مقایسه ویژگی های داروهای استنشاقی

مقایسه ویژگی های داروهای استنشاقی

(اسپری استنشاقی1 ، پودر استنشاقی2 و نبولایزر3)

در درمان " آسم " و " بیماری  مزمن انسدادی ریه4" ، داروهای گشاد کننده برنش  و کورتیکوستیروئیدها نقشی اساسی دارند که می توانند از طریق اسپری های استنشاقی تحت  فشار ، پودرهای استنشاقی و یا دستگاه های نبولایزر (جت  نبولایزر و اولتراسونیک) به بیمار تنفسی بیمار منتقل گردند.

انتخاب بهترین دارو و به دنبال آن بهترین دستگاه باید بر اساس بررسی فاکتورهای متعددی مانند توانایی فیزیکی بیمار، نوع بیماری، هزینه دارو و پذیرش بیمار صورت بگیرد و به دلیل پیچیدگی نحوه مصرف، آموزش مصرف به بیمار توسط داروساز و پزشک از ضروریات است.

امروزه بیشتر کورتیکوستروئیدها و گشاد کننده های برنش در هر3 شکل دارویی بالا فرموله و مصرف می شوند و با توجه  به اینکه صدها مقاله، دستگاه های استنشاقی را مقایسه کرده با این حال نتیجه گیری ها اغلب متفاوت بوده است. در گذشته استفاده از اسپری ها در بازارهای ایالت متحده و اروپا بیشتر مرسوم بوده ولی امروزه مصرف پودرهای استنشاقی در بازارهای دنیا از اقبال بیشتری برخوردارگردیده است.

نبولایزرها برای هر سنی و هر بیماری می تواند مورد استفاده قرار گیرد. حتا می توان چند محلول استنشاقی  را مخلوط و با هم استفاده نمود. مزیت دیگر نبولایزرها، امکان تجویز با دوز بالای داروهاست. برای مثال در درمان " فیبروز سیستیک5" توبرامایسین استنشاقی 300mg استفاده می شود که استفاده و فرمولاسیون آن به شکل اسپری و پودر استنشاقی ممکن نیست.

یکی دیگر از مزایای نبولایزرهای این است که بیماربه دلیل اینکه چندین دقیقه در معرض بخار حاصل از نبولایزر قرار می گیرد و به لحاظ روانی تاثیر درمانی بیشتری از این روش را متصور می گردد. دیگر اینکه نبولایزرها حاوی گازهای 6CFC و HFA7 نیستند و نمی توانند اتمسفر را تخریب کنند و نیز باعث ایجاد عوارض جانبی کمتر برای بیمارمی شوند و استفاده از آن با آموزش اندکی امکانپذیر است.

از معایب نبولایزرها می توان به طولانی تر بودن زمان استفاده نسبت به اسپری و پودر اشاره کرد. هر چند که دستگاه های نبولایزر جدید قابل حمل هستند، دستگاه های قدیمی تر نیاز به کمپرسور هوا دارند و بالطبع حمل و نقل  آنها در هر جایی امکان پذیر نیست. به لطف پیشرفت تکنولوژی، سیستم های اولتراسونیک ارزانتر شده و امکان استفاده برای تمامی بیماران فراهم گردیده است. بعضی از دستگاه های نبولایزر نمی توانند مایع دارویی را به ذرات ریز تبدیل کنند که برای انتقال بعضی از داروها مانند سوسپانسیون بودزوناید مناسب نیستند.

اسپری های تنفسی تحت فشار8 مزایای متعددی دارند مانند کوچک و قابل حمل بودن و سرعت استفاده و به دلیل همین مزایا در بسیاری از کشورها به عنوان دستگاه مورد پذیرش درمان آسم و COPD قرار گرفته است.

در بسیاری از موارد، اسپری ها قیمت مناسبی دارند و بعضی از فرمولاسیون های جدید با HFA، بیشتر از 50 درصد دارو را به بافت ها منتقل می کنند و به خاطر قابل حمل بودن و هزینه پایین تر ، بسیاری از مراکز علمی دنیا پیشنهاد تعویض و جایگزینی  نبولایزرها را با اسپری محفظ دار9 داده اند.

از معایب اسپری ها عدم وجود دوز شمار نامبرده می شود که بیمار از اتمام داروی خود مطلع نمی گردد که البته بعضی از کمپانی ها اکچواتورهای داروی شمارنده را طراحی کرده اند که در بعضی از بازارها موجود است. مشکل عمده استفاده از اسپری ها عدم هماهنگی تنفس (دم) و اسپری دارو است که می بایست سریع و هماهنگ انجام شود و اگر بیمار سریع و زود تنفس کند ، دارو به مجاری انتهایی نمی رسد. اگر چه استفاده از محفظه ها امکان حمل را کمتر می کند ولی میزان بیشتری از دارو به ریه ها منتقل می گردد. ایجاد الکتریسته ساکن در دیواره بعضی از محفظه ها نیز ممکن است باعث جذب ذرات دارو و انتقال کمتر به ریه ها گردد.

برای بچه ها ی کوچکتر از 4 سال نیز استفاده از محفظه با ماسک صورت توصیه می گردد.در کل اسپری ها از نظر مصرف سخت ترین دستگاه ها هستند و نیاز به آموزش دارند.

پودرهای استنشاقی را میتوان جدیدترین نوع دستگاه های استنشاقی دانست که چند نوع هستند: -تک دز که دارو در یک کپسول جداگانه وجود دارد. -دستگاه چند دز با محفظه دارو و -دستگاه  چند دز با دیسک های حاوی دز های جداگانه دارو.

در کل پودرهای استنشاقی به جهت مصرف راحت ترین طریقه مصرف را دارند چون مصرف و استنشاق دارو همزمان با دم بیمار انجام می شود و انرژی تنفس بیمار باعث انتقال پودر به مجاری تنفسی می گردد. معمولاً پودرهای تنفسی حاوی اکسپیان (مواد جانبی) نیستند ولی در بعضی موارد که مواد موثره دارویی مورد استفاده در حد میکروگرم می باشند از لاکتوز مایکرونایز برای فرمولاسیون استفاده می گردد.

استفاده از پودرهای تنفسی راحت و سریع است و نیازی به استفاده از محفظه نیست. پودرهای استنشاقی چند دوزی معمولاً دارای دز شمار هستند و آموزش نحوه استفاده آنها نسبت به اسپری ها راحت تر است.

از آنجائیکه جریان دمی بالایی برای استفاده از پودرهای استنشاقی لازم است بعضی از بیماران مانند کودکان زیر 5 سال  قادر به استفاده از پودر نیستند.

نکته مهم دیگر در پودرهای استنشاقی ، امکان فرمولاسیون بیشتر داروها به این فرم است که در اسپری های تنفسی HFA، بعضی از داروها به سختی  با این گاز پروپلان فرموله می شوند.

1- Metered-Dose Inhaler (MDI)

2- Dry Powder Inhaler (DPI)

3- Nebulizer

4- Chronic obstructive pulmonary disease (COPD)

5- Cystic fibrosis (CF)

6- Chlorofluorocarbons (CFCs)

7- Hexafluoroacetone (HFA)

8- Pressurized Metered Dose Inhaler (pMDI)

9- MDI/chamber