شرایط اضطرار هوا، نفس‌ها را تنگ می‌کند؛ دکتر مراد هاشم زهی
دکتر مراد هاشم زهی-عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی
وضعیت هوا در شرایط اضطرار قرار دارد. این جمله ای است که در چند ساله اخیر، بارها و بارها آن را از رسانه‌های مختلف شنیده‌ایم. همه می دانیم نقش بسیاری از آلاینده‌ها در این میان، بی تأثیر نیست. آلاینده‌هایی که ریه‌های مان را از بسیاری از آلودگی‌ها انباشته می‌کند و برای زدودن آنها نیاز به هزار و یک درمان داریم. بسیاری از کمیسیون‌ها و جلسات مختلف پزشکی و غیر پزشکی تشکیل می‌شود تا راه چاره ای برای فرار از این آلودگی‌ها پیدا شود. تلاش ها معمولا بر این مدار استوار است که با جمع آوری اطلاعات و بررسی نمونه های تجربه شده مشابه در کشورهای دیگر ،نحوه ارتباط و وظایف نهادها و ارگانهای مربوط در شرایط پایداری و وارونگی دما و آلودگی بیش از حد استاندارد ،تعیین و اقدامات مقتضی در سطوح مختلف عملکردی با گزینه های متناسب با این شرایط ،بررسی و تصمیماتی اتخاذ گردد.
تهران، یکی از همان کلانشهرهایی است که جمعیت بالایی را در دل خود جای داده است. پایتخت ایران، در بسیاری از اوقات، نفسش به شماره می افتد. دمی که معمولا بازدمی در پی خواهد داشت، گاهی اوقات برای سالمندان یا کودکان بی بازدم خواهد بود. واقعه تأسف باری که بسیاری از مسئولان را بر آن داشته است که جلسات پی در پی را برگزار کنند تا این معضل بزرگ محیط زیستی و اجتماعی را رفع کنند. در این میان، بیماری‌های تنفسی و ریوی جای خود را در سبد هر خانوار باز کرده است. بیماری‌هایی که نقش تیره ای را در ریه‌های بیماران باز می‌کند. دکتر مراد هاشم زهی، نایب رییس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در خصوص منشاء آلودگی ها می گوید: در کنار آلودگی ناشی از صنایع که بیشتر ناشی از صنایعی همچون نیروگاههای حرارتی، کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، سیمانسازی، کاغذسازی، آجر پزی،نساجی، دباغی است، باید بگوییم که آلودگی های ناشی از حمل و نقل نیز به اندازه آلودگی صنعتی مهم و از اهمیت برخوردار می‌باشد. آلودگی ناشی از حمل و نقل و وسایل نقلیه به شکل گازهای خروجی از اگزوز، ذرات معلق، صدا و غیره می‌باشد.
اتومبیل ها، اتوبوس ها، و کامیون ها در آلودگی هوا نقش بسیارمهمی را ایفا می نمایند. وقتی که موتور این وساءط نقلیه سوخت (بنزین و یا گازوئیل) مصرف می نمایند، مقدار زیادی مواد شیمیائی تولید می نمایند که این مواد از طریق اکزوز این وسائل وارد اتمسفر می گردد. بعلاوه مقداری از مواد سوختی مورد مصرف این وسائل بدون اینکه حتی سوزانده شوند، تبخیر شده و در اتمسفر پخش می شوند و باعث آلودگی هوا می گردند. آلاینده هائی که در اثر ترافیک وارد اتمسفر می شوند شامل: اکسیدهای نیتروژن، منو اکسید کربن، دی اکسیدکربن، ترکیبات آلی فرار، ذرات و ازون می باشند که هریک از این ها اثرات زیانباری برروی سلامت انسان دارند. این آلودگی با اتخاذ روشهای برنامه‌ریزی کشوری، منطقه‌ای و شهری و استفاده از اتومبیل ها و سوختهای مناسب همراه با اعمال تکنولوژی کنترل آلودگی به حداقل می‌رسد.
نایب رییس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سئوال که نحوه مدیریت آلودگی هوا چطور است، می‌گوید: در اصطلاح پزشکی مدیریتی که می‌شود، درمان علامتی است. به این صورت که باید علامتی ظاهر شود و درمان صورت بگیرد. مثل همین بیماری‌هایی که در زمان آلودگی هوا نمود پیدا می‌کند. اگر بیماری سخت باشد، آن را با روشهای درمانی مختلف، رفع و رجوع می‌کنند. البته درمان‌های وسیع و زیربنایی را برای بیماری‌هایی که مولتی فاکتوریال است، می‌توان انجام داد. طبیعتا درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های هوا زمان بر است ودرکنار آن هزینه بر نیز هست.
آلودگی هوا، علتی است که می‌تواند بیماری‌های بسیاری را از خود منشعب کند. از سوزش چشم و بیماری‌های پوستی گرفته تا آسم و نفس تنگی سوغات این روزها ناپاک است. روزهایی که بسیاری از نمایندگان مجلس را برای چاره جویی به صحن مجلس می‌کشاند تا بلکه بتوانند راه گریزی را برای این پدیده نه چندان ساده پیدا کنند. هر چند سابقه مطالعات در خصوص کنترل آلودگی تهران به طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران باز می گردد که با همکاری سازمان همکاریهای بین المللی ژاپن (jica) وزارتخانه‌ها و سازمانهای مختلف داخلی و شرکت کنترل کیفیت هوا بعنوان نماینده شهرداری تهران طی سالهای1376-1374 انجام گردید اما هاشم زهی معتقد است: با همه تلاش هایی که صورت گرفته هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب راه طولانی در پیش داریم. متاسفانه اعمالی که سریع بتواند راه علاجی را پیش پای مردم در روزهای آلوده بگذارد، وجود ندارد. پیش بینی‌های عملیاتی برای رفع آلودگی هوا، از سالهای قبل باید صورت می‌پذیرفت. اما این امر انجام نشد. تنها راه علاج را زمانی که آلودگی هوا تشدید پیدا می شود، انجام می‌دهند.کارهایی شامل محدودیت‌های تردد اتومبیل‌ها، تعطیلی مدارس و ... را زمانی که هوا در شرایط ناسالم قرار می‌گیرد، انجام می‌دهند.
به اعتقاد هاشم زهی لازم است که در ابتدای امر این کارخانه های صنعتی مجهز به تکنولوژی های پیشرفته شوند تا از درصد آلایندگی آنها کاسته شود. هاشم زهی در این خصوص با اشاره به ضرورت ارتقای سطح تکنولوژی واحدهای صنعتی برای کاهش میزان آلودگی هوا، تاکید دارد: در غیر این صورت باید اقداماتی نظیر تغییر کاربری، انتقال و در نهایت پلمپ کارخانه های صنعتی تهران در نظر گرفته شود. اما در حال حاضر و به این سرعت، نمی‌توان این کارها را انجام داد. هر کار و پیشنهادی هم که ارائه شود، به سرعت قابل انجام نیست. بنابراین، درمان هم همین شرایط را دارد.
مطمئناً مبارزه با آلودگی هوا و راه‌های درمانی آن بودجه ای را می‌طلبد. نایب رییس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این مورد پاسخ می‌دهد: در زمینه مبارزه با آلودگی هوا، کمبود اعتبار وجود دارد. دولت باید لایحه بدهد و به تناسب آن تأمین اعتبار شود. بالطبع وقتی بیماری پیش می‌آید، بودجه ای را نیز باید برای از بین بردن آن درنظر گرفت. این بودجه‌ها بر دوش دولت تحمیل می‌شود. هزینه‌هایی که در زمان پیشگیری کمتر از زمان درمان بیماری‌هاست.
