پروبیوتیک

 مطالب زیادی از
Elie Metchinik off، پدرایمونولوژی مدرن، درباره فواید سلامتی باکتری‌های لاکتیک اسیدی (LAB) مانند Lactobacillus bulgaricus Streptococcus thermophilus وجود دارد. او در کتابش نوشت: مصرف باکتری‌های زنده،
مانند Lactobacillus bulgaricus و Streptococcus thermophilus به شکل ماست منجر به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، ارتقا سلامت بدن و همچنین طول عمر می‌شود. تحقیقات زیادی بر روی فواید سلامتی پروبیوتیک‌های انجام شده است. این باکتریهای مفید امروزه در قالب مکمل‌های غذایی و غذاهای عملکردی مانند ماست، عرضه می‌شوند.
در اکوسیستم پیچیده دستگاه گوارش‌، یک بالانس ظریف بین میکروفلورای روده و میزبان وجود دارد. میکروفلورای روده، به طورعمده شامل ارگانیسم‌های بی‌هوازی‌ اختیاری و بی‌هوازی‌های اجباری هستند. تقریباً 95 درصد از جمعیت باکتری‌های روده در انسان‌ بی‌هوازی‌های اجباری شامل بیفید و باکتریوم Bifidobactrium، کلستریدیوم Clostridium، یوباکتریومEubactrium، فوزوباکتریوم Fusobactrium، پپتوکوکوسPeptococcus، پیتواسترپتوکوکوس Peptostreptococcusو باکتروئیدBacteroides.

و تقریباً 1% تا10% از جمعیت روده‌ای شامل بی‌هوازی‌های اختیاری شامل لاکتو باسیلوسLactobacillus، اشریشیا کلایE.coli، کلبسیلاKlebsiella، استرپتوکوکوسstreptococcus، استافیلوکوکوسStaphylococcus و باسیلوسbacillus. هستند. ارگانیسم‌های هوازی در روده افراد سالم به استثناء غلظتهای ناچیز سودو موناسPseudompnas وجود ندارد. بخش اعظم باکتریها در کولون هستند و غلظت آنها بین 1011 تا 1012 واحد کلونی (CPU) در هر میلی‌لیتر متغیر است.
وجود میکروفلورای روده‌ای جهت تکامل سیستم ایمنی، تکامل مورفولوژی نرمال روده و به منظور حفظ پاسخ التهابی ‌مزمن و متعادل ایمونولوژیک مهم است. میکرو فلورا عملکرد سد موکوس روده‌ای را برای پیشگیری از اتصال میکروارگانیسم‌های پاتوژنی و ممانعت از ورود آلرژن‌ها، تقویت می‌کند.

همچنین این ارگانیسم‌ها در تولید ویتامین‌های مورد نیاز بدن مانند بیوتین، پنتوتنیک اسید و ویتامین B12، نقش دارند. به دنبال افزایش سن و یا مصرف آنتی بیوتیک، تغییر فلورای میکروبی روده، می‌تواند اثرات منفی روی سلامت بدن داشته باشد. پروبیوتیک‌هایی که به عنوان مکمل‌های غذایی و در غذاهای عملکردی مثل ماست به فروش می‌رسند، غالبا حاوی بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس هستند. پروبیوتیک‌ها گاهی اوقات غذاهای کولونیک نامیده می‌شوند. بیشتر پروبیوتیک‌های موجود در حال حاضر، باکتری‌ هستند.
Saccharomyces boulardii مثالی از مخمر پروبیوتیکی است.
در زیر به باکتری‌ها و مخمرهای مختلفی که به عنوان پروبیوتیک‌ محسوب می‌شوند، اشاره شده است:

(1)    بیفیدوباکتریوم
بیفید وباکتری‌ها ساکنین نرمال کولون انسان و حیوان هستند. نوزادان تازه به دنیا آمده بخصوص آنهایی که شیر مادر می‌خورند چند روز بعد از تولد با بیفید و باکتری‌ها کلونیزه می‌شوند. بیفید و باکتری‌ها ابتدا از مدفوع نوزادانی که شیر مادر می‌خورند جدا شدند. جمعیت این باکتری‌ها در کولون به نظر می‌رسد تا میانسالی متوسط، و بعد از آن کاهش می‌یابد. جمعیت بیفید و باکترها تحت تاثیر فاکتورهایی مانند رژیم غذایی، آنتی‌بیوتیک‌ها و استرس است.

بیفید و باکتری‌ها بی‌هوازی‌های گرم مثبت، غیرمتحرک، بدون اسپور و کاتالاز منفی هستند که دراشکال مختلف کوتاه، میله‌ای خمیده، میله‌ای چماقی شکل و میله‌های Y شکل دیده می‌شوند. علت نامگذاری آنها، ظاهر Y شکل یا بیفیدی است. محتوای سیتوزین و گوانین DNA آنها بین mol 54% و mol 67% است. بیفید و باکتری‌ها ارگانیسم‌های ساکارولیتیکی هستند که استیک و لاکتیک اسید بدون CO2 تولید می‌کنند (به جز در طول استحاله گلوکونات) آنها همچنین به عنوان باکتری‌های لاکتیک اسید (LAB) طبقه‌بندی می‌شوند.

امروزه، 30 نوع از بیفید و باکتری‌ها ایزوله شده‌اند. بیفید و باکتری‌هایی که به عنوان پروبیوتیک مصرف می‌شوند شامل بیفید و باکتریوم ادلوسنتیس، بیفید و باکتریوم بیفیدوم، بیفید و باکتریوم انیمالیس، بیفید و باکتریوم ترموفیلوم، بیفید و باکتریوم بریو، بیفید و باکتریوم لانگوم، بیفید و باکتریوم اینفنتیس و بیفید و باکتیوم لاکتیس است.

گونه‌های خاصی از بیفید و باکتریوم که به عنوان پروبیوتیک مصرف می‌شود شامل بیفید و باکتریوم بریو نژاد Yakult، بیفید و باکتریوم بریو RO70، بیفید و باکتریوم لاکتیس Bb12، بیفید و باکتریوم لانگوم RO23، بیفید و باکتریوم بیفیدوم RO71، بیفیدو باکتریوم اینفنتیس RO33، بیفید و باکتریوم لانگوم BB536 و بیفید و باکتریوم لانگوم SBT-2928.

(2)    لاکتو باسیلوس
لاکتو باسیل‌ها ساکنین نرمال روده و واژن انسان هستند. لاکتو باسیل‌‍‌‌ها بی‌هوازی‌های اختیاری، گرم مثبت، بدون اسپور و میله‌ای غیر فلاژیله یا کوکوباسیل هستند. محتوای گوانین و سیتوزین DNA آنها بین mol 32% و mol 51% است. این ارگانیسم‌ها می‌توانند هم شرایط وجود اکسیژن را تحمل کرده و هم بی‌هوازی باشند. لاکتوباسیل‌ها به شدت تخمیری هستند. درموارد هومو تخمیر، گلوکز به طور غالب به لاکتیک اسید تخمیر می‌شود.

لاکتو باسیل همچنین به عنوان باکتری‌های لاکتیک اسید (LA B) طبقه‌بندی می‌شود. امروزه 56 نوع از جنس لاکتوباسیلوس شناخته شده است. لاکتو باسیل‌های مصرفی به عنوان پروبیوتیک شامل لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، لاکتوباسیلوس برویس، لاکتو باسیلوس بولگاریکوس، لاکتو باسیلوس کازئی، لاکتو باسیلوس سلوبیوسوس، لاکتو باسیلوس کریسپاتوس، لاکتو باسیلوس کورواتوس، لاکتو باسیلوس فرمنتوم، لاکتو باسیلوس GG (لاکتو باسیلوس رمنوسوس یا لاکتو باسیلوس کازئی زیر گونه رمنوسوس) لاکتو باسیلوس گاسری، لاکتو باسیلوس ژونسونی، لاکتو باسیلوس پلنتاروم و لاکتو باسیلوس سالیواروس است.

لاکتو باسیلوس پلنتاروم نژاد 299V از خمیر ترشیده منشأ می‌گیرد. لاکتو باسیلوس پلنتاروم خودش منشاء انسانی دارد. دیگر نژادهای پروبیوتیکی لاکتو باسیلوس، لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس BG2FO4، لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس INT-9، لاکتو باسیلوس پلنتاروم ST31، لاکتو باسیلوس روتری، لاکتو باسیلوس ژونسونی LA1، لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس NCFB 1748، لاکتو باسیلوس کازنی شیروتا، لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس NCFM، لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس DDS-1، لاکتو باسیلوس دل بروکی زیر گرونه دل بروکی، لاکتو باسیلوس دل بروکی زیر گرونه بولگاریکوس نوع 2038، لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس SBT-2062، لاکتو باسیلوس برویس، لاکتو باسیلوس سالیواریوس UCC 118 و لاکتو باسیلوس پاراکازئی زیر گونه پاراکازئی F 19 هستند.

(3)    لاکتوکوکوس
لاکتوکوک‌ها بی‌هوازی‌های اختیاری گرم مثبت هستند. آنها همچنین به عنوان باکتری‌های لاکتیک اسید (LAB) طبقه‌بندی می‌شوند. لاکتو کوکوس لاکتیس (معروف به استرپتوکوکوس لاکتیس) که در فرآورده‌های لبنی یافت می‌شود، عامل ترشیدن شیر است.
لاکتو کوک‌هایی که به عنوان پروبیوتیک مصرف می‌شوند یا گسترش می‌یابند شامل لاکتوکوکوس لاکتیس، لاکتو کوکوس لاکتیس زیر گونه کرموریس (استرپتوکوکوس کرموریس)، لاکتوکوکوس لاکتیس زیر گرنه لاکتیس NCDO 712، لاکتوکوکوس لاکتیس زیر گونه لاکتیس NIAI 527، لاکتو کوکوس لاکتیس زیر گرنه لاکتیس NIAE 1061، لاکتو کوکوس لاکتیس زیر گونه لاکتیس بیووار دی استیلاکتیس NIAI 8 W ولاکتو کوکوس لاکتیس زیر گونه لاکتیس بیووار دی استیلاکتیس ATCC 13675 و هستند.

(4)    ساکارومایسس
ساکارومایسس به خانواده مخمرها تعلق دارد. مخمر پروبیوتیک اصلی، ساکارومایسز بولاردی است. ساکارومایسز بولاردی که همچنین به عنوان ساکارومایسس سرویزیا هنسن CBS 5296 و S. بولاردی شناخته می‌شود. S. بولاردی به طور نرمال یک مخمر غیرپاتوژنیک است که برای درمان اسهال مرتبط با مصرف آنتی‌بیوتیک مصرف می‌شود.

(5)    استرپتوکوکوس ترموفیلوس
استرپتوکوکوس ترموفیلوس یک بی‌هوازی اختیاری گرم مثبت و یک ارگانیسم سیتوکروم اکسیداز و کاتالاز منفی است که غیرمتحرک، بدون اسپور و هومو تخمیر می‌باشد.
استرپتوکوکوس ترموفیلوس یک نوع آلفا-همولیتیک از گروه Viridans است که همچنین به عنوان باکتری لاکتیک اسید (LAB) طبقه‌بندی می‌شود.

استرپتوکوکوس ترموفیلوس که در شیر و فرآورده‌های لبنی یافت می‌شود، پروبیوتیکی است که در تولید ماست نقش دارد. استرپتوکوکوس سالیواروس زیر گرونه ترموفیلوس نوع 1131 نژاد پروبیوتیکی دیگری است.

(6)    انتروکوکوس
انترکوک‌ها گرم مثبت، کوکسی بی‌هوازی اختیاری خانواده استرپتوکوک‌ها هستند. آنها بیشتر کروی بوده و به ندرت به شکل جفت یا زنجیره کوتاه هستند. انتروکوک‌ها کاتالاز منفی، بدون اسپور و معمولاً غیرمتحرک هستندکه بخشی از میکروفلورای روده انسان‌‌ها و حیوانات را تشکیل می‌دهند. انتروکوک فیسیوم SF68 یک نژاد پروبیوتیکی است که در درمان بیماری‌های اسهالی استفاده می‌شود.

اکتو باسیلوس پلنتاروم 299V مشتق از خمیر ترشیده برای بهبود بیماران با عفونتهای باکتریایی روده را مفید است. این باکتریوم با خاصیت چسبندگی خود، عملکرد سدی موکوس روده را تقویت و از اتصال باکتری‌های پاتوژن به دیواره روده پیشگیری می‌کند. بیفید و باکتریوم بریو، کمپیلوباکترژژونی را از مدفوع کودکان مبتلا به انتریت حذف می‌کند،اگرچه سرعت درمان کمتر از افرادی است که اریترومایسین دریافت می‌کنند. لاکتو باسیلوس GG، کلسترودیوم دیفیسیل را در بیماران با کولیت عودکننده حذف می‌کند و تکمیل فرمول شیر نوزادان با بیفیدو باکتریوم بیفیدوم و استرپتوکوکوس ترموفیلوس بروز روتا ویروس و اسهال را در کودکان بستری کاهش می‌دهد.
قسمت اعظم عملکرد ضد میکروبی پروبیوتیک‌ها به علت توانایی آنها در کلونیزه‌شدن در کولون و تقویت‌ عملکرد سد موکوس روده می‌باشد. پروبیوتیک‌هایی مثل لاکتو باسیلوس بولگاریکوس، که به خوبی به موکوس روده نمی‌چسبند، در برابر پاتوژن‌های روده اثر خیلی کمتری دارند.

به علاوه بعضی پروبیوتیک‌ها مواد ضد میکروبی به نام باکتریوسین ترشح می‌کنند. باکتریوسین به دست آمده از لاکتو باسیلوس پلنتاروم ST31، یک پروبیوتیک مشتق از خمیر ترشیده، یک پپتید 20 آمینواسیدی است. باکتریوسین متفاوتی از نژاد دیگری از لاکتوز باسیلوس پلنتاروم جدا شده که حاوی 27 آمینو اسید و باقیمانده لانتیونین است. این نوع باکتریوسین به عنوان لانتی بیوتیک طبقه‌بندی می‌شود.
نتایج مطالعات نشان می‌دهد که، لاکتوباسیلوس کازئی سطح ایمونوگلوبین (IgA) A در گردش را در نوزادان آلوده با روتا ویروس افزایش می‌دهد. که می‌تواند به کاهش دوره اسهال ایجاد شده توسط روتاویروس منجر شود. همچنین نشان داده شده است که لاکتو باسیلوس GG پاسخ سیستم ایمنی به عفونت روتاویروسی را در کودکان تقویت می‌کند.

به نظر ‌می‌رسد لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس و بیفید باکتریوم بیفیدوم فعالیت فاگوسیتی ایمنی غیرویژه گرانولوسیتهای گردش خون را افزایش می‌دهند. این اثر ممکن است تا قسمتی برای تحریک پاسخ‌های IgA در نوزدان آلوده با روتاویروس مفید باشد.

لاکتو باسیلوس سالیواریوس UCC118 و لاکتو باسیلوس جانسونی LA1 در افراد سالم باعث افزایش در عملکرد فاگوسیتی مونوسیتها و گرانولوسیتهای خون محیطی می‌شوند. لاکتوباسیلوس جانسونی LA1 و نه لاکتوباسیلوس سالیواریوس UCC118 بسامد اشعه گاما را در تولید مونوسیتهای خون محیطی افزایش می‌دهند.
نتایج مطالعات نشان می‌دهد که لاکتوباسیلوس GG تومورهای روده‌ای ایجاد شده به طور شیمیایی را در در موش‌ها مهار می‌کند. پروبیوتیک‌ها به نظر می‌رسد رویدادهای شروع و پیشرفت تومورهای ایجاد شده به طور شیمیایی را مهار می‌کنند. لاکتو باسیلوس GG همچنین به بعضی کار سینوژن‌های شیمیایی متصل می‌شود.
ساکارومایسز بولاردی، از اسهال ناشی از آنتی بیوتیک و همچنین اسهال در بیمارانی که با لوله غذا دریافت می‌کنند، پیشگیری می‌کند. مکانیسم این اثر ضد اسهال به خوبی شناخته نشده است. S. بولاردی پروتئازی ترشح می‌کند که دو پروتئین اگزوتوکسینی، توکسین A و توکسین B را هضم کرده که به نظر می‌رسد در اسهال و کولیت ایجاد شده به وسیله کلستریدیوم دیفیسل ایفای نقش داشته باشند. اثرات حفاظتی S.بولاردی روی اسهال التهابی ایجاد شده توسط C.

دیفیسل ممکن است بخشی به علت هضم پروتئولیتیک توکسین A و توکسین B توسط پروتئاز ترشحی باشد.
آنتی ژن‌های غذایی می‌توانند منجر به ایجاد پاسخ‌های ایمنی التهابی شده که عملکرد سد روده را مختل و منجر به جذب مقادیر بالای آنتی‌ژن‌های اینترا لومینال می‌شوند. این مکانیسم ممکن است بخشی از مکانیسم عمل آلرژنهای غذایی باشد. پروبیوتیک‌هایی که در کولون کلونیزه می‌شوند ممکن است در درمان آلرژی‌های غذایی از طریق تقویت عملکرد سد موکوس روده موثر باشند.

لاکتو باسیلوس رامنوسوس GG و بیفید و باکتریوم لاکتیس Bb12 سبب بهبودی قابل توجهی در اگزمای آتوپیک کودکان با منشا غذایی می‌شوند.
به دنبال مصرف این پروبیوتیک‌های مذکور، علایم و نشانه‌های اگزمای آتوپیک به موازات کاهش غلظت لنفوسیت‌هایT CD4+ در گردش و افزایش فاکتور رشد تغییر شکل دهنده بتا 1((TGF_beta1 کاهش می‌یابد. این امر سبب مهار فعالیت سلولهای T در این اختلال می‌شود. این پروبیوتیک‌ها به بازگرداندن تعادل Th1/Th2 در اگزمای آتوپیک کمک می‌کنند.
 لاکتوباسیلوس GG دارای توانایی مقابله با رادیکال‌های آنیون سوپراکسید، مهار پراکسیداسیون لیپید و شلاته کردن آهن در محیط آزمایشگاه می‌باشد. فعالیت شلاتوری آهن لاکتوباسیلوس GG، ممکن است بخشی از فعالیت آنتی‌اکسیدانی‌آن محسوب شود. سایر باکتری‌های لاکتیک اسیدی شامل نژادهای لاکتو باسیلوس اسیدوفیلوس، لاکتوباسیلوس بولگاریکوس، بیفیدو باکتریوم لانگوم و استرپترکرکوس ترموفیلوس هم قابلیت آنتی‌اکسیدانی تایید شده دارند.

مکانیسم اثر آنها شلاته کردن یون‌های فلزی (آهن، مس)، مقابله با گونه‌های فعال اکسیژن و فعالیت احیا کنندگی است.
اثر بخشی پروبیوتیک‌ها، منوط به توانایی‌‌ آنها در زنده ماندن در محیط اسیدی معده و شرایط قلیایی دئودنوم، و همچنین توانایی‌ آنها در چسبیدن به موکوس روده‌ای و کلونیزه شدن در کولون است. بعضی پروبیوتیک‌ها مانند لاکتو باسیلوس GG و لاکتو باسیلوس پلانتاروم 299V بهتر از سایرین در کولون کلونیزه می‌شوند. بعد از عبور از معده و روده کوچک، پروبیوتیک‌هایی که زنده‌ مانده‌اند به طور موقت در کولون ساکن می‌شوند.

پروبیوتیک‌ها، به دلیل فوایدی که در پیشگیری و درمان بعضی اختلالات گوارشی مانند اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک، اسهال عفونی و ویروسی و اکثر اسهال‌های قابل ملاحظه‌ای ناشی از روتاویروس‌ها در نوزادان و کودکان، عدم تحمل لاکتوز، نقص سوکراز و مالتاز و بیماری التهابی روده دارند، به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

پروبیوتیک‌ها ممکن است در افرادی که آلرژی غذایی دارند نیز، مفید باشند اما شواهد حمایت‌کننده، مقدماتی است. این باکتری‌ها ممکن
است ایمنی را در بعضی شرایط تنظیم کرده و اثرات آنتی کار سینوژنیک داشته باشند. شواهدی مبنی بر فعالیت‌ هیپوکلسترولمیک این ارگانیسم‌ها و همچنین شواهدی در حمایت از استفاده پروبیوتیک‌ها برای کلونیزاسیون مجدد واژن زنان با واژینوزیس راجعه وجود دارد.

فرآورده‌های پروبیوتیک زیادی موجود هستند. این مواد حاوی نژادهای مختلف لاکتو باسیلوس، نژادهای مختلف بیفیدو باکتریوم، ترکیبی از لاکتو باسیل و بیفیدوباکتر و ترکیبی از پروبیوتیک‌ها و پره‌بیوتیک‌ها هستند. دوزهای معمول پروبیوتیک‌ها از 1 تا 10 بیلیون واحد تشکیل‌دهنده کلونی (CFU) در مدت کمی از یک هفته است.

پروبیوتیک‌ها برای حفظ اثرشان روی میکرواکولوژی روده حداقل باید چند بار در هفته مصرف شوند.