باقی مراحل زندگی، زنان نیاز به مراقبت های خاص و مکمل های غذایی متفاوت خواهند داشت. 

در دوران باروری و بلوغ، بدن زنان به دلیل تغییرات هورمونی و نیز از دست دادن ماهانه خون و کاهش ذخیره آهن نیاز به مصرف مکمل های غذایی حاوی آهن دارد. این مکمل ها در شکل های نختلف و با خصوصیات گوناگون در بازار دارویی موجودند. املاح مختلفی از آهن در این مکمل ها استفاده می شود که هریک خصوصیات بالینی متفاوتی ایجاد می کنند. 

فارغ از این خصوصیات، میزان آهن دریافتی بدن (آهن المنتال) حدود 15 میلی گرم روزانه توصیه شده است. به شکل معمول بدن یک فرد سالم با تغذیه سالم و مناسب میتواند سایر موارد مورد نیاز خود را تامین کند. بارداری و شیردهی یکی از مهمترین بازه های زمانی  در زندگی زنان شناخته می شود. در دوران بارداری نیاز به آهن برای رشد  جفت و جنین به حدی است که به هیچ وجه از طریق مصرف مواد غذایی تامین نمی شود.

بنابراین مصرف حداقل 30 میلی گرم آهن المنتال برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن و عوارض آن بر رشد و تکامل جنین و افزایش خطر مرگ  و میر جنین ضروری است. نیاز به اسید فولیک در دوران بارداری افزایش می یابد. به دلیل نقش اسید فولیک در پیشگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی، بهتر است مصرف این مکمل از سه ماه قبل از بارداری شروع شود و برای خانم های بارداری که از قبل تصمیم به بارداری نداشته اند به محض اطلاع از بارداری مصرف روزانه یک عدد(400 تا 800 میکروگرم) از این مکمل توصیه می شود.

البته باید توجه داشت مصرف کافی منابع غذایی این ویتعامین به تنهایی نیاز بدن خانم های باردار به اسیدفولیک را تامین نمیکند و نمی تواند جایگزین مکمل اسید فولیک شود . میزان نیاز بدن به ید در زمان بارداری افزایش می یابد، لذا عموما مکمل های ویژه بارداری حاوی ید هستند. در این دورا میزان مورد نیاز کلسیم نیز در بدن زنان افزایش می یابد و به همین دلیل علاوه بر توصیه های تغذیه ای، عموما مصرف کلسیم نیز توصیه می شود. در دوران بارداری مصرف بیش از اندازه برخی مواد بایستی به دقت کنترل شود از این دسته میتوان به مصرف مکمل های حاوی ویتامین A اشاه نمود.

این ویتامین به اندازه مناسب از طریق تغذیه سالم و متعادل به دست می آید. لذا به هیچ وجه تجویز بیش از اندازه آن توصیه نمی شود. در دوران یائسگی نیاز به مکمل هایی مانند کلسیم و ویتامین D افزایش می یابد. از طرف دیگر مکمل های گیاهی حاوی فیتوپروژسترون ها مانند سویا نیز در کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و یا اختلالات خلقی موثر است. گرچه مکل های گیاهی باید تحت نظر پزشک  یا داروساز و با اطلاع پزشک معالج مصرف شوند. 

چهارمین همایش مکمل های غذایی و رژیمی خرداد ماه 95