« هویت آزاد از دولت »، دکتر علی منتصری

« هویت آزاد از دولت »

 با دکتر علی منتصری

دکتر علی منتصری باسابقه چهار دهه کار مدیریتی در شرکت‌های واردکننده دارو (روش و جهان بهبود)، توزیع‌کننده دارو (دارو پخش و رازی) و تولیدکننده دارو (جابر ابن حیان و آفا شیمی) و همچنین ده سال معاونت اداره کل امور دارو ازجمله پیش‌کسوتان تمام‌عیار داروسازی هستند که در فرصتی مغتنم در مورد چالش‌های صنعت دارویی کشور با ایشان به گفتگو نشستیم.

*****************************

امروز باید اذعان کنیم صنعت داروسازی کشور با چالش‌های اساسی و مبنایی متعددی درگیر است. صنعت امروز ما کاملاً فرسوده است و نیازمند عزم ملی برای بازسازی، نوسازی و استانداردسازی مطابق هر آنچه نهادهای بین‌المللی تعریف می‌کنند، دارد؛ اما در میان همه چالش‌ها باید محور اصلی را «داشتن هویت آزاد از دولت و رهایی از حاکمیت نگاه دولتی» بدانیم. 

صنعت داروسازی کشور هنوز نهاد دولتی است و اگر بدنبال پویایی است باید از سیطره تصمیم‌گیری‌های وزارتی خارج شود و مالکیت خصوصی پیدا کند. آینده داروسازی و صنعت داروسازی کشور در نگاه صحیح به زنجیره تأمین و صد در صد خصوصی‌ است. وقتی سیر زندگی یک سرمایه‌گذار خصوصی را از لحظه ورود به یک صنعت تا لحظه خروج دنبال می کنیم می بینیم وقتی صنعتی را پایه‌گذاری می‌کند، همه وجودش را وقف رشد و گسترش آن می کند و با اختیار تام به دنبال مدیر لایق و استفاده بهینه از هر آنچه منافع نامیده می‌شود می کند تا اینکه سرانجام عمرش به سر رسد.

این انسان وقتی از دنیا می‌رود دیگر کارخانه خود را با خود یدک نمی‌کشد، بلکه آن کارخانه منبع اشتغال اصلی جوانان تحصیل‌کرده و کارآزموده کشور خواهد شد؛ بنابراین، این چه تفکری است که دولت خودش می خواهد راسا به صنعت داری بپردازد؟

بهر حال برخی صنایع،صنایع استراتژیک هستند که ممکن است واگذاری صد در صدی آنها به بخش خصوصی صلاح نباشد.

مطلب شما صحیح است و کسی مخالف آن نیست.دولت اگر قصد رشد اقتصادی دارد باید صرفا صنایع صد درصد استراتژیک و همچنین صنایعی که برای بخش خصوصی مقرون به صرفه نیست را در قالب طرح‌های ملی، در دست خود بگیرد و الباقی را به بخش خصوصی واگذار کند. بنیان اقتصاد دارو بستگی به این تصمیم اساسی دارد که نهادهای دولتی و خصوصی کاسه داغ‌تر از آش نباشند و زمینه استقلال این صنعت را فراهم آورند.

تنها در آن موقع است که می‌توانیم نهادهای اقتصادی رقابت پذیر را در گستره داروسازی کشور تصور کنیم.

اول اینکه صنایع داروسازی اگر از کنترل‌های دولتی و مدیریت دولتی نجات پیدا کند به شکل انفجاری نقش خود را در داخل کشور و منطقه ایفا خواهد نمود و صدالبته برای تدوین برنامه استراتژیک به بهره‌برداری از تمام نیروهای خلاق فعلی در قالب کمیته‌ای با اختیارهای تام نیاز و در نهایت به رئیس ‌جمهور و تصمیم‌گیری کلان‌نگر نیاز دارد.

دوم اینکه فنّاوری و دانش فنی، پایه و اساس نوآوری‌های اقتصادی است و صنایع عقب‌مانده از فنّاوری‌های روزآمد نمی‌توانند هویت کیفی به خود گیرند و جهان‌شمول گردند؛ بنابراین یک عزم ملی لازم است تا با عقلانیت تمام و کمال و نگرش اقتصادی و طولانی‌مدت از توانمندی‌های فنی و علمی بین‌المللی که در دسترس است، برای بازسازی و نوسازی صنایع داروسازی استفاده کند.

خوشبختانه صنعت داروسازی کشور ذات باانگیزه و نگاه استراتژیک دارد و مدیران آن جهان‌دیده هستند و توانایی استفاده از الگوهای تجربه‌شده در کشورهایی مثل هند و چین و سایر مناطق رادارند. 

سوم اینکه امروز برند، جایگزین منابع خدادادی و ثروت‌های زمینی گردیده ‌است. کشورهایی که صاحب برندهای معروف هستند، موزه‌هایی درست کرده‌اند که مرتب توریست ها از آن‌ها دیدن می‌کنند و با پرداخت ورودی، منبع ثروت تمام‌نشدنی ایجاد می‌شود. مارک‌ها و برندها امروز توانمندی کشورها را دامن می‌زنند. به‌جای نفت ایران، فرانسه پیرکاردین، ایوسن لوران و دوپونت را دارد و ایتالیا گوچی، ورساچه و فراری را دارد؛ بنابراین شکی نیست که راه آینده صنعت داروسازی در بازار رقابت از برند ژنریک ساز، خواهد گذشت، امروزه 30 درصد فروش شرکت اسوه را اسویکس می‌پوشاند که هرساله سهم آن بیشتر گردیده و بیشتر از 50 درصد بازار کلوپی تگرول را به خود اختصاص داده است. 

چهارم اینکه با تفکیک مصرف‌کننده از تولیدکننده در نحوه قیمت‌گذاری و پرهیز از روش‌های قیمت گذاری تاریخ گذشته می‌توان توان اقتصادی صنعت داروسازی را با نگرش به بازارهای جهانی دگرگون سازد و درنهایت اینکه در این ورطه، بازپروری و توسعه منابع انسانی نیز از اولویت برخوردار است.

ببینید دنیای امروز تدریجاً مردم را به حال خود گذاشته که کسب‌وکار حرفه‌ای و اخلاقی را پایه‌ریزی نمایند و این کسب‌وکار آزاد فقط درباره ساختن کالاهای کیفی و رقابت علمی و سرشاخ شدن برندها در بازار داخلی و خارجی معنی پیدا می‌کنند، امروزه علمی که این پدیده را هدایت می‌کند، بازاریابی است که در عرصه داروسازی نقش مهمی ایفا می‌کند و بدون آن عرصه سالم رقابت هرگز پدید نخواهد آمد. البته مسلماً حوزه دارو به دلیل اینکه با جان مردم ارتباط دارد باید مبتنی بر اصول اخلاقی و منفعت ملی باشد.

حاکمیت بجای دخالت در صنایع داخلی و فن‌آوری‌های نوین، باید به حمایت از تراز پرداخت‌ها ازجمله پیش‌پرداخت برای خریدهای دولتی، اعتبارات کم کارمزد، کمک‌های تشویقی بپردازد و همچنین کنترل نقدینگی و تورم را در کنار سرمایه‌گذاری در فن‌آوری‌های نوین و کنترل ادغام‌ها و جلوگیری از تراستها را در دستور کار قرار دهد که در حال حاضر کمتر توجهی در این زمینه شده است.

پیش از پرداختن به نگرش‌های منفی در گام نخست باید بررسی کنیم که چگونه کشورهایی نظیر چین و هند که نیم قرن پیش از فقیرترین و ناتوان‌ترین کشورها در صنعت داروسازی بودند، با نگاه به بیرون مرزهای خود هرچند که جمعیت میلیاردی داشتند توانستند در عرصه داروهای ژنریک سرآمد گردند؟ اگر الگوهای آن‌ها را به‌دقت بررسی کنیم شاید پاشته آشیل رشد آینده صنایع داروسازی ما زودتر شناسایی شود. 

در آن زمان کشور ما صنایع خوبی تحت لیسانس کمپانی‌های چندملیتی داشت و رقابت در بازاریابی به نهایت رشد خود رسیده بود. ما باید مسیری را که آن‌ها طی کرده‌اند مطالعه کنیم؛ اما به‌طور اجمالی بعد از 40 سال خدمت در صنایع داروئی و عرصه‌‌های مختلف داروسازی شک ندارم که به‌طورکلی رانت‌خواری و کسب درآمد سرشار و سریع از بازرگانی دارو همواره یکی از آفت‌های فعالیت‌های انحصاری بوده است، در کنار آن ‌قدر منابع انسانی فرهیخته را آن‌چنان‌که شایسته بوده ندانسته‌ایم.

غفلت در توانمندسازی نیروهای کارآفرین نیز یکی دیگر از آفت‌هایی است که متوجه صنایع دولتی است. از منظر دیگر سیاست‌زدگی به‌جای نگاه اقتصادی در بنگاه‌های صنعتی که با محصولات سلامت‌محور نظیر دارو ارتباط دارند نیز مزید بر علت شده است.به هر حال امیدوارم واکاوی تجربه های تلخ گذشته،زمینه ساز رشد این صنعت باشد