خستگی، مشکل تنفسی ، سندرم پای بی قرار و مشکلاتی که ناشی از فقر آهن است

آهن برای توانایی حمل اکسیژن توسط  سلول های قرمز خون، تولید هورمون تیروئید ،تولید دوپامین و اپی نفرین ،حفاظت و ترمیم ژن ها، تولید انرژی در بدن و عملکرد عضلانی مورد نیاز است. کمبود آهن اغلب به تدریج توسعه می یابد، بنابراین اکثر مردم حتی متوجه نیستند که مشکلی دارند. افراد ممکن است دچار ضعف تنفس، سندرم پای بی قرار (RLS)،  کمبود انرژی یا احساس افسردگی شوند .


آنمی ناشی از فقر آهن :

آنمی به عنوان بیماری شناخته شده است که در آن توانایی خون در حمل اکسیژن به بافت های سراسر بدن کاهش می یابد. شایع ترین نوع آن آنمی ناشی از فقر آهن است که 50 درصد از کل موارد آنمی را شامل میشود و در خانم ها دو برابر بیشتر دیده می شود .طبق گفته ی سازمان بهداشت جهانی بیش از 30 درصد از مردم کل دنیا آنمی دارند .هموگلوبین پروتئین ویژ ای ست که وظیفه حمل اکسیژن و کربن دی اکسید را بر عهده دارد که با کاهش آن در بیماری آنمی بافت هایی از قبیل مغز و عضلات از اکسیژن محروم میشوند.


علایم آنمی ناشی از  فقر آهن:

شایع ترین علامت خستگی است زیرا که همه ی سلولها در بدن برای تولید انرژی به اکسیژن نیاز دارند.با کاهش تعداد گلبول های قرمز و هموگلوبین به کمتر از حد طبیعی، اکسیژن رسانی در بدن مختل می شود در حقیقت  اولین نشانه های کمبود آهن احساس خستگی، ضعف و بی حالی است .کمبود آهن هم چنین موجب سندرم پای بی قرار (سوزن سوزن شدن احساس ناراحتی و مور مور شدن پا )، افسردگی ،سرگیجه ،خستگی ،احساس سرما ، از دست دادن مو، به خصوص ریزش مو قبل از یائسگی، ضربان قلب سریع  و تنگی نفس می شود از آنجا که این علائم بسیاری از علل احتمالی دیگری دارد، کم خونی اغلب ناشناخته می باشد . علائم بسته به شدت کمبود آهن متفاوت است و در طول زمان می تواند به آرامی  پیشرفت کند.

ممکن است کمبود آهن یا کم خونی بدون  هیچ علامتی  ایجاد شود. کم خونی اغلب به تدریج توسعه می یابد، بسیاری از کودکان مبتلا به آنمی خفیف هیچ نشانه ای ندارند. بسیاری از بزرگسالان خستگی یا افسردگی خفیف را تجربه می کنند که ممکن است به سایر علل مربوط باشد.


دلایل آنمی ناشی از فقر آهن:

 از دست دادن خون در شرایطی مانند قاعدگی زنانه ،خونریزی از زخم و بیماری التهابی روده ،بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو ، جذب نا کافی آهن در بیماری سلیاک و اختلالات گوارشی ، عفونت های مزمن ویروسی از قبیل هپاتیت C، HIV

بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، افزایش نیاز به تولید خون در شرایطی مانند بارداری و دوره ی رشد کودکان  میتواند موجب آنمی شود .فقدان آهن در بیماری هیپوکلوریدیا یا همان کاهش اسید معده نیز دیده می شود که موجب کاهش هضم غذا و جذب مواد مغذی آن می شود .

 خطر کمبود آهن در موارد زیر دیده میشود :
افزایش سن •سرطان• بیماری سلیاک•بیماری مزمن کلیوی•بیماری کرون• جراحی بای پس معده•  هیپوکلوریدیا (اسید معده کم)• عفونت هایی مانند پیلوری• دوره های طولانی قاعدگی • چاقی•بارداری• تروما• کولیت اولسراتیو• رژیم گیاهخواری


اطمینان حاصل کنید که آزمایش درست را انجام می دهید :

آزمایش شمارش کامل خون CBC جهت تشخیص آنمی به صورت معمول مورد استفاده قرار میگیرد که شامل  شمارش تعداد گلبول های قرمز نابالغ، تعداد گلبول های قرمز بالغ، غلظت هموگلوبین و اندازه و شکل گلبول های قرمز همراه  تعداد گلبول های سفید خون و پلاکت ها است  اما وضعیت آهن-فریتین خون را مشخص می کند.

فریتین ذخیره ی آهن در بدن است که بیشترین غلظت فریتین در کبد، طحال، مغز استخوان و ماهیچه های اسکلتی است. با این حال، بخشی  از فریتین در خون جریان دارد، به همین دلیل است که می توان  سطح آن را در یک آزمایش خون تشخیص داد.  سه ماه قبل از  ظهور کاهش ذخیره آهن در آزمایش CBC ذخیره ی فریتین خون کاهش می یابد و از آنجا که آهن برای بسیاری از فرآیندهای مختلف در بدن استفاده می شود، مردم می توانند نشانه های کمبود آهن را پیش از اینکه در CBC ظاهر شوند، تجربه کنند.

 آزمایش فریتین سرم، قابل اطمینان ترین آزمون غربالگری برای وضعیت آهن است. محدوده های  طبیعی می تواند در آزمایشگاه متفاوت باشد، اما فریتین سرم از 12 تا 200 نانوگرم در هر میلی لیتر اغلب به عنوان "طبیعی" در نظر گرفته می شود. سطح فریتین زیر 12 نانوگرم در هر میلی لیتر به عنوان کمبود آهن گزارش شده است. با این حال، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که کمبود آهن در زمانی که سطح فریتین کمتر از 50 نانوگرم در هر میلی لیتر باشد، امری بدیهی است.

در واقع، مطالعه ای بزرگ با بررسی  200 زن در سن 18 تا 53 سال، نشان می دهد که مکمل آهن باید به مدت طولانی قبل از اینکه فریتین سرم  به پایین تر از 12 نانوگرم در هر میلی لیتر برسد ، شروع شود. هم چنین در این مطالعه زنانی که CBC  نرمال داشتند اما سطح فریتین آنها پایین تر از 50 بود و احساس خستگی داشتند با مصرف آهن به مدت 12 ماه 48 درصد انرژی شان افزایش پیدا کرده بود .

فریتین پایین نشان دهنده عدم داشتن آهن به اندازه کافی است. اما وقتی که بدن به التهاب واکنش نشان می دهد، فریتین به خون منتقل می شود و سطح آن در خون افزایش می یابد . همانطور که افراد مسن تر می شوند خطر ابتلا به بیماری های التهابی مزمن افزایش می یابد. این شامل آرتریت، بیماری قلبی، بسیاری از سرطانها، گلومرولونفریت، هپاتیت، بیماری التهابی روده (IBD، که شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)، آسم و بیماری های خودایمنی نظیر سیستم لوپوس اریتماتوز (SLE، Lupus) و سندرم Sjogren است.

هنگامی که کمبود آهن تشخیص داده می شود، جایگزینی آهن معمولا با استفاده از مکمل های غذایی آهن همراه با تأکید بر غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی انجام می شود.
آهن خوراکی اغلب به صورت نمکهای آهن مانند اکسید آهن، سولفات آهن، گلوکونات آهن یا فومارات آهن تجویز می شود. متاسفانه مصرف آهن در قالب نمکهای آهن 2 مشکل دارد. اول این است که فقط حدود 50 درصد از آهن در این قرص های آهن از طریق روده جذب می شود. در برخی موارد میزان جذب به میزان 20 درصد گزارش شده است.

مشکل دوم این است که نمک هایی مانند سولفات آهن باعث عوارض جانبی ناخواسته گوارشی مانند تهوع،  سو هاضمه و یا یبوست می شوند.  فرم کی لیت شده ی آهن نسبت به نمک های آهن دارای جذب بهتر و عوارض کمتری ست.

  دکتر  Neustadt طی تحقیقی فرو سولفات را که دارای   بیشترین  جذب و کمترین عوارض گوارشی بود را تولید کرد.

این مطلب در سال 2018 در سایت nutritional biochemistry  توس دکتر جان نوستادت منتشر شده است .


منابع و رفرنس های مکمل شناسی برای این خبر:

تهیه شده در گروه ترجمه و تحریریه سایت مکمل شناسی/منصور


توصیه مهم مکمل شناسی در مورد خرید و مصرف ویتامین ها:

مکمل شناسی، یک داروخانه اینترنتی نیست و فعالیتی در زمینه  خرید و فروش مکمل ها ندارد.


به موازات نتایج حاصل از بسیاری از تحقیقات، ممکن است مطالعات دیگری وجود داشته باشد که نتایجی مغایر و عکس نتایج بالا را  نشان دهد. لذا این مطالب بهیچ وجه نمی تواند دلیلی بر توصیه مصرف خودسرانه مکمل های غذایی برای بیماران داشته باشد و بهمین دلیل هیچ متن اینترنتی نباید جایگزین توصیه پزشک لحاظ شود.

ضمن اینکه توجه داشته باشید بهترین محل برای تهیه مکمل های غذایی، داروخانه ها هستند.


______________________________