گفته های دکتر سید حسین اردهالی در مورد اهمیت تغذیه فرموله
آقای دکتر بحث ما متمرکز بر غذاهای فرمولهای است که برای برخی بیماران تجویز می‌شود. لطفاً تعریف علمی و مشخصی از این نوع غذاها بفرمایید.
به‌طورکلی باید بگوییم که توجه به تأمین نیازهای تغذیه‌ای در مورد بیماران بستری‌شده در بیمارستان و علی‌الخصوص در بخش‌های مراقبت‌های ویژه از اهمیت زیادی برخوردار است. بیمارانی که در شرایط بحرانی (به دلیل شدت بیماری و پیچیدگی مراقبت) در بخش آی سی یو به سر می‌برند، نسبت به سایر بیماران به سوءتغذیه مستعدتر هستند. درواقع جراحی هرچقدر موفق و کادر درمانی هرچقدر هم ورزیده باشند، بازهم ممکن است به علت حمایت‌های تغذیه‌ای نامناسب و ضعیف، اثر درمانی مناسبی در برنداشته باشد.
برای ما این نکته مهم است که یا بیمار خودش بتواند غذا بخورد که اگر در شرایطی باشد که امکان تغذیه دهانی داشته باشد این بهترین گزینه خواهد بود؛ اما در شرایطی که این امکان برای او میسر نباشد تغذیه از طریق لوله‌ای انجام خواهد شد که اکثراً از دهان و بینی داخل معده گذاشته می‌شود.
غذاهای فرموله از فرمولهای از پیش تعیین‌شده تشکیل‌شده است که عمدتاً برای خوراک بیمارانی که قادر به خوردن مواد غذایی و بلع نیستند یا به دلایل مختلف ازجمله احتمال آلودگی و عدم امکان تنظیم دقیق ریزمغذی‌ها در غذا، مصرف غذاهای آشپزخانه‌ای نیز برای آن‌ها توصیه نمی‌شود.
همان‌طور که گفتم در این روش مواد غذایی و آب موردنیاز بدن به‌صورت مایع یکدست و هموژن در حجم و زمان‌های مشخص که اصطلاحاً «غذای فرموله» نامیده با لوله و از طریق بینی وارد دستگاه گوارش بیمار و به این صورت مواد مغذی ضروری و موردنیاز بیمار تأمین می‌شود.
نوع ترکیبات موجود در این غذاها بستگی به شرایط بیمار دارد و بر اساس تنوع بیماران و شرایطی که دارند باهم فرق می‌کند. در واقع فرمول‌ها از قبل تهیه می‌شوند و به‌عنوان فرموله‌های پایه یا استاندارد که میزان کالری و قند و چربی و ریزمغذی‌های آن‌ها مشخص و معین است در دسترس هستند.
چرا تأکیددارید که غذاهای آشپزخانه‌ای برای بیماران آی سی یو توصیه نشود؟
محلول‌های تغذیه‌ای دست‌ساز که غالباً از سوی همراهان برای بیماران بستری در ICU و بخش مراقبت‌های ویژه تهیه می‌شود، در مقایسه با «غذای فرموله» ازنظر مواد مغذی و همچنین بهداشتی در رده پایین‌تری قرار دارد. «غذای فرموله» غذایی خاص و سرشار از.. کالری، پروتئین و سایر ریزمغذی‌های موردنیاز بدن است که معمولاً از طریق لوله (نوع خوراکی) یا به‌صورت تزریقی مصرف می‌شود. از طرف دیگر غذاهایی که در منزل تهیه می‌شود ازلحاظ دغدغه تأمین، برای خانواده به‌صرفه نیست. هر بیمار برای تغذیه به دو تا سه بار خوراک در روز نیاز دارد که خانواده مجبور است برای فراهم کردن آن چند بار مسیر خانه تا بیمارستان را طی کند. همچنین گرم و سرد شدن غذا و مسیر رفت‌وآمد، آلودگی‌هایی به همراه خواهد داشت. در غذاهای آشپزخانه‌ای رعایت استاندارد بودن و محاسبه کالری عمدتاً لحاظ نمی‌شود و از طرفی آلودگی محیط تهیه و طبخ است که به‌هیچ‌عنوان برای بیمار ICU مناسب نیست.
تا چه میزان استفاده نکردن از غذاهای فرموله در شرایط بیمار تأثیرگذار است؟
برای بیمارانی که امکان دریافت غذا از طریق خوردن را ندارند باید به‌گونه‌ای مواد غذایی موردنیاز بدن آن‌ها را تأمین کنیم. از طرفی برای این بیماران به دلیل احتمال آلودگی و سایر مواردی که در بالا اشاره کردم ترجیح می‌دهیم غذاهای آشپزخانه‌ای و دست‌ساز هم استفاده نشود. پس باید به‌جرئت بگوییم که حمایت تغذیه‌ای از چنین بیمارانی ضروری است. در شرایطی ممکن است براثر سوءتغذیه بیماران در ICU شاهد بروز عوارضی از قبیل بروز عفونت‌ها و کاهش پاسخ بیمار به اقدامات درمانی نیز باشیم. مثلاً اگر فردی دچار سکته مغزی و ضربه‌مغزی شده است و در ICU نگهداری می‌شود، اگر از تغذیه درست برخوردار باشد امکان بهبودی او افزایش می‌یابد و برعکس اگر از تغذیه نامناسبی برخوردار باشد و مواد غذایی موردنیاز به بدن او نرسد احتمال التیام زخم‌ها و بهبودی کاهش و احتمال مرگ او افزایش می‌یابد و چه‌بسا بیماران بسیاری در بخش‌های مراقبت‌های ویژه و سایر بخش‌ها به دلیل دریافت نکردن مواد مغذی بدن و همچنین سوءتغذیه جان خود را از دست می‌دهند که این مسئله در ICU به دلیل وضعیت حساس و اضطراری بیماران بیشتر است. به‌طورکلی رعایت رژیم غذایی ویژه هر بیماری موجب می‌شود دستگاه‌های گوناگون بدن از زیان‌های مصرف نامتناسب برخی مواد مغذی که براثر تغییرات فیزیولوژیک ناشی از بروز بیماری ایجادشده‌اند، مصون بمانند و در ضمن از مزایای مصرف برخی دیگر از مواد مغذی که به درمان علل و زمینه‌های بیماری کمک می‌کنند، بهره‌مند شوند
اجمالاً بفرمایید این نوع تغذیه برای چه بیمارانی نیاز است؟
به عموم بیمارانی که در ICU بستری هستند توصیه می‌شود که از غذاهای فرموله استفاده کنند؛ اما برای بیماری‌هایی مثل سوختگی یا بیماران تصادفی یا شکستگی‌های زیاد یا بیماران سرطانی که نیاز به کالری بیشتر دارند میزان کالری در فرموله را می‌شود معین کرد. یا در شرایطی که بیمار در وضعیت خاص قرار داشته باشد طبیعتاً در بالانس کالری یا قند و چربی یا سایر ریزمغذی‌ها و الکترولیت‌ها تغییراتی داده می‌شود و یا پروتئین‌های سهل‌الهضم داده می‌شود که عمدتاً در بیمارانی که تغذیه از طریق.. مستقیم در روده انجام می‌شود که معده درروند آن نقشی ندارد. این‌ها نیاز به فرمولهای خاصی دارند
از نگاه جنابعالی، فرموله‌ها غذا هستند یا دارو؟
در شرایط حاد مراقبت‌های ویژه، حمایت تغذیه‌ای از دیدگاه کادر درمانی، همچون تجویز دارو الزامی است و باید هر چه سریع‌تر بر اساس برآوردهایی که با استفاده از فرمولهای علمی صورت می‌گیرد، نسبت به حمایت تغذیه‌ای از بیمار اقدام شود. شاید بتوان گفت که فرموله‌ها برای بیماران ICU مثل دارو حیاتی و ضروری است. ولی ازلحاظ علمی باید به‌عنوان غذا شناخته شوند.
در این میان جای داروسازان بالینی خالی نیست؟
داروساز بالینی در تغذیه نقش دارد و یکی از نقش‌های داروساز بالینی می‌تواند نظارت بر تهیه فرموله‌های تزریقی است که در اتاق‌های ویژه در بیمارستان‌ها تهیه می‌شود و ما به‌جای اینکه در ظرف مجزا به‌صورت قند و چربی و پروتئین داشته باشیم، به‌صورت یک واحدی باشد و با نظارت داروساز بالینی فرایند تهیه این فرموله‌ها انجام بپذیرد. حذف جمله
آیا استفاده از غذاهای فرموله منجر به کاهش هزینه‌های بیمارستان هم خواهد داشت؟
بله به‌طور حتم. ازآنجاکه درروند بهبودی تأثیر بسیار مؤثری دارند، طبیعتاً کاهش طول زمان بستری بیمار در ICU در هزینه‌های بیمارستانی بسیار مؤثر خواهد بود.
در رابطه با تجویز غذاهای فرموله مهم‌ترین دغدغه شما چیست؟
مهم‌ترین موضوع به بحث هزینه‌های ریالی استفاده از این غذاها برای بیماران برمی‌گردد. مشکلاتی که درراه تجویز غذاهای فرموله داریم این است که تا قبل از طرح تحول نظام سلامت این هزینه باید توسط بیمار به‌صورت آزاد پرداخت می‌شد که به قولی پرداخت از جیب بود؛ اما امیدواریم که در طرح تحول نظام سلامت این غذاهای فرموله هم در سبد بیمه‌ای سلامت قرار بگیرد. در حال بررسی و رایزنی با متولیان سلامت هستیم که این اتفاق بیفتد
