به جنگ سنگ کلیه و سرطان پروستات برویم

دکتر سخایی دوره عمومی پزشکی را در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و دوره تخصص اورولوژی را در دانشگاه جندی شاپور اهواز گذرانده و سپس فوق تخصص اندولوژی لاپاراسکوپی را در دانشگاه شهید بهشتی سپری کرده است. وی با گذراندن دوره های جراحی های ترمیمی در کشورهای آلمان، تایلند و صربستان، هفت سال است که عضو هیات علمی دانشگاه کرمانشاه است.

مصاحبه نشریه درمان یاب با ایشان را در خصوص سنگ کلیه می خوانیم

چه فاکتورهایی در بروز سنگ کلیه موثر هستند؟
یکسری ریز فاکتورها در مورد سنگ کلیه مطرح است مانند بی تحرکی، مصرف نمک زیاد، مصرف کم مایعات و یا تاثیر برخی از شغل ها. به عنوان نمونه پشت میز نشین ها مانند مدیران و مهندسان، به دلیل کم تحرکی در معرض سنگ کلیه هستند. 

نشانه های اولیه و هشدار آمیز در سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات از آن دسته از تومورهایی است که علایم هشدار دهنده خاصی ندارد به همین دلیل توصیه می شود که از سی سالگی به بعد تقریبا دو سال یکبار و از 45 سال به بعد هرسال چک آپ انجام داده شود و کسانی که سابقه خانوادگی دارند این موضوع را جدی گرفته و فاصله چک آپ خود را کمتر کنند. متاسفانه بسیاری از مردان در جامعه ما که نقش موثرتری را در تأمین معیشت زندگی خانوار به عهده دارند، به دلیل اشتغالات خود توجه کافی به سلامتی ندارند و این موضوع واقعا برایشان گران تمام می شود. مردان باید  امر پیشگیری را بیشتر رعایت کنند تا در صورت بروز علائمی از یک بیماری خاص خیلی سریع برای درمان مراجعه نمایند نه زمانی که کار از کار گذشته و زمان طلایی از دست رفته است.

انواع بیماری های مرتبط با ناتوانی جنسی کدام ها هستند؟
در ناتوانی جنسی طیف وسیعی از موضوعات قابل توجه هستند. کاهش میل جنسی، کاهش یا عدم نعوظ، انزال زودرس، نعوظ طول کشیده، انزال دیررس و حتی بحث های باروری نیز به این موضوع مرتبط است.

نقش تغذیه در سلامت مجاری ادراری
تغذیه در تامین و ارتقای سلامت افراد نقش اساسی دارد. معمولا به کسانی که سنگ کلیه دارند توصیه می شود تا آب زیاد بنوشند به گونه ای که رنگ ادرارشان همیشه روشن باشد و مصرف نمک هم بسیار پایین باشد. البته در کل برای سلامت سیستم ادراری مصرف مایعات زیاد و نمک کم مفید است. کسانی که مثانه عصبی دارند، توصیه می شود تا غذاهای تند و ادویه دار نخورند. و به بیمارانی که ریسک نارسایی کلیه دارند یا تک کلیه هستند، توصیه می شود غذاهای کم پروتئین مصرف کنند.

ریز مغذی های توصیه شده کدام ها هستند؟
یکی از دیدگاه های اشتباه این است که مصرف کلسیم یا مکمل کلسیم باعث سنگ کلیه می شود، در حالیکه هیچ ارتباطی ندارد و حتی کمبود کلسیم باعث جذب بیشتر سدیم شده و احتمال سنگ سازی را بالا می برد. ولی در مجموع باید بگوییم که مکمل های غذایی، همانطور که از تعریف آن مشخص است زمانی کاربرد دارد که  رژیم غذایی مناسب و طبیعی نتواند پاسخگوی نیازهای تغذیه ای باشد. باید وضعیت سلامت افراد ارزیابی شود و مبتنی بر آن، در صورت نیاز، ریزمغذی های متناسب توصیه شود.


نقش ویتامین D در سرطان پروستات
شواهدی در دست است که کمبود ویتامین D، با ریسک ایجاد سرطان پروستات و میزان تهاجمی بودن سرطان در ارتباط است. به علاوه دیده شده دوز خیلی بالای کلسیم مصرفی، به میزان کمی ریسک سرطان پروستات را می افزاید. همچنین دوز بالای ویتامین E و سلنیوم با افزایش ریسک تشخیص سرطان پروستات همراه بوده است. کلسترول پایین رژیم غذایی با ریسک کمتر ایجاد سرطان همراه بوده است. مصرف سیگار با افزایش ریسک عود و مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات همراه بوده است.


توصیه های خوراکی به بیماران با سنگ ادراری
به بیماران توصیه می شود آنقدر آب بنوشند که میزان ادرار 24 ساعته به 2 لیتر برسد. سختی آب نقشی در ایجاد سنگ ندارد ولی آب کربناته تا حدی در جلوگیری از تشکیل سنگ نقش دارد.
آب میوه های ترش(مخصوصا لیمو و پرتقال) نیز در پیشگیری از سنگ دخیل اند. به علاوه توصیه می شود رژیم غذایی با پروتئین حیوانی(گوشت) کم مصرف شود و مصرف نمک خوراکی نیز محدود گردد. 
افزایش وزن با افزایش ریسک سنگ کلیه همراه است؛ به خصوص در خانم ها. 
بر خلاف تصور، کاهش و محدودیت کلسیم خوراکی، با افزایش ریسک عود سنگ همراه است.
مکمل های کلسیم وقتی با غذا میل شوند، کاملا بی خطر هستند. مکمل های حاوی سیترات کلسیم به خاطر نقش مهاری سیترات، بهترین هستند. در موارد کمبود ویتامین D در بیماران، درمان با ویتامین D بی خطر است، ولی حین درمان کلیه، ادرار 24 ساعته باید مانیتور شود. در بین فسفونات ها همراه با دیورتیک های تیازیدی، در کاهش هیپرکلسیوری و محافظت از پوکی استخوان موثرند. 
مصرف اگزالات بهتر است محدود شود. 
ویتامین C بالا نیز در ایجاد سنگ دخیل است و توصیه می شود مصرف آن به 2 گرم در روز محدود گردد. 

آیا در بروز اختلالات این حوزه، مباحث ژنتیک نقش موثری دارد؟
در رشته ما، نقش ژنتیک جزو ریز فاکتورهای بسیار مهم است. سرطان پروستات، سرطان کلیه، سرطان مثانه، سرطان بیضه و در واقع اکثر سرطان ها نقش ژنتیک و ارث بسیار مهم است.

دکتر شاهرخ سخایی
فوق تخصص اندولوژی لاپاراسکوپی