کمبود ویتامین D در کودکان و نوجوانان، دکتر فهیمه سهیلی پور
دکتر فهیمه سهیلی پور، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم کودکان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات جراحی‌های کم تهاجمی مجتمع آموزشی، درمانی و پژوهشی حضرت رسول (ص)
ازآنجایی‌که علاوه بر مباحث مرتبط با حوزه غدد نظیر بلوغ دیابت، تیروئید، بلوغ زودرس و...، تحقیقات قابل‌توجهی نیز در زمینه عوامل بروز چاقی و نحوه مواجهه با آن انجام داده، موضوع مکمل‌های ویتامین دی در کودکان و نقش آن را در تامین سلامت آن ها را با وی در میان گذاشتیم.
*****************************************
ویتامین D یک ماده مغذی اساسی است که در هموستاز کلسیم و سلامت استخوان‌ها نقش اساسی دارد.
کمبود شدید ویتامین D در شیرخواران و کودکان می‌تواند باعث بروز ریکتز و در نوجوانان و بالغین باعث بروز استئومالاسیا شود.
کمبودهای شدید در هر سنی ممکن است به بروز هایپوکلسمی و تشنج ناشی از آن منجر شود. اسکرینینگ یا غربالگری روتین و چک سطح ویتامین D در شیرخواران و کودکان دارای ریسک فاکتور برای کمبود ویتامین D توصیه‌شده است.
این ریسک فاکتورها شامل موارد زیر است:
سابقه پره مچوریتی،
تغذیه انحصاری با شیر مادر بدون استفاده از قطره‌های ساپلمنت حاوی ویتامین D،
پوست تیره با رژیم‌های نامناسب و غیر معمول،
زندگی در ارتفاعات،
ابتلا به سوء جذب و مصرف داروهای خاص
شیرخواران شیر مادر خوار نیازمند دریافت روزانه 400 واحد از ویتامین D از نخستین روزهای بعد از تولد می‌باشند. شیرخوارانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند فقط در صورتی نیازمند ساپلمنت ویتامین D اضافی نیست که روزانه حداقل ml 1000 یا 33 انس از شیر خشک را دریافت نمایند.
جالب است بدانیم بین میزان چاقی و سطح ویتامین D رابطه معکوس وجود دارد و نوجوانان چاق در مقایسه با افراد با وزن نرمال به میزان بالاتری از ویتامین D نیازمند هستند.
درمان در تمام کودکان با سطح 25OHD کمتر از 20 ng/mli ضروری است. این درمان بر اساس سن بیمار، شدت کمبود، شیوه زندگی و میزان کمپلیانس دارویی متفاوت است؛ بنابراین نوزادان، شیرخواران 1 تا 12 ماه، کودکان بزرگ‌تر، بیماران چاق، بیماران مبتلابه سوء جذب و کسانی که از داروهای با تداخل در متابولیسم ویتامین D استفاده می‌کنند به دوزهای متفاوتی از درمان اولیه و نگه‌دارنده نیازمند هستند.
همچنین کودکان با سطح بالای PTH و آن‌ها که از علائم بالینی ریکتز رنج می‌برند باید همزمان از مکمل‌های کلسیم هم استفاده کنند. این درمان همچنین در مبتلایان به هایپوکلسمی علامت دار (مانند تشنج و تتانی) ضرورت داشته و در فاز حاد بیماری به‌صورت داخل وریدی توصیه می‌شود.
پیگیری آزمایشگاهی بیماران مبتلا به کمبود ویتامین D به جهت بررسی پاسخ به درمان و همکاری در مصرف دارو جزء مهمی از درمان این کودکان محسوب می‌شود که نباید مورد غفلت واقع شود.
